خشکسالی فراگیر ایران را در بر گرفت

_ روزنامه ایران نوشت: «بررسی میزان بارش از ۲۷۰۰ ایستگاه هواشناسی در استان‌های مختلف حاکی است که بارش در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان حدود ۹۰ درصد زیر نرمال بلند مدت است و در استان‌هایی مانند گلستان، جنوب کرمان، خراسان رضوی و خراسان شمالی بین ۴۲ تا ۶۴ درصد زیر نرمال بارش کشور است»؛ این خبری است که مرکز اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌دهد و معنای آن، ورود کشور به دوره خشکسالی فراگیر است.

 

رویدادی که گمانه ورود به دوره ترسالی را نقض می‌کند. اکنون به ماه پایانی سال رسیده‌ایم و هنوز میانگین بارش‌ها در حد نرمال نیست و نگرانی از تأمین آب شرب در فصل‌های گرم سال وجود دارد، اما این وضعیت، کشاورزان را بیش از پیش نگران کرده است، زیرا گرم شدن زود هنگام هوا در دوماه گذشته موجب شد زمین به اصطلاح نفس بکشد و درختان در بسیاری از استان‌ها به گل بنشینند و این درحالی است که تا زمان معمول شکوفه دهی درختان یکی دوماهی باقی مانده و هر تنش دمایی می‌تواند بازهم خسارت جبران‌ناپذیری را روی دست کشاورزان بگذارد و معیشت جوامع روستایی را متأثر کند، از سوی دیگر کمبود قابل توجه بارش‌ها این نگرانی را به وجود آورده که محصولات دیم و حتی آبی کشور با کاهش تولید مواجه شوند و در مجموع بهار زودرسی که در راه است به صلاح بخش کشاورزی نیست.

 

«مسعود حقیقت» مدیر کل هواشناسی کشاورزی گفت: گزارش‌های میدانی از استان‌های مختلف کشور نشان می‌دهد در اکثر استان‌ها حتی در مناطق سردسیراستان البرز نیز درختان به گل دهی رسیده‌اند و تورم جوانه دارند و این اتفاقی بود که از قبل پیش‌بینی می‌شد.

 

وی افزود: پس از گرمای نسبی که در ماه‌های دی و بهمن داشتیم که موجب شد زمین انرژی مناسب را دریافت کند قطعاً باید منتظر بهار زودرس باشیم، اما کاهش دمایی که از یکی دوروز گذشته شاهد آن هستیم می‌تواند سرعت رشد شکوفه‌ها را به عقب بیندازد و روند بهار کشاورزی را آرام‌تر کند، این تعدیل نسبی دما می‌تواند این نوید را به ما بدهد که احتمال خسارت بابت سرمازدگی در ماه پایانی سال کمتر شود، ولی قطعاً بخش کشاورزی از بابت این بهار زودرس متحمل خسارت خواهد شد.

 

وی تأکید کرد: همانگونه که در چند هفته گذشته به کشاورزان بار‌ها توصیه کرده بودیم باغداران باید فعلاً از هرس درختان، آبیاری و بیل زدن دور درختان خودداری کرده و درختان را بیشتر تحریک نکنند، زیرا این اقدامات می‌تواند گل دهی درخت را حداقل دو هفته به عقب بیندازد.

 

حقیقت با اشاره به خسارت گسترده سرما به محصولات کشاورزی برخی استان‌های جنوبی و جنوب شرقی گفت: در سال زراعی جاری تنش‌های بخش کشاورزی بیشتر شامل سرمازدگی و خشکسالی بود به گونه‌ای که سرمازدگی پاییز و زمستانه‌ای که امسال در برخی استان‌ها مانند کرمان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و حتی فارس اتفاق افتاد در ۱۰ ساله گذشته کم سابقه بوده است. از سوی دیگر بررسی میزان بارش در استان‌های مختلف نشان می‌دهد میزان بارش‌ها در بسیاری از استان‌ها از جمله مناطق جنوبی به مراتب کمتر از سال قبل بوده و خشکسالی امسال بیشتر از سال گذشته خواهد بود.

 

مدیر کل هواشناسی کشاورزی خاطرنشان کرد: کاهش محسوس بارش‌ها بدون شک نه تنها بر عملکرد در هکتار محصول دیم گندم و جو تأثیر‌گذار خواهد بود بلکه کشت آبی گندم و جو را نیز متأثر خواهد کرد و با کاهش تولید این دو محصول استراتژیک روبه‌رو خواهیم شد.   

 

به‌گفته وی، کاهش حجم برف در کوه‌ها، حجم روان آب‌ها را در بهار کاهش می‌دهد که اثر مستقیم برتولیدات کشاورزی خواهد داشت.

 

در همین حال «احد وظیفه» رئیس مرکز اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هم گفت: میزان بارش در کشور از یکم مهر ماه و شروع فصل زراعی جاری تا روز یکم اسفندماه جاری معادل ۹۱.۵ میلیمتر بوده است که نسبت به میانگین بلند مدت که ۱۲۲.۵ میلیمتر بوده  ۳۱ میلیمتر کمتر است و در واقع حتی نسبت به میانگین بلند مدت ۳۱ میلیمتر کمبود داریم.

 

وی افزود: بررسی اختلاف بارش در استان‌های مختلف از شروع فصل زراعی جاری تا اول اسفندماه نسبت به بلند مدت نشان می‌دهد میزان بارش تنها در استان‌های البرز، همدان، کهگیلویه و بویراحمد، قم و تهران کمی بیشتر ازنرمال بوده، ولی در مابقی استان‌ها بسیار کمتر از نرمال است. میزان بارش در استان گیلان از اول مهرماه تا اول اسفند ماه ۴۰۸.۳ میلیمتر بوده است که این میزان با بارش بلند مدت ۱۰۲.۲ میلیمتراختلاف دارد و کمتر بوده است، اما بارش در دیگر استان شمالی یعنی مازندران هم ۵۲.۷ میلیمتر کمتراز بلندمدت بوده است. در همین حال میزان بارش در استان گلستان نیز ۱۳۱.۴ میلیمتر بوده که ۹۸.۲ میلیمتر کمتر از بلند مدت بوده است.

 

اما بررسی میزان بارش استان‌های خشک نیز نگران کننده است. ما در استان سیستان و بلوچستان از اول مهر ماه تا اول اسفند ماه تنها ۴.۹ میلیمتر بارش داشته‌ایم که بسیار اندک است و می‌بینیم که نسبت به بلند مدت که ۴۹.۸ میلیمتر بوده اختلاف فاحش دارد و تا ۹۰ درصد زیر نرمال بوده است.

 

در استان بوشهر نیز تاکنون ۱۵۲.۲ میلیمتر بارش آمده که ۵۳.۲ میلیمتر از بلند مدت کمتر بارش داشته و در هرمزگان نیز ما از اول مهر تا اول اسفند فقط ۱۰.۴ میلیمتر بارش داشته‌ایم که نسبت به بلند مدت ۹۲.۵ میلیمتر کمتر از نرمال بوده است.

 

وظیفه تأکید کرد: همه ساله در این تاریخ معمولاً ۵۰ درصد بارش کشور نسبت به بلند مدت تأمین می‌شد، اما در حال حاضر در مجموع حتی ۱۵ درصد هم عقبیم و حدود ۳۵.۴ درصد بارش تأمین شده است. از سوی دیگر مسأله‌ای که برای مردم بویژه کشاورزان نگران کننده است کاهش پوشش برف ذخیره شده در کوه‌ها است. داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی و ماهواره‌ها نشان می‌دهد پوشش برف دراراضی بالا دستی کشور ما  تقریباً نصف میانگین ۱۴ ساله گذشته است و با پایان اسفند ماه اتفاقی که می‌افتد این است که بارش‌ها رگباری می‌شود و مانند ذوب تدریجی برف به کار نمی‌آید و به هرجهت این نگرانی وجود دارد که ما نه تنها برای آب کشاورزی بلکه برای تأمین آب شرب در ماه‌های گرم سال آتی با مشکلاتی مواجه شویم.

 

وی تأکید کرد: پیش‌بینی‌های ما نشان می‌دهد ما در سه ماهه اسفند، فروردین و اردیبهشت هم با کم بارشی مواجه خواهیم بود و حتی اگر در این مدت پیش‌بینی‌ها هم با درصدی خطا مواجه شود نمی‌توانیم کمبود بارش در ماه‌های قبل را جبران کنیم و خشکسالی فراگیر در کشور بویژه در شرق و جنوب شرق خواهیم داشت. وی در پاسخ به این پرسش با توجه به صحبت‌های برخی از مسئولان مردم تصور می‌کردند سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ ما با ترسالی مواجه خواهیم بود، گفت: متأسفانه اظهار نظر برخی افراد که تخصصی در این زمینه ندارند این ذهنیت را در مردم ایجاد کرده بود.

 

رئیس مرکز اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی: مسأله‌ای که برای مردم بویژه کشاورزان نگران کننده است کاهش پوشش برف ذخیره شده در کوه‌ها است. داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی و ماهواره‌ها نشان می‌دهد پوشش برف در اراضی بالا دستی  کشور ما تقریباً نصف میانگین ۱۴ ساله گذشته است. این نگرانی وجود دارد که ما نه تنها برای آب کشاورزی بلکه برای تأمین آب شرب در ماه‌های گرم سال آینده  با مشکلاتی مواجه شویم.