گزارش ۱۱ماهه بازده بازارها؛ از صدر نشینی بورس تا استقبال از صندوق‌های سرمایه‌گذاری
- روزنامه همشهری نوشت: آمار‌ها تصویری جالب از نتایج هجوم سرمایه‌گذاران به بازار سهام در سال‌جاری به نمایش می‌گذارند. ارزش معاملات بازار سرمایه طی ۱۱ماه امسال به شکل بی‌سابقه‌ای رشد کرده و با ۵۰۰ درصد افزایش به‌رقم ۴۴۵۰ هزار میلیارد تومان، یعنی معادل ۱۷۵ میلیارد دلار رسیده است. طبق آمار‌های موجود امسال تاکنون بورس با ۱۴۰ درصد بازده پیشتاز بازارهاست و سکه، مسکن و ارز به‌ترتیب با ۹۰-۷۵ و ۶۰ درصد بازده در رتبه‌های بعدی قراردارند.
هجوم میلیونی به بورس
افزایش ناگهانی تعداد متقاضیان سرمایه‌گذاری در سال‌جاری همه معادلات بازار سرمایه را دستخوش تغییرکرد. ورود میلیونی صاحبان پول به بازار سهام نه فقط به تزریق دست‌کم ۱۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سهام و رشد شاخص‌های بورس منجر شد بلکه زمینه رشد ارزش معاملات بازار سرمایه را هم فراهم کرد، به‌طوری که تازه‌ترین اطلاعات از گردش معاملات بازار سهام، که یکی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه‌یافتگی بازار‌های سهام است، نشان می‌دهد: نسبت گردش معاملات در بازار سهام ایران از مرز ۵۰ درصد فراتر رفته است.
این رقم در طول تاریخ بازار سرمایه ایران بی‌سابقه است. این نسبت نشان می‌دهد چه میزان از سهام شرکت‌های بورس در طول یک‌سال مورد مبادله قرار می‌گیرد. در بورس نیویورک این نسبت در محدوده ۲۰۰ درصد است؛ به این معنا که کل سهام موجود در این بورس در طول سال ۲ بار مورد معامله قرار می‌گیرد. سال‌ها نسبت گردش معاملات در بازار سهام ایران کمتر از ۱۵ درصد بود، اما با ورود نسل جدیدی از سهامداران این نسبت اکنون از مرز ۵۰ درصد فراتر رفته است. این آمار نشان می‌دهد سالانه نیمی از کل سهام موجود در بورس و فرابورس مورد دادوستد قرار می‌گیرد.
آمار‌ها نشان می‌دهد طی ۱۱ماه امسال جمعا ۴۴۵۰ هزار میلیارد تومان محصولات مختلف ازجمله سهام، اوراق بدهی، کالا، اوراق تسهیلات مسکن، اوراق مشتقه و یونیت‌های (واحدهای) صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بازار سرمایه دادوستد شده است که بخش عمده آن مربوط به دادوستد‌های سهام بوده است.
معاملات اوراق بهادار
مطابق آمار‌های موجود ۷۴ درصد از معاملات بازار سرمایه در ۱۱ماه امسال به خرید و فروش سهام اختصاص داشته است. سهامداران طی ۱۱ماه امسال ۲۴۰۰ هزار میلیارد تومان سهام در بورس و ۹۱۰ هزار میلیارد تومان در فرابورس دادوستد کرده‌اند. این رقم نشان می‌دهد ۷۲.۵ درصد معاملات در بورس و ۲۷.۵ درصد در فرابورس انجام می‌شود، اما در مورد معاملات اوراق بدهی شرایط متفاوت است. طبق آمار موجود در ۱۱ماه امسال جمعا ۴۴۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اوراق بدهی در بازار سرمایه دادوستد شده که از این مقدار ۴۳۲ هزارو ۸۰۰ میلیارد تومان، یعنی ۹۷ درصد معاملات، از طریق فرابورس انجام شده است.
استقبال از صندوق‌های سرمایه‌گذاری
آمار‌ها نشان می‌دهد واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله روزبه‌روز بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. تا ۲ سال پیش، جمع ارزش معاملات این صندوق‌ها کمتراز ۲ درصد کل معاملات بازار سرمایه بود، اما اکنون ۶ درصد از کل معاملات بازار سرمایه به معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) اختصاص یافته است.
طبق این آمار‌ها طی ۱۱ماه امسال سرمایه‌گذاران جمعا ۲۷۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) را دادوستد کرده‌اند که نسبت به سال قبل رشد زیادی داشته است. بخشی از رشد معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌دلیل عرضه یونیت‌های صندوق‌های دارا و پالایش یکم بود. برآورد می‌شود در سال‌های آینده ارزش معاملات این صندوق‌ها با رشد بیشتری مواجه شود؛ به‌ویژه آنکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی نیز رفته‌رفته مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته‌اند. در ۱۱ماه امسال ۶ هزار میلیارد تومان از واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی در بورس کالا دادوستد شده است.
مبادله کالا‌ها
معاملات بازار سرمایه صرفا مختص به اوراق بهادار نیست. بخش مهمی از معاملات بازار سرمایه به دادوستد کالا ازجمله محصولات صنعتی و معدنی، کشاورزی، پتروشیمی و فراورده‌های نفتی اختصاص دارد که از طریق بورس کالا و انرژی دادوستد می‌شود. اطلاعات موجود نشان می‌دهد در ۱۱ماه امسال جمعا ۳۸۵ هزار میلیارد تومان کالا از طریق بازار سرمایه دادوستد شده که از این مقدار ۲۶۵ هزار میلیارد تومان از طریق بورس کالا و ۱۲۰ هزار میلیارد تومان از طریق بورس انرژی دادوستد شده است.
امسال ۱۴۰ هزار میلیارد تومان از کالا‌های صنعتی و معدنی ازجمله فولاد در بورس کالا دادوستد شده که نسبت به سال قبل ۱۶۲ درصد رشد نشان می‌دهد. معاملات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی هم در سال‌جاری نسبت به‌مدت مشابه سال قبل به‌ترتیب ۸۹ و ۷۷ درصد رشد داشته است. در ۱۱ماه امسال ۷۱ هزار میلیارد تومان از محصولات پتروشیمی و ۵۲ هزار میلیارد تومان فراورده نفتی در بورس کالا مورد مبادله قرار گرفته است.
بورس با ۱۴۰ درصد بازده در ۱۱ماه امسال پیشتاز بازارهاست؛ سکه، مسکن و ارز به‌ترتیب با ۹۰-۷۵ و ۶۰ درصد بازده در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بورس همچنان در صدر بازارها
آمار‌ها نشان می‌دهد با وجود نزول بازار سهام طی ۶ماه گذشته، همچنان میزان بازده سرمایه‌گذاری در این بازار بیشتر از بازار‌های مسکن، طلا و ارز بوده است. اطلاعات موجود نشان می‌دهد با وجود افت ۵۰ درصدی شاخص بورس از ۲۰ مرداد‌ماه تاکنون، میانگین بازده سرمایه‌گذاری در بورس طی ۱۱ماه امسال به ۱۴۰ درصد می‌رسد که کماکان بالاتر از همه بازارهاست.
شاخص کل بورس تهران که بیانگر بازده سرمایه‌گذاری در بورس است در ابتدای سال در محدوده ۵۱۳ هزار واحد بود، اما اکنون به یک‌میلیون و ۲۳۲ هزار واحد رسیده است. در همین مدت سرمایه‌گذارانی که به‌جای سرمایه‌گذاری در بورس، سکه خریده‌اند توانسته‌اند ۹۰ درصد بازده به‌دست بیاورند؛ قیمت هر سکه طرح جدید از ابتدای سال تاکنون با ۵ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان افزایش معادل ۸۹.۳ درصد رشد کرده و اکنون به ۱۱ میلیون و ۵۵۰ هزار تومان رسیده است.
هر دلار آمریکا نیز در این مدت با ۹ هزار و ۵۰۰ تومان رشد از ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان در ابتدای سال به ۲۵ هزار و ۳۰۰ تومان در پایان بهمن‌ماه رسید. یعنی خرید دلار فقط ۶۰ درصد بازده داشته و سرمایه‌گذاری در این بازار و همین‌طور بازار طلا در مقابل بازار سهام به‌صرفه نبوده است.
در بازار مسکن هم میزان بازده سرمایه‌گذاری متناسب با رشد بازار‌های طلا و ارز بوده است؛ به‌طوری که طبق اطلاعات موجود قیمت هر مترمربع آپارتمان در تهران در ۱۱ماه امسال ۷۵.۶ درصد رشد کرده که تقریبا نصف بازده سرمایه‌گذاری در بورس است. قیمت هر متر آپارتمان در تهران امسال به‌طور میانگین ۱۱ میلیون ۸۴۰ هزار تومان افزایش یافته است؛ با این حال این روز‌ها به‌دلیل کاهش انتظارات تورمی، بازار مسکن هم مانند بسیاری دیگر از بازارها وارد دوره رکود شده است.