آرایه کتاب، تبلور بصری بخشیدن به درون مایه آن است

- نشست خبری چهارمین دوسالانه نشان شیرازه برگزار شد، در ابتدای این نشست مهرزاد دانش گفت: رویداد طراحی کتاب و دو سالانه وارد چهارمین دوره خود شده و وظیفه خود می‌دانم از بینان‌گذار این رویداد آقای مجید غلامی جلیسه و همچنین نیکنام حسینی‌پور که این رویداد را ادامه دادند تشکر کنم. این رویداد در دوره‌های قبلی در موسسه خانه کتاب برگزار می‌شد و امسال مقرر شد با همکاری دفتر امور چاپ و نشر وزارت ارشاد برگزار شود.

وی افزود: کتاب‌آرایی قدمت خاص خود را در فرهنگ مکتوب دارد، شاید تصور این باشد که طراحی کتاب نوعی زیبایی بخشیدن به ظاهر، جلد و قلم کتاب است. بحث کتاب‌آرایی، کم‌اهمیت‌تر از خود نگارش کتاب نیست، با هم ارتباط ارگانیک دارند و داد و ستد می‌کنند. درون‌مایه متن کتاب و مولفه‌های علمی و هنری مانند مفاهیم در فیلم و داستان در کتاب‌آرایی اهمیت دارد. آرایه کتاب هم از متن کتاب تغذیه می‌کند و به نوعی تبلور بصری بخشیدن به درون مایه کتاب است. زمانی که از جلوی یک کتاب فروشی می‌گذریم، وجوه بصری و هنرمدانه درون کتاب را پشت ویترین مشاهده می‌کنیم و همین ما را ترغیب می‌کند آن کتاب را تهیه کنیم.

دانش ادامه داد: ما امسال در نشان شیرازه سه رویکرد جدید داشتیم. بخش اول تقدیر از پیشکسوتان و چهره‌های مطرح عرصه کتاب‌آرایی، دوم اضافه کردن دو گزینه به بخش مسابقات و سوم بحث کتاب‌های گویا، صوتی، شنیداری و دیگر کتاب‌های الکرونیکی که اگر قابلیت امتیاز آوری داشته باشند به مرحله نهایی راه خواهند یافت. همچنین امسال اولین بار است نشست رسانه‌ای در این جشنواره برگزار می‌شود و امیدوارم در سال‌های آینده بهتر برگزار شود.

کتاب هنوز در ایران نفس می‌کشد و نیاز به طراحی جلد دارد

در ادامه این نشست، کوروش پارسانژاد، دبیر جشنواره عنوان کرد: اگر طراحی کتاب را حتی به عنوان فرم نگاه کنیم، پشت هر فرمی محتوا وجود دارد. طراح حرفه‌ای با محتوای متن همراه می‌شود و چه بسا طراحانی که همپای نویسنده، تبدیل به پدید‌آورنده اصلی آن کتاب می‌شوند.

وی افزود: کتاب‌آرایی در تاریخ ما از موفق‌ترین و شکوفاترین بخش‌های هنر ایران در قرون گذشته بوده است و با نگاهی به آثاری مانند شاهنامه بایسنقری و... درمی‌یابیم چه تخصص‌هایی جمع شده‌اند تا این کتاب به شکل فاخر و تمیز درآید و ما وارث آن زمان هستیم. متأسفانه در ایران و در دوره‌ای که هستیم باقی شاخه‌های گرافیک به قوت خود از لحاظ سفارش باقی نیست. فکر می‌کنم به اندازه کافی روی در و دیوار شهر برای رویداد‌ها پوستر نمی‌بینیم و بسیار کم سفارش پوستر داده می‌شود. به خاطر دارم زمان کودکی پوستر فیلم‌هایی که اکران می‌شد بسیار بیشتر بود، اکنون افسوس می‌خورم که در طول یک سال پوستر‌های قابل توجهی از فیلم‌ها نمی‌بینیم.

پارسانژاد ادامه داد: اینجاست که طراحان گرافیک روی مقوله دیگری مانند کتاب تمرکز می‌کنند تا اثری از خود ماندگار داشته باشند که مفاهیم آن عمیق باشد. کتاب هنوز در ایران نفس می‌کشد و نیاز به طراحی روی جلد دارد، گروه سنی پایین احتیاج به تصویرگری دارد. در دوره‌های اخیر طراحان گرافیک برجسته‌ای به طراحی کتاب روی آورده‌اند، طراحی روی جلد کتاب در ایران و بسیاری از کشور‌ها اهمیت پیدا کرده و به عنوان شاخه مهمی از گرافیک معرفی شده است. امیدوارم اوضاع نشر روزگار بهتری داشته باشند و مشکل گرانی کاغذ رفع شود. گلگی کوچکی از ناشران خصوصی که آثارشان را دنبال می‌کنم دارم که عجیب است چرا در این رویداد شرکت نکردند. این یک رویداد حرفه‌ای بدون پسوند و پیشوند است و جای بسیاری از ناشران خالی بود.

ثبت ۶۵۳ اثر در دبیرخانه نشان شیرازه

سامی نیز در بخش دیگری از این نشست درباره مسائل اجرایی این رویداد گفت: فعالیت دبیرخانه این جشنواره از دی ماه آغاز شد و تصمیم گرفتیم با همکاری دفتر چاپ و نشر، سامانه‌ای طراحی شد که همه شرکت‌کنندگان آثار خود را ثبت کنند و کد پیگیری دریافت کنند. پس از آن به دبیرخانه مراجعه کنند و اصل کار را تحویل دهند. مهلت ارسال آثار تا ۱۵ بهمن اعلام شده بود که به دلیل همزمانی با تمدید نمایشگاه کتاب مجازی تا ۲۲ بهمن تمدید شد. در نهایت ۶۵۳ اثر در سامانه ثبت شد که بیشترین آثار که در این دره ثبت شد مربوط آثار سال ۹۸ و از لحاظ استانی بیشترین آثار مربوط به استان تهران و خراسان رضوی بود.

وی درباره آمار آثار ارسال شده به جشنواره عنوان کرد: در بخش مسابقات و بیشترین آثار مربوط به بخش پیکره کتاب و کتاب تصویری بود که با ۳۰۲ اثر بیشترین استقبال انجام شده بود و در بخش اجزای کتاب و تصویرسازی و عکاسی ۲۶۹ اثر ثبت شد که در بخش تصویری و اجزای کتاب این بخش بیشترین تعداد را داشت. همچنین تصمیم گرفته شد در نهایت از همه آثار راه‌یافته کتابی تهیه و نمایشگاهی برگزار شود که تمامی آثار راه یافته در معرض دید عموم قرار گیرد. همچنین از سه پیشکسوت مطرح در حوزه طراحی کتاب تقدیر خواهیم کرد.

تلاش کردم شبیه نمونه پوستری برای نمایشگاه کتاب نباشد

وحید حقی، طراح پوستر این جشنواره نیز گفت: نشان شیرازه یکی از رویداد‌های معتبر برای ما طراحان گرافیک است که به حوزه طراحی کتاب می‌پردازند. چالشی که در طراحی پوستر برای من پیش آمد کلیت موضوع کتاب بود که باید مراقبت می‌کردم که کار، شبیه نمونه پوستری برای نمایشگاه کتاب و تشویق به خوانش کتاب نباشد، پوستر باید بر ظاهر کتاب تاکید می‌کرد. ایده‌ای که به ذهن من آمد، نمایش پیکره کتاب بود و من دو وجه کتاب را با ارزش تصویری پشت و روی جلد کتاب می‌خواستم نمایش بدهم.

وی یادآور شد: روی جلد کتاب از لحاظ ارزشی وضع سنگین تری دارد. تصمیم گرفتم جلد صوری برای دو وجه طراحی کنم که بهترین انتخاب استفاده از نشان شیرازه با خط نستعلیفق و چهره مشخصی در چشم بیننده بود. رنگ زمینه پوستر را خاکستری در نظر گرفتم و به نظرم آمد روحیه حرفه‌ای و جدی دارد و دو سطح سفید روی این رنگ به صورت جلد کتاب جلوه بهتری داشتند. نکته دیگر استفاده از دستخط استاد مسعود نجابتی است که عنوانی که می‌بینید با دست خط ایشان است. برای من مایه افتخاری است اثری از ایشان در این پوستر وجود دارد.

در پایان این نشست از پوستر این رویداد هنری رونمایی شد.