میوه‌هایی که کام مردم را تلخ می‌کند!
- روزنامه خراسان نوشت: این روز‌ها روز به روز قدرت خرید مردم در حال آب رفتن است! بعد از گوشت، مرغ، لبنیات، روغن و... حالا نوبت به گرانی میوه رسیده است تا وجودش آرام آرام در سبد مصرفی خانواده‌های ایرانی کم رنگ یا حتی محو شود.
نگاهی به قیمت میوه‌ها نشان می‌دهد که خرید چند قلم میوه می‌تواند از درآمد یک روز کارگر هم بیشتر باشد. اما دلیل گرانی میوه چیست؟ برخی حذف ارز ۴۲۰۰ و گرانی نهاده‌های کشاورزی را دلیل افزایش قیمت میوه اعلام می‌کنند، برخی دلال‌ها را یکی از اصلی‌ترین دلایل گرانی می‌دانند، عده‌ای انبار کردن میوه توسط وزارت صمت را عامل گرانی‌های اخیر دانسته اند، افرادی هم صادرات را دلیل کاهش میوه و گرانی آن در بازار می‌دانند و گروهی هم نبود نظارت را یکی از دلایل گرانی میوه معرفی کرده اند. با این حال در گفتگو با باغداران و مسئولان سعی کرده ایم دلیل گرانی میوه را در روز‌های اخیر پیدا کنیم.
قیمت میوه در بازار
کمتر کسی باور می‌کرد که روزی برسد برای خرید چند عدد موز و پرتقال و سیب درآمد یک روزت را هزینه کنی، اما قیمت این روز‌های میوه باورنکردنی‌ها را تحقق بخشیده و حالا خرید چند قلم میوه بیش از ۱۰۰ هزار تومان برای شما آب می‌خورد. اما بر اساس قیمت‌هایی که از بازار گرفتیم قیمت میوه‌های مختلف در بازار به این شرح است: هر کیلوگرم موز حدود ۵۰ هزار تومان، نارنگی بندری ۵۵ هزار تومان، سیب زرد ۲۶ هزار تومان و سیب قرمز ۲۷ هزار تومان، نارنگی ۲۹ هزار تومان، پرتقال جنوب ۲۹ هزار تومان، کیوی ۱۷ هزار تومان، لیمو شیرین ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان و پرتقال تامسون ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
نقش صادرات در گرانی میوه
گفته می‌شودیکی از دلایل گرانی میوه، صادرات است. درباره این موضوع معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران در گفت و گویی با باشگاه خبرنگاران از نگرانی‌ها درباره صادرات میوه این گونه اظهار کرده است: «در خصوص میوه نگرانی‌هایی داریم، چون اشکالی که وجود دارد همچنان صادرات میوه هنوز محدود نشده و الان قیمت برخی میوه‌ها به ویژه پرتقال در حال بالا رفتن است و به رغم این که چندبار هم تذکر داده ایم، عزیزان در تنظیم بازار کشور و وزارت جهاد، صادرات را هنوز محدود نکرده اند؛ یا باید صادرات محدود شود یا برای صادرات تعرفه و عوارض وضع کنند.» با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که صادرات میوه به دلایل ارزآوری که در برهه کنونی برای کشور دارد قابل توجیه است.
نقش گرانی نهاده‌های کشاورزی
یکی دیگر از دلایل گرانی میوه افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی مانند کود، سم و... اعلام شده است. اولا که الان فصل کود دهی و سم پاشی درختان سیب، پرتقال و نارنگی نیست که باعث افزایش قیمت این میوه‌های سردسیر شود و ثانیا در گفت و گوی ما با حسین حسن پور یکی از باغداران شهر ساری مشخص شد که باغداران میوه‌ها را با قیمت‌های بسیار پایین‌تر در اختیار دلالان قرار می‌دهند که این یعنی گرانی نهاده‌ها به گرانی اخیر میوه مربوط نمی‌شود، چون در صورت گرانی نهاده باید میوه توسط باغدار با قیمت بالاتری به فروش می‌رسید.
حسن پور به خبرنگار ما درباره قیمت فروش میوه در سرِ زمین به دلال می‌گوید: «به دلیل این که ما جایی برای نگهداری میوه نداریم و همچنین به خاطر ترس از سرمازدگی میوه‌ها مجبوریم میوه‌ها را سریع‌تر جمع کنیم و به دلالان و انباردار‌ها بفروشیم. ما نارنگی ژاپنی را کیلویی ۲۲۰۰ تومان، پرتقال تامسون را کیلویی بین ۵۵۰۰ تا ۶ هزار تومان و پرتقال خونی را هم کیلویی ۶ هزار تومان به آن‌ها می‌فروشیم.» البته این باغداردرباره قیمت میوه‌ها در سال گذشته می‌گوید: «نارنگی کیلویی هزار تومان، پرتقال تامسون هزار تا ۱۵۰۰ و پرتقال خونی ۱۷۰۰ تومان بوده است.»
نقش دلال‌ها در گرانی میوه
همیشه یکی از متهمان ثابت گرانی میوه دلال‌ها بوده اند. چرخه معیوب توزیع میوه باعث شده به جای کشاورز که بیشترین زحمت را برای تولید میوه بر عهده دارد دلالان سود بیشتری را ببرند. البته تعداد بالای واسطه بین کشاورز و مصرف کننده هم به افزایش قیمت میوه کمک می‌کند. برای این منشور کافی است که این چرخه را بررسی کنیم.
عباس محمدی، یکی از جایگاه داران میادین میوه و تره بار درباره واسطه گری در بازار میوه می‌گوید: «انباردار‌ها میوه را از کشاورز می‌خرند و در سردخانه‌ها نگهداری می‌کنند، سپس میوه‌ها به بنکداران میوه فرخته می‌شود و بنکداران میوه را به جایگاه داران در میادین میوه و تره بار می‌فروشند و بعد از آن خرده فروشان میوه را از جایگاه داران خریداری می‌کنند تا به دست خریدار برسانند.»
نگاهی به این روند نشان می‌دهد که تا میوه از کشاورز به دست مصرف کننده برسد حداقل چهار واسطه را باید پشت سر بگذارد. با این حال، معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره این که گرانی‌های اخیر در بازار میوه به دلال بازی و واسطه گری از باغ تا بازار بر می‌گردد، می‌گوید: «برخی مدعیان گرانی میوه، تفاوت قیمت تولید تا مصرف را به دلال بازی و واسطه گری ارتباط می‌دهند، درحالی که دلال و واسطه جزو زنجیره است و امکان حذف آن وجود ندارد و تنها باید آن را سامان دهی کرد چرا که یک عده تخصص این کار را دارند و سال‌ها در این زمینه کار کرده اند.»
نقش ذخیره سازی وزارت صمت
صحبت‌های یکی از اعضای هیئت مدیره اتحادیه بارفروشان درباره تاثیر قیمت گذاری وزارت صمت برای خرید میوه ذخیره شب عید هم فرضیه جدیدی رامطرح کرد. عضو هیئت مدیره اتحادیه بارفروشان در برنامه گفت و گوی ویژه خبری اظهار کرده: «امسال به ذخیره‌سازی اعتقادی نداشتیم و به عرضه و تقاضا معتقدیم با این حال وزارت صمت اول می‌خواست پرتقال را کیلویی ۱۳ هزار تومان قیمت‌گذاری کند، اما با مشورت اتحادیه بارفروشان، مصوب شد که پرتقال را کیلویی ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان برای خرید اعلام کند.»
مدیرکل دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی هم درباره این اتفاق گفت: «امسال حدود چهار میلیون و ۱۵۰ هزار تن سیب تولید و از این میزان حدود یک‌میلیون و ۳۵۰ هزار تن توسط وزارت صمت برای روز عید ذخیره‌سازی شده است.»
داراب حسنی ذخیره سازی و صادرات را نسبت به میزان تولید ناچیز می‌داند و معتقد است که این میزان تاثیری بر بازار ندارد. با این حال، برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به ماندگاری کرونا و کاهش دید و بازدید‌ها در عید نیازی به ذخیره سازی میوه وجود ندارد.
ضعف نظارت
به هر حال بازار میوه از تعادل قیمتی خارج شده و به نظر می‌رسد عده‌ای با به هم زدن نسبت عرضه و تقاضا قصد گران فروشی را دارند. تفاوت قیمت میوه از باغ تا خرده فروشی تا ۲۰۰ درصد، نبود نظارت کافی در این چرخه را نشان می‌دهد که وجودش می‌تواند در کاهش قیمت‌ها تاثیر به سزایی داشته باشد. به نظر می‌رسد غفلت سازمان‌های نظارتی در این امر باعث شده برخی دلالان و واسطه‌ها کنترل بازار را در دست بگیرند و باعث شوند یکی دیگر از کالا‌های مورد نیاز و مصرفی خانواده‌ها از سبد آن‌ها حذف شود. شاید عرضه مستقیم میوه به مصرف کننده بدون دخالت دلالان و ایجاد بازارچه‌های محله توسط شهرداری‌ها راهکار مناسبی باشد که می‌تواند تا حدودی تب افزایش قیمت میوه را کاهش دهد.
گلایه از مسئولان
به نظر می‌رسد با توجه به شرایط بحرانی اقتصاد و تورم حاکم بر جامعه مردم باید به نخوردن، نپوشیدن و درمان نشدن عادت کنند چرا که معمولا مسئولان اجرایی کشور پاسخی برای این گرانی‌های افسار گسیخته ندارند و متاسفانه نه با این حجم از گرانی‌ها کسی استعفا می‌کند و نه مسئولی کنترل بازار را به دست می‌گیرد، تنها به جای تلاش برای کنترل اوضاع از مردم می‌خواهند برای پایین آمدن قیمت‌ها دعا کنند و مدعی اند قیمت‌ها دست خداست. با این حال از مسئولان اجرایی کشور می‌خواهیم دوران خدمت را تمام شده ندانند و در این چند ماه باقی مانده برای کنترل اوضاع تلاش شان را چند برابر کنند شاید روز‌های بهتری در پیش رو رقم بخورد.