چرا دامنه نوسان نامتقارن بی‌اثر بود؟
- روزنامه همشهری نوشت: مقامات بازارسرمایه انتظار داشتند با اعمال مقررات جدید دامنه نوسان روند نزولی بازار سهام متوقف شود، اما دیروز شاخص کل بورس تهران دوباره نزول کرد و ۷۱۵ میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شد. این اتفاق نشان داد تحلیل کارشناسان درباره بی‌اثر بودن چنین تصمیم‌هایی درست بوده است.
قبل از اجرای این مقررات کارشناسانان گفته بودند؛ شاید دامنه نوسان نامتقارن برای چند روز بتواند جلوی نزول قیمت‌ها را بگیرد و در بلندمدت باید به فکر حذف یا افزایش دامنه نوسان بود، زیرا دامنه نوسان خود به ایجاد هیجان و تشکیل صف‌های خرید و فروش در بورس دامن می‌زند و فضای تحلیلی بازار سرمایه را تخریب می‌کند.
تحلیلگران حتی با استناد به تجارب دهه ۸۰ و ۹۰ تأکید کرده بودند، استفاده از دامنه نوسان نامتقارن می‌تواند فضای هیجانی را در بورس تقویت کند و در نهایت منجر به بازگشت صف‌های سنگین فروش در بورس شود. مقامات بازار سرمایه، اما به این تحلیل‌ها توجه چندانی نکردند و در نهایت دامنه نوسان نامتقارن از روز شنبه در بورس اجرا شد، اما در نهایت این مقررات تازه فقط برای دو روز در بورس اثر داشت.
ادامه روند نزول
اگرچه با اجرای دامنه نوسان نامتقارن شاخص کل بورس تهران در روز شنبه با ۴ درصد رشد مواجه شد، اما در روز یکشنبه از شدت رشد کاسته شد و در نهایت در مبادلات دیروز شاخص کل بورس تهران دوباره با ۷۳۰۰ واحد نزول مواجه شد. آمار‌ها نشان می‌دهد حتی در مبادلات روز یکشنبه و دوشنبه سهامداران به‌ترتیب ۵۹۰ و ۷۱۵ میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج کرده‌اند.
این نشان می‌دهد که سهامداران از این فرصت برای خروج از بازار استفاده کرده‌اند. برخی کارشناسان بر این باورند که حتی علت رشد بازار سهام در مبادلات روز شنبه و یکشنبه ناشی از اجرای دامنه نوسان نامتقارن نبوده و دلیل اصلی رشد بازار در این دو روز رسیدن شاخص کل به کف تکنیکالی خود و افزایش قیمت دلار به‌دلیل ابهام‌های ایجاد شده در رفع تحریم‌ها بوده است.
قیمت دلار که به‌طور مستقیم در بورس اثر دارد و به رشد شاخص‌ها منجر می‌شود از روز یکشنبه به‌دلیل ابهام‌های ایجاد شده در مورد نحوه بازگشت آمریکا به برجام با رشد مواجه شد و در مبادلات روز شنبه حتی در برخی ساعات تا ۲۶ هزارو ۸۰۰ تومان هم پیشروی کرد.
رفتار قیمت دلار به‌عنوان یک محرک پر قدرت بر معاملات بورس نشان می‌دهد احتمالا رؤیای دولت برای افت قیمت دلار تا ۱۵ هزار تومان و حتی ۲۰ هزار تومان محقق نخواهد شد. بر همین اساس تحلیلگران بر این باورند که رفتار‌های بازار واکنش به این تحولات بنیادی است و اثر دامنه نوسان نامتقارن بسیار ناچیز است و حتی در بلندمدت می‌تواند اثرات عکس داشته باشد.
چرا دامنه نوسان نامتقارن بی‌اثر بود؟
بررسی روند معاملات در بازار سهام نشان می‌دهد دامنه نوسان محدود یا باز، صرفا می‌تواند سرعت رشد یا نزول قیمت سهام را بیشتر کند و نمی‌تواند مانع اصلی در برابر نوسان قیمت سهام باشد، زیرا ریشه‌های رشد یا نزول قیمت سهام شرکت‌های بورس متاثر از عوامل اقتصادی و بنیادی است و دامنه نوسان محدود در زمان نزول فقط می‌تواند روند نزولی را فرسایشی کند.
برمبنای ادبیات مالی، قیمت سهام شرکت‌ها فارغ از دامنه نوسان قیمت‌ها در نهایت راه خود را می‌پیماید و اگر قرار باشد قیمت سهام شرکتی رشد یا نزول کند این نوسان اتفاق خواهد افتاد و دامنه نوسان صرفا زمان رسیدن به هدف یا تارگت قیمت سهم را به تأخیر می‌اندازد یا شتاب می‌بخشد.
نمونه عینی چنین اتفاق‌هایی در تابلو‌های مختلف بورس و فرابورس که دامنه‌های نوسان محدودی دارند به وضوح قابل مشاهده است و مثال‌های بسیاری در این‌باره وجود دارد. حمید کوشکی، تحلیلگر گروه مالی اقتصاد بیدار در این‌باره می‌گوید: دامنه نوسان نامتقارن صرفا باعث ایجاد تأخیر در معاملات خواهد شد و دامنه منفی دو درصد می‌تواند عامل ایجاد صف‌های فروش با حجم بالاتر باشد. به‌گفته او به تعادل رسیدن بازار سرمایه بر پایه عوامل بنیادی بازار است و ما نمی‌توانیم با تغییر در ساختار‌های معاملاتی به‌دنبال تعادل‌بخشی به بازار سرمایه باشیم.
رضا خانکی، مدیر سرمایه‌گذاری صندوق آشنا تک هم درباره تغییر دامنه نوسان در بورس می‌گوید: فکر نمی‌کنم این تصمیم در بلندمدت پاسخگو باشد، برای همین مخالف تغییر دامنه نوسان هستم و به‌طور کلی مخالف وجود دامنه نوسان در بازار هستم.
او با بیان اینکه در تله تصمیم‌های اشتباه افتاده‌ایم و گریزی از آن نیست، تأکید می‌کند: دامنه نوسان باید به‌تدریج حذف شود. بورس تنها بازاری است که می‌تواند خیلی زود خود را با داده‌های اقتصادی همگام کند.
برخی شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری هم قبل از اجرای دامنه نوسان نا متقارن در بورس پیش‌بینی کرده بودند: جدیدترین اقدام شورای بورس برای نامتقارن کردن دامنه نوسان ممکن است در نهایت با تشدید صف‌نشینی‌ها چندان هم به نفع بورس تمام نشود.
ولید هلالات، تحلیلگر بازار سرمایه، اما نظر متفاوتی دارد. به‌گفته او وقتی مبنای معاملات ارزش باشد، منفی ۲ درصد با منفی ۵ درصد تفاوت دارد، اما وقتی مبنای معاملات، جو بازار باشد، دامنه نوسان را منفی ۲۰ درصد هم که بگذارند، سهام شرکت‌ها تا منفی ۲۰ درصد نزول می‌کند.
او توضیح می‌دهد: این مسئله نشان می‌دهد زمانی می‌توانیم به نقطه تعادل برسیم که راه سهام شرکت‌ها از همدیگر جدا شود و هر شرکت براساس ارزش خود معامله شود. وقتی قیمت سهام براساس مختصات آن شرکت خاص تعیین نمی‌شود و تابعی از بخش دیگری از بازار (لیدرها) است، طبعا روند معاملاتی سایر بخش‌ها که رهبری بازار را برعهده دارند، روند بازار را تعیین خواهد کرد.
هلالات تأکید می‌کند: هر معامله‌گری به یک خط کش و وسیله اندازه‌گیری نیاز دارد. اگر شخصی نتواند ارزش سهام را بررسی کند، اگر به ابزار تحلیل مجهز نباشد، طبعا خط کش خود را براساس کلیت بازار قرار می‌دهد و عیار سهام را براساس نوسانات لیدرها ارزیابی می‌کند که کدام سهم را خوب می‌خرند و کدام را نمی‌خرند.
او در پاسخ به این پرسش که آیا راهکاری برای جدا کردن و کندن فعالان بازار ازین شرایط وجود دارد؟ می‌گوید: خیر. بازار ما نیازمند زمان است تا فعالان جدید به ابزار‌های تحلیلی مجهز شوند. برچسب زدن‌ها به اتمام برسد. اظهارنظر‌ها براساس سبد سهام شخصی نباشد و معاملات حقوقی‌ها از کد شخصی آن‌ها جدا شود. آن زمان راه سهام شرکت‌ها از همدیگر جدا می‌شود و این رفتار توده‌وار به پایان می‌رسد.