راهبرد‌های پیشرفت و اقتدار ایران
- روزنامه خراسان نوشت: این روز‌ها در حالی وارد سومین سال صدور بیانیه مهم گام دوم انقلاب اسلامی توسط رهبر فرزانه انقلاب شده ایم که نگاهی اجمالی به مهم‌ترین بخش‌های این سند مهم حاوی نکات در خور تامل و مفیدی است که می‌توان از آن به عنوان نقشه راه پیشرفت و اقتدار ایران اسلامی یاد کرد.
رهبر معظم انقلاب در ۲۲ بهمن سال ۹۷ یعنی در ۴۰ سالگی پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در بیانیه «گام دوم انقلاب» با مرور تجربه ۴۰ ساله انقلاب اسلامی اعلام کردند: «انقلاب وارد دومین مرحله خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدّن‌سازی شده است».
گام دومی که باید در چارچوب «نظریه نظام انقلابی» و با «تلاش و مجاهدت جوانان ایران اسلامی» به‌سوی تحقق آرمانِ «ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه)» برداشته شود. در ادامه به مهم‌ترین فراز‌های این سند مهم می‌پردازیم تا ضمن یادآوری این فراز‌ها در طلیعه چهل و سومین سال پیروزی انقلاب اسلامی، دیدگاه‌های چند تن از کارشناسان را نیز در باب نکات مهم و جریان ساز این بیانیه بررسی کنیم.
بخش اول - سرگذشت ۴۰ ساله انقلاب اسلامی
دربخش اول بیانیه رهبر انقلاب با بیان این که «این انقلاب اینک وارد دومین مرحله خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده است.» به دستاورد‌ها و تاثیراتی که انقلاب در چهار دهه گذشته داشته اشاره می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
ترکیب جمهوریت و اسلامیت نخستین درخشش انقلاب بود.
تقابل دوگانه «اسلام و استکبار» پدیده برجسته جهان معاصر شد.
عظمت پیشرفت‌های ۴۰ ساله ایران آن گاه به درستی دیده می‌شود که با مدت‌های مشابه در انقلاب‌های بزرگی، چون فرانسه و شوروی و هند مقایسه شود.
مشارکت مردمی را در «مسائل سیاسی»، «حضور در صحنه‌های ملّی» و «استکبارستیزی» به اوج رسانید.
۴- بینش سیاسی آحاد مردم را ارتقا داد.
۵- کفه عدالت را در تقسیم امکانات عمومی کشور سنگین کرد.
۶- عیار معنویت و اخلاق را در فضای عمومی جامعه افزایش داد.
۷- ایستادگی در برابر مستکبران روز به روز بیشتر شد.
بخش دوم - تفاوت چالش‌های انقلاب با مستکبران
در بخش دوم که به «تفاوت چالش‌های دیروز و امروز انقلاب با مستکبران» پرداخته آمده است:
چالش آن روز بر سر کوتاه کردن دست عمال بیگانه یا تعطیلی سفارت رژیم صهیونیستی یا رسوا کردن لانه جاسوسی بود؛ امروز چالش بر سرِ حضور ایران در مرز‌های رژیم صهیونیستی و برچیدن نفوذ آمریکا از منطقه و حمایت از مجاهدان فلسطینی و دفاع از حزب‌ا... و مقاومت است.
مشکل غرب جلوگیری از خرید تسلیحات ابتدایی برای ایران بود، امروز مشکل او جلوگیری از انتقال سلاح‌های پیشرفته ایرانی به نیرو‌های مقاومت است.
آن روز گمان آمریکا آن بود که با چند خودفروخته یا چند هواپیما و بالگرد می‌تواند بر نظام اسلامی فائق آید، امروز برای مقابله، خود را محتاج به یک ائتلاف بزرگ از ده‌ها دولت معاند یا مرعوب می‌بیند.
بخش سوم - ظرفیت‌های مهم کشور برای گام دوم انقلاب
در بخش سوم این پیام مهم به «ظرفیت‌های مهم کشور برای گام دوم انقلاب» اشاره شده است که توجه به «نیروی انسانی مستعد و کارآمد و ظرفیت‌های مادی» است:
* ۳۶ میلیون نفر در سنین میانه ۱۵ تا ۴۰ سالگی، حدود ۱۴ میلیون نفر دارای تحصیلات عالی
* رتبه دوم جهان در دانش‌آموختگان علوم و مهندسی
* وجود انبوه جوانان با روحیه انقلابی و آماده تلاش جهادی
* ۷ درصد ذخایر معدنی جهان با وجود یک درصد جمعیت جهان، موقعیت استثنایی جغرافیایی، بازار بزرگ ملی و بازار بزرگ منطقه‌ای (۱۵ همسایه با ۶۰۰ میلیون جمعیت) همچنین سواحل دریایی طولانی و....
بخش پایانی - نقشه راه ایجاد تمدن نوین اسلامی
در بخش پایانی و همه این بیانیه که شامل «توصیه‌هایی برای ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (عج)» است به نکات عمیقی اشاره شده که می‌توان آن را نقشه راه آینده نظام اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی دانست.
الف: علم و پژوهش:
دانش، وسیله عزت و قدرت یک کشور است. به سوءاستفاده از دانش مانند آن چه غرب کرد، توصیه نمی‌کنیم.
* از قله‌های دانش جهان بسیار عقبیم؛ باید به قله‌ها دست یابیم.
* این راه را با احساس مسئولیت و همچون یک جهاد در پیش گیرید.
ب: معنویت و اخلاق:
معنویت یعنی برجسته کردن ارزش‌های معنوی از قبیل: اخلاص، ایثار، توکل، ایمان در خود و جامعه.
* اخلاق یعنی رعایت فضلیت‌هایی، چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمند، راست‌گویی، شجاعت، اعتماد به نفس و...
وظیفه حکومت‌ها برای رشد اخلاق و معنویت:
۱- منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند.۲- به نهاد‌های اجتماعی در این باره کمک برسانند.۳- با کانون‌های ضد معنویت و اخلاق، به شیوه معقول بستیزند.۴- با ابزار‌های رسانه‌ای، برخورد هوشمندانه و مسئولانه کنند.
پ: اقتصاد:
در این بخش با اشاره به این که اقتصاد، هدف جامعه اسلامی نیست، اما وسیله‌ای است که بدون آن نمی‌توان به هدف‌ها رسید به چالش‌های اقتصاد کشور که شامل چالش بیرونی شامل تحریم و وسوسه های دشمن و چالش درونی شامل عیوب ساختاری و ضعف‌های مدیریتی است، اشاره و تاکید شده است: در صورت اصلاح مشکل درونی، چالش بیرونی کم‌اثر یا بی اثر خواهد شد.
عیوب ساختاری:
۱- وابستگی اقتصاد به نفت ۲- دولتی بودن بخش‌هایی که در حیطه وظایف دولت نیست ۳- نگاه به خارج و نه به توان و ظرفیت داخلی ۴- استفاده اندک از ظرفیت نیروی انسانی کشور
۵- بودجه‌بندی معیوب و نامتوازن ۶- بی ثباتی سیاست‌های اجرایی اقتصاد ۷- رعایت نکردن اولویت‌ها ۸- وجود هزینه‌های زائد و مسرفانه در بخش‌هایی از دستگاه‌های حکومتی
مهم‌ترین راه حل‌ها:
۱- درون‌زایی اقتصاد کشور ۲- مولد شدن و دانش‌بنیان شدن
۳- مردمی کردن اقتصاد و تصدی گری نکردن دولت ۴- سپردن کار به دست یک مجموعه جوان و دانا و مؤمن و مسلط بر اقتصاد
ت: عدالت و مبارزه با فساد:
در این بخش از بیانیه مهم گام دوم انقلاب با اشاره به این که عدالت و مبارزه با فساد، لازم و ملزوم یکدیگرند تصریح شده است:
* دستگاهی کارآمد با نگاهی تیزبین و رفتاری قاطع در قوای سه گانه حضور دایم داشته باشد و به معنای واقعی با فساد مبارزه کند.
* آن چه تاکنون در مبارزه با فسادشده با آن چه باید می‌شده و بشود، دارای فاصله‌ای ژرف است.
* کسب ثروت مورد تشویق است، اما تبعیض در توزیع منابع عمومی و ویژه‌خواری و مدارا با فریبگران اقتصادی به شدت ممنوع است.
* غفلت از قشر‌های نیازمند حمایت، مورد قبول نیست.
ث: استقلال و آزادی:
در بخش دیگری از این بیانیه با اشاره به این که «استقلال ملی به معنی آزادی ملت از زورگویی سلطه‌گران جهان است، ولی نباید به معنی زندانی کردن سیاست و اقتصاد کشور در میان مرز‌های خود باشد تاکید شده است: آزادی اجتماعی به معنای حق تصمیم‌گیری و عمل کردن و اندیشیدن برای افراد جامعه است، ولی نباید در تقابل با اخلاق و قانون و ارزش‌های الهی و حقوق عمومی باشد.
ج: عزت ملی و روابط خارجی و مرزبندی با دشمن:
این بخش با توجه به چالش سنگین کشورمان درحوزه سیاست خارجی با دشمنان نکات مهم و ارزشمندی در خود دارد.
پدیده‌های جهانی که تحقّق یافته یا در آستانه ظهورند:
۱- تحرّک جدید نهضت بیداری اسلامی بر اساس الگوی مقاومت در برابر سلطه آمریکا و صهیونیسم ۲- شکست سیاست‌های آمریکا در منطقه غرب آسیا و زمین‌گیر شدن همکاران خائن آن‌ها در منطقه ۳- گسترش حضور قدرتمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در غرب آسیا و بازتاب وسیع آن در سراسر جهان سلطه
وظایف دولت جمهوری اسلامی:
۱- مرزبندی خود را با آمریکا و تعدادی از دولت‌های اروپایی با دقت حفظ کند.۲- از ارزش‌های انقلابی و ملی، یک گام هم عقب‌نشینی نکند.۳- از تهدید‌های آنان نهراسد.۴- عزت کشور و ملت خود را در نظر داشته باشد.۵- حکیمانه و مصلحت‌جویانه و از موضع انقلابی، مشکلات قابل حل خود را با آنان حل کند.۶- در مورد آمریکا، حل هیچ مشکلی متصور نیست و مذاکره با آن جز زیان مادی و معنوی نخواهد داشت.
چ: سبک زندگی:
دراین بخش نیز رهبر فرزانه انقلاب با اشاره به این که «تلاش غرب در ترویج سبک زندگی غربی، زیان‌های بی‌جبرانی به کشور و ملت زده است، تصریح کردند: مقابله با آن، جهادی همه‌جانبه و هوشمندانه می‌طلبد که چشم امید در آن، به جوان هاست.
ضرورت‌های اجرای این سند از نگاه کارشناسان
*حداد عادل (عضو مجمع تشخیص مصلحت): بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی جزو اسناد بالا دستی انقلاب محسوب می‌شود و در سطح سند چشم انداز و قانون اساسی است. دستگاه اداره کشور از اجرای بیانیه گام دوم عقب است و همه به ویژه جوانان باید به میدان بیایند تا این فاصله را پر کنند.
*حجت الاسلام حاج علی اکبری (رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه): مخاطب این بیانیه همه هستند، ولی مخاطب خاص آن، جوانان عزیز و رشید و شایسته ما هستند که سازندگان چلّه دوم انقلاب و صاحبان و آفرینندگان تمدن نوین اسلامی در قرن پانزدهم خواهند بود.
*دکتر احسان خاندوزی (نماینده مجلس): برداشتن گام دوم، حتی صرفاً در حوزه اهداف اقتصادی، مستلزم اصلاحات نظام سیاست‌گذاری و تدبیر است. این وظیفه مجامع نخبگانی و علمی و نهاد‌های سیاست‌گذار و مدنی است که فهرست کامل‌تر و دقیق‌تری از الزامات برداشتن گام دوم را مورد بحث قرار دهند و امید می‌رود بدین ترتیب، جنبش و انگیزشی حول ساختن فردای جمهوری اسلامی شکل گیرد.
* حجت الاسلام قمی (رئیس سازمان تبلیغات اسلامی): بیانیه گام دوم حرف‌های موثر و جذاب دارد و باید کار کیفی و ارزشمند روی آن انجام داد.
* حجت الاسلام عاملی (دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی): باید به بیانیه گام دوم به عنوان یک اندیشه و ارزش راهبردی توجه کنیم که بر نگاه ما در برنامه‌های پنج ساله، تدوین اسناد بالادستی، نگاه به جامعه، ظرفیت جوانان و... تاثیر می‌گذارد.
* محسن رضایی (دبیر مجمع تشخیص مصلحت): مسئله بیانیه گام دوم مردم هستند. مردم باید آغاز گر تحول در جنبشی باشند تا جامعه آرایشی اسلامی- ایرانی بگیرد.
* دکتر مسعود اسداللهی (تحلیل گر مسائل منطقه): در این بیانیه مصادیق و شاخه‌هایی از سه اصل بنیادین در سیاست خارجی را بر اساس عزت، مصلحت و حکمت مطرح شده است. مثلا در مسئله حکمت به این معنا که هرچند ما انتقادات گسترده‌ای به نظام استکبار جهانی داریم، ولی مصلحت ما این نیست که ارتباط خود با جهان را قطع کنیم، باید در عین حال که روابط‌مان را با دیگر کشور‌ها حفظ می‌کنیم، روابط مان بر اساس مصلحت و مرزبندی با دشمن باشد.
*دکتر محسن اسماعیلی (رئیس دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق (ع)): بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بیانیه مهمی است که به نظر من می‌تواند یکی از اسناد فقه سیاسی در آینده به شمار برود.
*عباس سلیمی نمین (مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران): یکی از محور‌های بیانیه، بحث «ارزیابی عملکرد‌ها در چهار دهه گذشته» است. قطعاً بدون شناخت دقیق، امکان تقویت قوت‌ها و برطرف‌سازی ضعف‌ها نخواهد بود.
*مهدی فضایلی (عضو دفتر نشر آثار رهبر انقلاب): اولین نکته تازه در این بیانیه، جمع شدن یک جای مجموعه‌ای شامل نگاه تاریخی، توصیف وضع موجود، نشان دادن چشم‌انداز، راه نیل به چشم‌انداز و موتور محرک و پیشران حرکت به سمت چشم‌انداز است.