داستان ماهواره‌برها؛ از سفیر تا ذوالجناح/ خیز ایران برای ورود به مدار ۳۶ هزار کیلومتری یا ژئو

- سید احمد حسینی با بیان اینکه برنامه فضایی کشور و به صورت مشخص، حوزه پرتاب به مجموعه وزرات «دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح»، سپرده شده است، گفت: برنامه ماهواره‌بر‌ها برنامه مدونی است که سال‌هاست روی آن فعالیت انجام می‌شود؛ در گام اول در دهه ۸۰ وقتی صحبت از این موضوع شد بحث این بود که با هر روش ممکن و توانمندی که آن زمان وجود داشت به مدار برسیم که بر این اساس «ماهواره‌بر سفیر» تعریف شد.

وی با اشاره به اینکه ماهواره بر سفیر در دو ورژن ۱-آ و ۱- ب تعریف شد، ادامه داد: ماهواره بر سفیر ۱-آ قابلیت حمل ماهواره تا وزن ۲۷ کیلو گرم در مدار بیضوی ۲۵۰ تا ۳۵۰ کیلومتری را داشت (ماهواره بری که ماهواره امید با وزن بیست و هفت کیلو را در مدار قرار داد) و ماهواره بر سفیر ۱-ب که قابلیت حمل ماهواره تا وزن ۶۰ کیلو گرم در مدار بیضوی ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلومتری را داشت منتها عملا نیازمندی که در کشور از ماهواره‌های عملیاتی تعریف شده وزن‌های عموما ۱۰۰ کیلو به بالاست.

سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع افزود: هرچند روندی که الان در بحث ماهواره‌ها پیش می‌رود به سمت سبک سازی ماهواره‌هاست، ولی حتی با داشتن ماهواره‌های سبک هم به صرفه است تا پرتاب گر‌های سنگین داشته باشیم تا تعداد زیادی ماهواره را همزمان حمل کند لذا باید به سمت توسعه این توانمندی، با نگاه به نیاز و فناوری‌های قابل دسترس در کشور می‌رفتیم.

وی با بیان اینکه پایه فناوری پرتاب ما سوخت مایع بود و روی این حوزه، مسیر توسعه دیده شد اظهار داشت: از چند سال پیش با توجه به توانمندی که در حوزه سوخت جامد ایجاد شده بود این بحث مطرح شد که از آنجایی که در سوخت جامد پیچیدگی و هزینه‌های‌مان کمتر است یک ماهواره بر ترکیبی سوخت جامد و مایع داشته باشیم که این ایده منجر به پروژه یا فاطمه الزهرا (س) و محصول آن، «ماهواره‌بر ذوالجناح» شد.

حسینی با بیان اینکه ماهواره بر‌های قبلی دو مرحله‌ای بودند اظهار داشت: ماهواره بر ذوالجناح یک پرتابگر سه مرحله‌ای است که دو مرحله اول آن از سوخت جامد بهره برده و مرحله نهایی آن از سوخت مایع بهره می‌برد؛ هر کدام حدود ۷۰ ثانیه پرواز دارند که مرحله اول ما را به ارتفاع ۱۵ کیلومتری و مرحله دوم ما را به ارتفاع بیش از ۹۰ کیلومتر می‌رساند و پس از آن نیز مرحله سوم شروع می‌شود که از سوخت مایع استفاده می‌کند.

سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع با تاکید بر اینکه برای برخاست از زمین نیاز به نیروی پیشران بالا داریم و سوخت جامد در بازه زمانی کم کمک می‌کند تا این اتفاق بیفتد بیان کرد: معمولا در طراحی سیستمی ماهواره بر‌ها در دنیا، معمول این است که در مراحل اولیه از سوخت جامد استفاده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه قدرت یا تراست مرحله اول و دوم این ماهواره که سوخت جامد هستند هر کدام ۷۴ تا ۷۵ تن است اضافه کرد: وزن کل ماهواره ۵۲ تن و طول این ماهواره بر در حالت کامل ۲۵.۵ متر است و قطر موتور‌های سوخت جامد مرحله اول و دوم ۱.۵ متر و قطر مرحله سوم ۱.۲۵ متر است و می‌تواند یک ماهواره و یا مجموع چند ماهواره مکعبی تا وزن نهایی ۲۲۰ کیلو متر را تا مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین برساند.

پیش بینی سه پرتاب تحقیقاتی برای ماهواره بر ذوالجناح
حسینی با اعلام اینکه سه پرتاب تحقیقاتی برای تثبیت و تکمیل این فناوری پیش بینی شده است گفت: در اولین پرتابی که انجام شد هدف این بود که موتور‌های سوخت جامد که قدرتمندترین پیشران سوخت جامد در کل کشور تا به اینجا هستند صحه گذاری شوند.

پرتاب ماهواره بر ذوالجناح نمره صد را کسب کرد
سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع درباره اینکه پرتاب این ماهواره بر تا چه اندازه موفقیت آمیز بوده اظهار داشت: توسعه فناوری گام به گام اتفاق می‌افتد و در دنیا هم قبل از اینکه ماهواره‌ای را در شمار ماهواره‌های عملیاتی درآورند، باید مراحل کار تحقیقاتی و تثبیت فناوری آن انجام شود، اما پلنی که قبل از پرتاب چیده شده بود نمره صد و حتی بالاتر از آن را کسب کرد.

 آزادی عمل در محل پرتاب ماهواره بر ذوالجناح
وی با اشاره به دیگر ویژگی‌های این پرتابگر اظهار داشت: یکی از نکات مهم دیگر در خصوص این ماهواره بر جدید شلیک آن روی پرتاب گر متحرک است به این معنی که محل پرتاب آن صرفا محدود به یک نقطه مشخص نیست و به لحاظ محل پرتاپ، آزادی عمل وجود دارد؛ با توجه به اینکه امروز بحث منظومه سازی با استفاده از ماهواره‌های سبک در بسیاری از کشور‌های دنیا متداول است و لازمه آن این است که از زوایای متفاوت بتوانیم پرتاب را انجام دهیم دست یابی جمهوری اسلامی ایران به منظومه سازی ماهواره ای، با رسیدن ماهواره بر ذوالجناح به شرایط اطمینان بخش پرتاب‌های متعدد، این امکان را فراهم خواهد کرد.

حسینی درباره امکان رسیدن به مدار خورشید آهنگ هم گفت: رسیدن به این مدار جزو نقشه راه ماست که باید به آن دسترسی پیدا کنیم که امکان این اتفاق به واسطه سکوی پرتاب تحرک پذیر فراهم است.

مسیر برای دستیابی به مدار ۳۶ هزار کیلومتری چیده شده است
سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع با بیان اینکه مسیر برای رسیدن به مدار ۳۶ هزار کیلومتری یا ژئو چیده شده است گفت: مسیر موفقیت آمیزی را طراحی کردیم و دستاورد‌های خوبی داشتیم؛ مسیر زیادی را هم پیش رو داریم، ولی با قطعیت می‌توان گفت که توانمندی به صورت کاملا بومی و داخلی وجود دارد و مساله لاینحلی احساس نمی‌شود.