دلایل گرانی محصولات کشاورزی در ماه‌های اخیر چیست؟
- روزنامه جام جم نوشت: این روز‌ها همه از گرانی خیار و موز صحبت می‌کنند و در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود که پول یک کیلو خیار و یک کیلو موز معادل دو یارانه نقدی است. اوایل پاییز بود که به دلیل شدید شدن بحران ارزی ثبت سفارش موز انجام نشد و تنها کسانی مجاز به واردات این محصول بودند که قبل از تاریخ ممنوعیت ثبت سفارش‌شان به ثبت رسیده بود. پس از آن قوانینی مبنی بر واردات موز در ازای صادرات سیب گذاشته شد که انتقاد‌های زیادی به همراه داشت. به این دلیل که صادر کننده و واردکننده دو شغل متفاوت هستند و شاید کشوری که موز صادر می‌کند نیازی به واردات سیب نداشته باشد. اگر هم قرار باشد از ایران به کشور دیگری سیب صادر شود، شاید کشور صادر کننده موز، ارز آن کشور را برای مبادله قبول نداشته باشد. از این رو مشکلات زیادی بر سر واردات موز قرار گرفت.
این روز‌ها که موز با قیمت ۶۰هزار تومان در بازار عرضه می‌شود برخی افراد از رسوب این کالا در گمرک سخن می‌گویند، اما مهدی میراشرفی، رئیس کل گمرک ایران در این زمینه تصریح کرد: همه موز‌های وارد شده به گمرک ترخیص شده و در حال حاضر گزارشی از وجود این کالا در گمرک نداریم. چنانچه به کالای موز، ثبت سفارش معتبر و کد ساتا اختصاص یافته باشد، کالا ترخیص می‌شود. وی اضافه کرد: در هفته گذشته، ۱۰۰کانتینر موز، به وزن ۲۰۰۰ تن، ترخیص شده است. میراشرفی با اشاره به محدودیت‌های ارزی گفت: به همین دلیل تصمیماتی در برخی موارد از جمله واردات موز در مقابل صادرات سیب گرفته شد. ضمن این‌که واردات کالا‌های گرمسیری نیز محدود شده است. اما در این میان خیار هم در سبد میوه‌های لاکچری قرار گرفته و اکنون با قیمت ۲۰هزار تومان به ازای هر کیلو وارد سبد خانوار‌ها می‌شود. ظاهرا کنترل قیمت در بازار میوه و تره‌بار از دست مسؤولان خارج شده و هر ماه باید شاهد افزایش یک کالا از رده محصولات کشاورزی باشیم.
بررسی نشان می‌دهد خیار در میادین میوه و تره‌بار اکنون بین ۱۳تا ۱۴هزار تومان عرضه می‌شود؛ در حالی که کشاورز کیلویی ۸۰۰۰تومان محصول خود را می‌فروشد. برخی مسؤولان معتقدند سرمای هوا در یک منطقه خاص باعث شده تا تولید خیار کاهش یابد و طی هفته‌های آینده این بازار به تعادل خواهدرسید.
این در حالی است که ایران پس از چین و ترکیه در رتبه سوم تولید خیار قرار دارد. سالانه بیش از دومیلیون تن خیار در کشور تولید می‌شود و سابقه گرانی این محصول تاکنون سر زبان‌ها نیفتاده‌بود که اخیرا شاهد گرانی شدید این کالا هستیم. نکته قابل توجه این که در آستانه پایان سال هستیم و با این‌که دید و بازدید‌های نوروز به دلیل شیوع ویروس کرونا کاهش چشمگیری خواهدداشت؛ اما مصرف میوه در این ایام همانند سال‌های قبل خواهد بود و ممکن است این گرانی به میوه‌های شب عید سرایت کند.
وعده کاهش قیمت به خیار رسید
رضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان میوه درباره گرانی خیار گفت: در جیرفت کرمان توفان و سرمای شدیدی آمد محصول خیار آسیب دید و قول می‌دهیم قیمت این محصول تا دو هفته دیگر کاهش یابد.
وی افزود: این مشکل در محصول گوجه‌فرنگی هم پیش آمد و اکنون با قیمت متعادل در بازار عرضه می‌شود. اخیرا رئیس‌جمهوری موافقت کرده از محل ارز حاصل از صادرات محصولات کشاورزی به کشور‌های حوزه خلیج‌فارس که امکان انتقال آن به داخل کشور وجود ندارد، موز وارد شود. نورانی ادامه داد: در صورت واردات میوه‌های گرمسیری از کشور‌های حاشیه خلیج فارس قیمت موز به ۲۰ تا ۲۵هزار تومان کاهش می‌یابد.
نورانی به پرسش مبنی بر این‌که آیا برای کنترل قیمت میوه شب عید نظارتی انجام می‌شود یا خیر، پاسخ داد: قرار است برای کنترل قیمت سیب و پرتقال با سازمان تعزیرات حکومتی، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید کنندگان و ستاد تنظیم بازار جلسه‌ای بگذاریم که تا ۱۵ فروردین کالا‌ها قیمت ثابتی داشته‌باشند. این در حالی است که ستاد تنظیم بازار کشور در موضوع روغن و برخی کالا‌های اساسی با مشکل برخورد کرده و مشخص نیست در این زمینه موفق خواهندشد یا خیر؟
به‌منظور مشخص شدن ماجرای گرانی خیار حکمت قاسمخانی، در استان کرمان به جیرفت می‌رود تا به‌صورت میدانی شرایط را بررسی کند. محمد دل‌زاده، گلخانه دار جیرفتی یکی از دلایل اصلی کاهش تولید خیار و به‌تبع آن افزایش قیمت این محصول در بازار را افت برداشت آن به دلیل کاهش شدید دمای هوای جنوب استان کرمان در یک ماه گذشته می‌داند.
وی می‌گوید: سردی هوا باعث شد برداشت محصول خیار سبز ۹۰درصد کاهش داشته باشد، زیرا خیار سبز ازجمله محصولات کشاورزی است که نسبت به نوسانات هوا حساس است و با سرد شدن هوا باردهی آن کم می‌شود، به‌گونه‌ای که یک گلخانه یک هکتاری که همواره ۸ تا۱۰ تن محصول خیار سبز داشت اکنون به ۸۰۰ تا یک‌تن در هر هکتار کاهش‌یافته است.
وی می‌افزاید: به‌رغم افزایش قیمت خیار سبز در بازار‌های مصرف در حال حاضر خیار در منطقه جیرفت هر کیلو حدود ۸۰۰۰ تومان از کشاورز خریداری می‌شود. طی هفته آینده باعرضه محصول جدید خیار سبز به بازار، قیمت‌ها کاهش می‌یابد و حتی قیمت خرید ۴۰۰۰تومان برای هر کیلو از کشاورز خواهد رسید.
دل‌زاده ادامه می‌دهد:۸۰درصد گلخانه داران جیرفت به کشت خیار سبز مشغولند و فقط ۲۰درصد محصولات گلخانه‌ای دیگر همچون توت‌فرنگی، بادمجان و فلفل را تولید می‌کنند. محمد دل زاده با انتقاد از افزایش هزینه‌های تولید خیار سبز می‌گوید: امسال هزینه‌های تولید نسبت به سال گذشته چهار برابر شده است که برای گلخانه داران به‌صرفه نیست.
کمبود سوخت، خیار را گران کرد
مشایخی، کارشناس ارشد کشاورزی و گلخانه‌دار جیرفتی نیز یکی از دلایل کاهش تولید خیار سبز را هزینه‌های بالای تولید آن در سال گذشته عنوان می‌کند که به گفته وی، باعث شده امسال بسیاری از گلخانه‌داران از کشت خیارسبز منصرف شوند. وی می‌گوید: قیمت بالای بذر خیارسبز که بین ۴ تا ۶ هزار تومان است به همراه دستمزد بالای کارگرانی که باید خیارسبز را برداشت کنند، تولید این محصول را کاهش داده‌است.
وی می‌افزاید: به دلیل این‌که برخی گلخانه‌داران وسایل گرمایشی نداشتند یا نتوانستند سهمیه گازوئیل سوخت وسایل گرمایشی گلخانه‌ها را تهیه کنند، باعث شد محصول تولیدی آن‌ها به دلیل سردی هوا کاهش یابد.
وی به نقش پر رنگ صاحبان برخی حجره‌ها در میادین میوه و تره‌بار در دلال بازی و افزایش قیمت فروش محصولات‌کشاورزی مختلف همچون خیارسبز اشاره می‌کند و می‌افزاید: متاسفانه دولت در زمینه برخورد با این افراد هیچ نقشی را ایفا نمی‌کند و عده‌ای دلال بدون این‌که برای تولید یک محصول کشاورزی زحمتی بکشند، درآمد بالایی را کسب می‌کنند.
وی با بیان این‌که تعداد دلالانی که محصول را از کشاورز می‌خرند انگشت‌شمار است و این افراد با خرید محصول کشاورزان با هم هماهنگ هستند و آنقدر در خرید محصول کشاورز تعلل می‌کنند تا کشاورز مجبور باشد با هر قیمتی که دلال‌ها تعیین می‌کنند، بفروشد.
وی ادامه می‌دهد: وضعیت دلال بازی در خرید محصولات کشاورزان به گونه‌ای پیش رفته که حتی عده‌ای از افراد بومی منطقه محصولات تولیدی کشاورزان را به قیمت بسیار پایین‌تر خریداری و به قیمت بالاتر به دلال‌ها می‌فروشند و طبق شنیده‌ها فقط در همین افزایش قیمت خیار سبز میلیارد‌ها تومان سود کرده‌اند.
مشایخی، معتقد است: اکثر کشاورزان جنوب کرمان خرده مالک هستند و به دلیل این‌که سرمایه و امکاناتی همچون سردخانه برای نگهداری محصولات کشاورزی تولیدی‌شان ندارند، مجبورند برای این‌که محصول‌شان بر سر زمین یا در بازار روی زمین نماند و خراب نشود، به هر قیمتی که دلال‌ها تعیین می‌کنند بفروشند؛ زیرا تعدادی از کشاورزان اگر محصول تولیدی‌شان را تا شب در بازار به دلال‌ها و واسطه‌ها نفروشند حتی برای روز بعد هم پول خرید نان را هم ندارند.
کاهش صادرات به عراق
سعید برخوری، رئیس جهاد کشاورزی کرمان می‌گوید: «در گذشته ۱۷ هزار هکتار خیار کشت می‌شد که ۱۵ هزار هکتار آن خیار زمینی و ۲۰۰۰ هکتار خیار گلخانه‌ای بود و بخشی عمده‌ای از این تولیدات به کشور عراق صادر می‌شد. اما ممنوعیت واردات خیار ایران توسط عراق، باعث شد که امسال خیار همانند گذشته زیر کشت نرود و سرمای اخیر هم مزید بر علت شد و خیار را گران کرد.»
این در حالی است که برخی کارشناسان استخراج بیت‌کوین در مزارع کشاورزی را عامل افزایش قیمت محصولات کشاورزی مطرح می‌کند که مسؤولان کرمان آن را رد کردند.
تاثیر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی
پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران هر سال دست کشور برای تخصیص ارز بسته‌تر شد، طوری‌که واردات خودرو از سبد واردات حذف و برخی کالا‌ها در فهرست ممنوعیت قرار گرفتند. با افزایش نرخ ارز، دولت همچنان نرخ ۴۲۰۰ تومان را برای واردات کالا‌های اساسی در نظر گرفت که سم و کود برای بخش کشاورزی یکی از این اقلام بود؛ اما حذف آن باعث شد هزینه تولید کشاورزان افزایش یابد.