نوسازی و مقاوم‌سازی حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار مسکن روستایی/ صدور بیش از ۳ میلیون سند برای خانه‌های روستایی
- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اوایل سال ۱۳۵۸ به منظور تأمین مسکن محرومان و متولی توسعه و عمران روستا‌های کشور در چارچوب سیاست‌ها و برنامه‌های دولت و به فرمان حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی‌ایران تشکیل شد.
هم‌زمان با ایام خسجته دهه فجر با محمدرضا شاملو معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به گفت‌وگو نشستیم.
میزان: اقدامات بنیاد مسکن در حوزه عمران روستایی شامل چه حوزه‌هایی می‌شود؟
شاملو: در حوزه عمران و روستایی فعالیت‌های مختلفی در بنیاد مسکن صورت گرفته است که از جمله آن می‌توان به تهیه و اجرای طرح‌های هادی روستایی اشاره کرد در واقع این طرح ساماندهی روستا و اصلاح بافت روستا همچنین چگونگی گسترش روستا را تعیین می‌کند. بر اساس اعلام مرکز آمار در سال ۹۵ به طور کلی ۳۹ هزار و ۴۶۵ روستای بالای ۲۵ خانوار در کشور وجود دارد، برای ۳۹ هزار و ۲۲۳ روستا تا کنون طرح هادی تهیه شده است در واقع بالغ بر ۹۹ درصد روستا‌های بالای ۲۰ خانوار کشور دارای طرح هادی هستند و کلیه فعالیت‌های عمرانی و اجرایی در محدوده روستاها در چارچوب مصوبات این طرح‌ها انجام می‌شود.
باتوجه به اینکه دوره این طرح‌ها ۱۰ ساله در نظر گرفته شده است و باید هر ۱۰ سال یکبار مورد بازنگری قرار گیرد تا کنون برای ۱۰ هزار و ۳۳۴ روستا طرح بازنگری تهیه شده است و در زمینه اجرای طرح هادی و بهسازی محیط روستایی که بخشی از مصوبات طرح‌های هادی است تا کنون برای بیش از ۲۰ هزار و ۹۷ روستای کشور این طرح به اجرا درآمده که حدود ۵۲ درصد روستا‌های بالای ۲۰ خانوار را شامل می‌شود.
میزان: اجرای طرح هادی روستایی چه اثراتی در زندگی افراد در مناطق روستایی داشته است؟
شاملو: این طرح‌ها اثرات بسیار ارزشمندی در ارتقا بهداشت عمومی، بهبود کیفیت دسترسی به شبکه‌های ارتباطی داخل روستا، کنترل مهاجر فرستی روستا و گاهاً مهاجرت معکوس در روستاها، ایمن سازی و کاهش آسیب‌های ناشی از بروز مخاطرات طبیعی از اثرات اجرای این طرح‌ها هستند. روحیه مشارکت در محروم‌ترین مناطق ارتقا پیدا کرده است و در روستا‌هایی که طرح هادی اجرا شده رضایت‌مندی عمومی ایجاد شده است و اگر در نقطه‌ای نارضایتی وجود داشته است به آن جهت است که چرا در بقیه معابر نیز این طرح اجرا نشده است.
میزان: درباره وضعیت بهسازی روستاها در قبل از انقلاب اسلامی هم بفرمایید
شاملو: در روستا‌هایی که طرح هادی اجرا شده اثرات مثبتی در زمینه اقتصادی، توسعه گردشگری، توسعه فعالیت‌های خدماتی و سرمایه‌گذاری بخش‌های عمومی و خصوصی در این مناطق صورت گرفته است و در واقع این طرح پس از انقلاب و از اواخر دهه ۶۰ در کشور اجرا شد و قبل از انقلاب طرح هادی و بهسازی در روستاها وجود نداشت و خوشبختانه اثرات و نتایج خوبی به همراه داشته است.
میزان: در زمینه طرح‌های گردشگری روستایی چطور؟
شاملو: از دیگر فعالیت‌های انجام شده در مناطق روستایی طرح بهسازی و احیای بافت‌های با ارزش روستایی بوده است که در واقع طرح‌های گردشگری روستایی نیز به نوعی در دل روستا‌های دارای بافت باارزش قرار گرفته و این روستاها جزو روستا‌های هدف گردشگری نیز محسوب می‌شود. طرح بهسازی و احیای بافت یا طرح گردشگری تاکنون در ۱۵۰ روستای کشور تهیه شده است و در ۱۰۲ روستا این طرح اجرایی شده است؛ درواقع بافت‌های روستایی ویژگی‌های منحصر به فردی دارد به طوریکه در مناطق غرب و کوهستانی کشور ساخت و ساز‌های پله‌ای نماد روشن این مناطق است و در مناطق کویری و ساحلی شاخص معماری آن‌ها بادگیر‌ها هستند؛ همچنین بنا‌های خشتی نیز از معماری منحصر به فردی برخوردارند. طرح ذکر شده اثرات قابل توجهی در ارتقای کیفیت زندگی مردم و پیوند دادن گذشته روستاها با زندگی نوین مردم داشته است و توسعه گردشگری در این مناطق از اثرات ارزشمند این طرح‌ها بوده که خوشبختانه شاهد آن هستیم.
میزان: اثر مثبت این طرح‌ها چه بوده است؟
شاملو: در هر یک از روستا‌هایی که این طرح به اجرا درآمده ما شاهد رفت و آمد گسترده گردشگران و توسعه گردشگری به عنوان یک فعالیت اقتصادی پرجاذبه بوده‌ایم.
میزان: اگر بخواهیم درباره سنددار کردن املاک روستایی صحبت کنیم به جه نکاتی اشاره می‌کنید؟
شاملو: یکی از فعالیت‌های بنیاد مسکن در حوزه عمران روستایی سنددار کردن املاک روستایی بوده است و این فعالیت با همکاری مشترک بنیاد مسکن و سازمان ثبت اسناد و املاک انجام شده است که در این زمینه به دنبال تحولات اقتصادی، اجتماعی و اجرای قانون اصلاحات ارضی بوده‌ایم. نداشتن سند گاهاً یکی از زمینه‌های اختلافات ملکی اهالی روستاها بود و در واقع بخشی از پرونده‌های نظام قضایی کشور ناشی از همین اختلافات بوده است که در این بین طرح سنددار کردن با چهار هدف اساسی و اصلی نظام مالکیت اراضی واقع در بافت امکان بهره‌برداری روستاییان از تسهیلات بانکی، افزایش ارزش حقوقی و اقتصادی املاک و ایجاد امنیت قضایی و تثبیت مالکیت افراد برای املاک آغاز شد.
میزان: تاکنون چه تعداد از املاک روستایی سند دار شدند؟
شاملو: تاکنون سند بیش از ۳ میلیون و ۳۴۴ هزار خانه روستایی تا کنون صادر شده که بر اساس آن ۶۰ درصد املاک روستایی امروز در داخل محدوده روستاها سنددار هستند و موفقیت این طرح باعث شد که به عنوان یک قانون دائمی این طرح تصویب شود و در شهر‌های زیر ۲۵ هزار نفر نیز در راستای طرح سنددار کردن املاک روستایی در حال حاضر سند صادر می‌شود که بیش از ۲۴۸ هزار سند صادر شده و وضعیت املاک مردم تعیین تکلیف شده است.
میزان: ظاهراً به افرد ساکن روستاها زمین نیز واگذار شده است؟
شاملو: از دیگر فعالیت‌های انجام شده در حوزه عمران روستایی بحث واگذاری زمین برای ساخت مسکن است که در همین راستا طی سال‌های پس از انقلاب ۶۶۸ هزار زمین به افراد در مناطق روستایی واگذار شده است؛ همچنین فعالیت‌های دیگری از جمله همکاری با دهیاری‌ها در زمینه تعیین حدود املاک ساختمانی‌ها انجام شده و پاسخ استعلامات دستگاه‌های مختلف از بنیاد مسکن نیز داده می‌شود؛ از طرفی ساخت و ساز ساختمان‌های عمومی روستا مثل پل، ابنیه، ایمن‌سازی روستاها و گاهاً مساجد و حتی ساختمان‌های عمومی مثل مدرسه و ساختمان‌های اداری یا احداث بوستان‌های روستایی و فضا‌های ورزشی از دیگر فعالیت‌هایی است که از سوی بنیاد مسکن پس از انقلاب انجام شده است.
میزان: در زمینه نوسازی و مقاوم سازی مناطق روستایی پس از انقلاب چه اقداماتی صورت گرفته است؟
شاملو: از دیگر فعالیت‌های انجام شده در مناطق روستایی بحث نوسازی و مقاوم سازی مسکن روستایی بوده که همواره پس از انقلاب از سوی بنیاد مسکن انجام شده است، اما از اوایل دهه ۸۰ سرعت اقدامات در این زمینه افزایش یافته است و در واقع از سال ۱۳۸۴ تا کنون بیش از یک میلیون و ۷۵۰ هزار واحد روستایی نوسازی و مقاوم‌سازی شده است؛ علاوه بر این درمقابل جریان حوادث طبیعی بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکونی در بنیاد مسکن بازسازی شده است و حدود ۵۰۰ هزار واحد نیز از سال ۸۴ تا کنون مقاوم‌سازی شده است. به طور کلی می‌توان گفت طی ۱۵ سال گذشته ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد روستایی کشور نوسازی و مقاوم‌سازی شده‌اند به طور کلی قبل از انقلاب اقدامات موثری در حوزه مسکن روستایی انجام نشد مگر اینکه در نقاطی حوادث طبیعی باعث تخریب روستاها می‌شد و یک سری ساخت و ساز‌ها در این مناطق انجام شد، اما به این شیوه که امروزه در حال نوسازی و بهسازی روستاها هستیم اقداماتی قبل از انقلاب انجام نشد و در واقع روستا‌های ما پس از انقلاب با هیچکدام از روستا‌های کشور در زمینه اقدامات انجام شده در مناطق روستایی قابل مقایسه نیست و تقریباٌ بیشتر سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های عمرانی مناطق روستایی کشور‌های منطقه در کشور ما اتفاق افتاده است و اقدامات بزرگی در حوزه روستایی انجام شده است.
میزان: در زمینه ساخت مسکن برای اقشار محروم چه اقداماتی صورت گرفته است؟
شاملو: ساخت مسکن برای اقشار محروم نیز از دیگر اقدامات انجام شده از سوی بنیاد مسکن بوده است که در ۳ سال گذشته به طور گسترده اجرایی شده است و طی ۳ سال گذشته بیش از ۷۱ هزار مسکن برای اقشار محروم روستایی در قالب تفاهم‌نامه‌های با سازمان برنامه و بودجه کشور آغاز کردیم و بیش از ۲۲ هزار واحد مسکونی تا کنون به اتمام رسیده و تحویل متقاضیان داده شده است.