سیر تا پیاز حواشی انتشار پرونده پزشکی پیشکسوت فوتبال
- در پی ابتلای «مهر داد میناوند» و «علی انصاریان» دو فوتبالیست پیشکسوت تیم ملی و پرسپولیس به کرونا بسیاری از طرفدارن آن‌ها پیگیر حال این دو بازیکن سابق تیم ملی بودند و بعد از فوت «مهر داد میناوند» مردم همچنان جویای حال «علی انصاریان» بودند و رسانه‌ها هم وضعیت این پیشکسوت فوتبال را به اطلاع عموم می‌رساندند. در یکی از بخش‌های خبری صدا وسیما یکی از پزشکان معالج این بازیکن سابق پرسپولیس تصویری از اسکن ریه او را در اختیار عموم قرار داد که این موضوع با حاشیه‌های فراوانی همراه بود و وزارت بهداشت به این نحوه اطلاع‌رسانی از سوی آن پزشک واکنش نشان داد.
واکنش وزارت بهداشت به نحوه اطلاع رسانی پزشک انصاریان
کیانوش جهانپور رییس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت در واکنش به این اتفاق در رشته توئیتی از موادی از راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حِرف پزشکی یاد کرد و در این باره نوشت:
طبق ماده ۷۶ راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حِرَف پزشکی: شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته، موظف‌اند به حق بیمار مبنی بر محرمانه بودن همه اطلاعات وی، اعم از اطلاعات حساس و غیرحساس که به هر شکل در مراحل مختلف تشخیصی و درمانی، جمع‌آوری می‌شود و یا به هر ترتیب در اختیار تیم درمانی قرار می‌گیرد، احترام بگذارند. جز شخص بیمار و یا افرادی که از طرف او اجازه داشته باشند، ارائه اطلاعات به هر فرد دیگری، ممنوع است.
همچنین بر اساس ماده ۸۵ راهنمای اخلاق پزشکی، ارتباط شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته سازمان با رسانه‌ها به هر شکل، ازجمله مصاحبه خبری، حضور در برنامه‌های تلویزیونی و ارائه هر نوع اطلاعات به رسانه‌ها، تنها در صورتی موجه است که به هیچ‌وجه در بردارنده نقض حریم خصوصی بیماران نباشد و به فاش شدن اطلاعات پرونده سلامت آنان نینجامد؛ درعین‌حال، اعتماد عمومی را به حرفه و شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته، مخدوش نکند.
همچنین بر اساس ماده ۸۶ این راهنما، شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته، مکلف‌اند در اظهارنظر‌های رسانه‌ای خود درباره بیمارانی که از چهره‌های شناخته‌شده در جامعه به شمار می‌روند، به‌گونه‌ای برخورد کنند که ضمن احترام به حریم خصوصی آنان، موجب آزردگی خانواده و نزدیکان بیمار فراهم نیاید و باعث فاش شدن ناموجه اطلاعات سلامت افراد یاد شده، نشود.
ماده ۸۷ این راهنما نیز اعلام می‌کند که انجام هرگونه عکس‌برداری و فیلم‌برداری از بیماران با هدف تهیه محتوای آموزشی، استفاده در فرایند پژوهشی (مانند گزارش موارد خاص) یا درمانی (مانند عکس‌هایی که برای انجام عمل زیبایی گرفته می‌شود)، تهیه برنامه سینمایی، مستند یا خبری و مانند آن تنها پس از کسب اجازه از بیماران مجاز است. در مواردی که هویت فرد، مشخص باشد رضایت اخذ شده باید حتماً مکتوب باشد. مسؤولیت هرگونه سوءاستفاده از فیلم یا تصاویری که با هدف آموزش یا پژوهش گرفته می‌شود، بر عهده شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته است که فیلم یا عکس یادشده را گرفته‌اند.
طبق ماده ۸۹ راهنمای اخلاق پزشکی نیز اطلاعات و نمونه‌های مربوط به بدن بیمار مانند عکس‌های رادیوگرافی، نمونه‌های بافتی، خون و مایعات بیولوژیک و محتوای ژنتیکی استخراج‌شده از بدن، بخشی از حریم خصوصی بیمار هستند و استفاده از آن‌ها در صورتی برای مقاصد مختلف، مانند اهداف پزشکی و پژوهشی مجاز است که یا رضایت صاحب آن گرفته شده باشد و یا اطلاعات و نمونه‌ها به شکل غیرقابل انتساب به صاحبان آن‌ها، بی‌نام شده باشند.
واکنش سازمان نظام پزشکی به انتشار بخشی از پرونده پیشکسوت فوتبال
سعید بیرودیان مدیر دبیرخانه اخلاق‌پزشکی، سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا پزشک می‌تواند عکس‌ها و آزمایش‌های بیمار را منتشر کنند؟ به میزان گفت: پرونده بالینی بیماران بر اساس راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی متعلق به خود بیمار است و از نظر اخلاقی دسترسی به آن چه به صورت مکتوب و فیزیکی و چه به شکل پرونده الکترونیک، مشتمل بر شرح حال بیمار، وضعیت پیشرفت معالجات، دستورات پزشکی و اطلاعات پاراکلینیک از جمله: عکس‌ها و آزمایش‌ها و همچنین متعلقات پرونده نظیر گرافی‌های بیمار متعلق به خود او ست.
چه کسانی حق دسترسی به پرونده بیمار را دارند؟
وی افزود: بنابراین بر اساس اصول اخلاق پزشکی و بر اساس راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی تنها بیمار یا ولی قانونی او حق دسترسی به اطلاعات پرونده را دارند و همچنین تنها آن دسته از تیم درمان که در ارتباط با تشخیص و درمان آن بیمار هستند در حدود نیاز خود، حق دسترسی و اطلاع از مندرجات پرونده بالینی بیمار را دارند و حتی سایر پزشکان یا پرستاران که عضو تیم درمانی آن بیمار نیستند، حق دسترسی و مطالعه پرونده بیمار را ندارند.
چه کسانی می‌توانند در مورد وضعیت بیماران مشهور با رسانه‌ها گفت‌وگو کنند؟
مدیر دبیرخانه اخلاق‌پزشکی، سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: از سوی دیگر مصاحبه با رسانه‌ها در هر مرکز درمانی در خصوص وضعیت بیماران به ویژه سلبریتی‌ها یا افراد مشهور و شناخته شده، باید توسط یک فرد مسئول و مشخص که از سوی رییس مرکز درمانی تعیین می‌شود و مورد تایید کمیته اخلاق بالینی آن مرکز نیز باشد، صورت گیرد و بهتراست اعضای تیم درمانی از جمله پزشک معالج شخصا به این کار مبادرت نورزند.
بیان شرایط بالینی بیماران غیر اخلاقی است
وی متذکر شد: در شرایط خاص و اضطراری نیز، پزشک معالج تنها در صورتی می‌تواند اطلاعات خود را به سایرین از جمله به عموم جامعه منتقل نماید که قبل از آن از شخص بیمار و درصورتی که بیمار از شرایط و صلاحیت و ظرفیت لازم جهت دادن اجازه برخوردار نباشد از ولی قانونی او کسب اجازه نماید و در غیر این صورت، بیان شرایط بالینی بیماران و یا انتشار هر بخش از پرونده بالینی بیماران، مصداق افشای اسرار بیماران بوده و غیر اخلاقی است.
تمامی محتویات پرونده بیمار باید با مجوز او در معرض عموم قرار گیرد
حسین کرمانپور مدیر کل روابط عمومی سازمان نظام پزشکی در خصوص پزشکانی که مطالبی مربوط به بیمار را بدون اجازه او به اشتراک می‌گذارند، به میزان گفت: اگر پزشکی چنین اقداماتی را انجام دهد، می‌توان از او به نظام پزشکی منطقه شکایت کرد، اما اگر پرسنل بیمارستان این کار را کرده باشند، بیمار می‌تواند به معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی به دلیل نقض قوانین توسط فرد خاطی شکایت کند.
وی با بیان اینکه حتی سازمان صدا و سیما هم اگر بدون مجوز از بیماران عکس و فیلم بگیرد و آن‌ها را منتشر کند، بر خلاف قانون است و برای گرفتن عکس و فیلم حتما باید از بیمار اجازه گرفته شود، بیان کرد: به طور کلی تمامی محتویات پرونده بیمار اعم از عکس و آزمایش شخصی است و باید با مجوز او در معرض عموم قرار گیرد و در غیر این صورت بر خلاف قانون و جرم است.
مدیر کل روابط عمومی سازمان نظام پزشکی در پاسخ به این سوال که اگر بیمار یا خانواده او نسبت به انجام چنین اقداماتی شکایت نکند، آیا سازمان نظام پزشکی به پزشک خاطر تذکر می‌دهد؟، توضیح داد: بر اساس آیین نامه‌ای تحت عنوان راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته به سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی که در سایت این سازمان هم قرار دارد، هیچگاه نباید هیچگونه تصویری از چهره و یا پرونده بیمار حتی بعد از ترخیص بدون مجوز او در دسترس عموم قرار گیرد و سازمان نظام پزشکی در خصوص مشاهده چنین مواردی به پزشک خاطی اخطار و تذکر می‌دهد.