۵ سفر منطقه‌ای ظریف؛ از اتصال دریای سیاه و خلیج فارس تا انتقاد از آمریکا و اروپا
- وزیر امور خارجه در سفر منطقه‌ای خود به ۵ کشور جمهوری آذربایجان، روسیه، ارمنستان، گرجستان و ترکیه، ابتدا در باکو با علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیداره موضوعات مختلفی بین دو طرف صورت گرفت.
ظریف در ابتدا با اشاره به سفر موفقیت آمیز وزیر امور خارجه و همچنین معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان به کشورمان، از نتایج حاصله این سفر ابراز خرسندی کرد و آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای مشارکت فعال در بازسازی مناطق آزاد شده خصوصاً در زمینه‌های ساخت و ساز، صدور خدمات فنی - مهندسی، برق و انرژی، کشاورزی، کشت فرا سرزمینی، مین روبی، بازسازی مساجد و بناهای تاریخی اعلام کرد.
مقامات جمهوری آذربایجان نیز ضمن قدردانی از مواضع ایران در جنگ قره‌باغ برای همکاری‌های سه جانبه بین تهران- باکو- مسکو و همچنین تهران- باکو- آنکارا، اعلام آمادگی کردند.
ظریف در پایان این سفر با انتشار توئیتی از مثمر ثمر بودن دیدارهایش با رئیس جمهور، وزیر امور خارجه و معاون نخست وزیر جمهوری اذربایجان خبر داد و در بخشی از آن نوشت: «راه رسیدن به صلح پایدار از ترتیبات منطقه‌ای فراگیر گذر می‌کند، از جمله کریدور‌های حمل و نقل که منفعت آن برای همه است.»
در جریان سفر ظریف به روسیه به عنوان دومین مقصد، موافقتنامهای میان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه امنیت اطلاعت به امضا رسید.
به موجب این موافقتنامه، ایران و فدراسیون روسیه در حوزه‌های تقویت امنیت اطلاعات، مبارزه با جرائم ارتکاب یافته با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمک‌های فنی و فناوری، همکاری بین‌المللی شامل شناسایی، هماهنگی و انجام همکاری لازم در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی برای تضمین امنیت ملی و بین‌المللی همکاری خواهند کرد.
ظریف در نشست خبری پس از این دیدار اظهار داشت: روابط ایران و روسیه، رابطه اصیلی است و این روابط در واکنش با روابط دو کشور با دیگران نیست. سابقه روابط ما از کل دوران حیات ایالات متحده بیشتر است. امیدواریم ایالان متحده از ایجاد مزاحمت برای روابط ما با دیگر کشورها و روسیه دست بردارد. نوع روابط ما حتماً محکم هست و محکم‌تر خواهد شد.»
وی همچنین در خصوص دولت جدید آمریکا گفت: «آنچه که از دولت جدید ایالات متحده شنیدیم بیشتر در حد صحبت و اعلام موضع بوده؛ ما به عمل پاسخ خواهیم داد. هرزمان که ایالات متحده، تحریم‌های غیرقانونی را که برخلاف برجام و تعهداتش در قطعنامه ۲۲۳۱ علیه ایران احمال کرده است و کشورهای قانون مدار دنیا را با تحریم‌های فرامرزی خودش، مجازات کرده است، متوقف کند، ایران هم آمادگی دارد که به نحو مناسب پاسخ بدهد.»
وزیر امور خارجه درباره گام‌های کاهش تعهدات برجامی و غنی‌سازی ۲۰ درصدی بیان کرد: «ایران متعهد به قوانین بین‌المللی است و ما همواره به تعهدات خود عمل کرده‌ایم. ایالات متحده از ابتدا هم به خوبی به برجام عمل نکرد حتی در دوره آقای اوباما و متاسفانه عملکرد ناقص آمریکا باعث شد که کشورهای اروپایی هم به درستی به برجام عمل نکنند.»
رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: ما بعد از ۲ دوره پایان دادن به روند برجام در ماده ۳۶ برجام از طریق مکانیسم حل و فصل اختلافات تلاش کردیم کشورهای اروپایی را وادار کنیم به تعهدات‌شان عمل کنند، این اقدام صورت نگرفت و متأسفانه کشورهای اروپایی نتوانستند به تعهدات‌شان عمل کنند.
وی گفت: این وضعیت ادامه داشت و با تغییر دولت در آمریکا ما حرف‌هایی شنیدیم اما اقدامی ندیدیم. مجلس مصوبه‌ای را تأیید کرده که طبق آن موظف هستیم برخی اقدامات را انجام دهیم؛ یکی غنی‌سازی ۲۰ درصد بود که شروع شده و دیگری پایان دادن به اجرای پروتکل الحاقی است که از ۲۱ تا ۲۳ فوریه باید عملیاتی شود و ما طبق قانون موظف هستیم این کار را انجام دهیم.
ظریف همچنین افزود: معتقدم گسترده‌تر کردن حوزه برجام با توجه به مذاکرات برجام که من و آقای لاوروف در آن شخصا حضور داشتیم، بسیار خطر بزرگی است و نباید اجازه دهیم کشورها اجرای تعهدات خودشان را در یک توافق مشخص به سایر موضوعات منوط کنند.
از دیگر موضوعات مورد گفت‌وگو وزرای خارجه دو کشور، همکاری در زمینه ساخت نیروگاه‌ها بوشهر بود. وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه اعلام کرده که مسکو آمادگی ساخت واحدهای جدید در نیروگاه اتمی بوشهر را دارد. لاوروف همچنین تأکید کرد که احتمالا، در آمریکا هنوز کم نیستند کسانی که بخواهند به بهانه از بین رفتن توافق هسته‌ای، جنگ با ایران را کلید بزنند.
لاوروف تاکید کرد که روابط روسیه و ایران مستقل از هوی و هوس آمریکا است که تحریم‌های غیرقانونی وضع می‌کند.
وزیر امور خارجه در سومین مرحله از سفر منطقه‌ای خود در روز چهارشنبه هشتم بهمن‌ماه، با آرا آیوازیان وزیر خارجه ارمنستان دیدار کرد. در این دیدار موضوعاتی همچون روابط بانکی دوکشور، مسائل مربوط به حمل و نقل، صادرات محصولات ایران و مسائل مربوط به محیط زیست رودخانه ارس مورد بررسی قرار گرفت.
ظریف پس از دیدار با نیکول پاشینیان نخست وزیر جمهوری ارمنستان در توئیتی نوشت: «رایزنی‌های سازنده با نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه ارمنستان. چالش‌ها و فرصت‌های مشترک منطقه‌ای پس از منازعه اخیر را مورد بررسی قرار دادیم. حصول توافق در خصوص تقویت بیش از پیش روابط دوجانبه و همکاری منطقه‌ای - از جمله پروژه‌های ارتباطی: تبدیل رقابت‌های دیرینه به هم‌افزایی‌های آینده.»
چهارمین مقصد ظریف در جریان سفرهای منطقه‌ای، تفلیس بود. در این گفت‌وگوها آخرین وضعیت روابط دو جانبه و همچنین اوضاع منطقه را مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت.
ظریف در دیدار با خانم زروابیشویلی رئیس جمهور گرجستان، با ابراز امیدواری برای گسترش همکاری‌ها در حوزه های مختلف مورد علاقه دو کشور، به ویژه در حوزه همکاری های تجاری و اقتصادی، به پاره ای از مشکلات موجود برای ایرانیان مقیم و همچنین کامیون‌داران ایرانی اشاره کرد و خواستار مساعدت دولت گرجستان برای برطرف سازی این مشکلات شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در دیدار با نخست وزیر ارمنستان، با اشاره به وجود برخی محدودیت‌های ترانزیت، بانکی و حمل و نقل، خواستار رسیدگی به پرونده تعدادی از زندانیانی که در حبس به سر می‌برند شد.
امکان دیدار حضوری ظریف وزیر امور خارجه ارمنستان به دلیل ابتلای وی به کرونا و حضور در قرنطیه، امکان‌پذیر نبود و گفت‌وگوی وزرای خارجه دو کشور بصورت تلفنی انجام گرفت.
ظریف در مدت زمان حضور خود در گرجستان، از میدان قهرمانان شهر تفلیس دیدن و با اهدای تاج گل به یادمان قهرمانان ملی گرجستان، به آنها ادای احترام کرد.
وزیر امور خارجه با پایان دیدارهای خود در گرجستان، در توئیتی نوشت: « گسترش روابط ماندگار دوجانبه و همکاری منطقه‌ای - به خصوص در مورد کریدور ترانزیتی که دریای سیاه را به خلیج فارس متصل کند.»
پنجمین مقصد ظریف در جریان این سفرها، استانبول بود که وی با مولود چاوش اوغلو وزیر خارجه ترکیه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دیدار و گفت‌وگو کرد. در این گفت‌وگوها موضوعاتی همچون همکاری‌های دو جانبه در زمینه‌های اقتصادی، ترانزیتی، حمل و نقل و واکسن مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و برای برطرف ساختن مشکلات شرکت‌ها و فعالان اقتصادی دو طرف گفت‌وگو شد.
محور اصلی دیدارهای ظریف در این سفر، موضوع همکاری‌های ۶ جانبه، اقتصادی، امنیت منطقه‌ای و برجام بود.
ظریف در پایان سفر خود به استانبول در توئیتی نوشت: «در ترکیه با رئیس‌جمهور اردوغان و وزیر خارجه چاووش اغلو گفت‌گوهایی سازنده، دوستانه و پرباری داشتیم. در خصوص گسترش روابط دوجانبه و همکاری‌های منطقه‌ای – سوریه، عراق و قفقاز – تبادل نظر داشتیم. اشتراک نظر داشتیم که هم‌افزایی، تنها راه احیای ثبات در منطقه است.»