پایان نمایشگاه مجازی کتاب و آغاز بازتاب آن در میان ناشران و نویسندگان

- نمایشگاه مجازی کتاب در حالی به کار خود پایان داد که توانست در نخستین دوره با فروشی بالغ بر ۶۴۰ میلیارد ریال کتاب توجه جامعه کتاب خوان را به خود جلب کند و کمکی برای کاهش ضرر‌های ناشران باشد. استقبال مردم از نمایشگاه مجازی کتاب نیز خبری جذاب برای فعالان عرصه ادب بود. نمایشگاه کتاب پس از ماه‌ها و در اوج شیوع فراگیر بیماری کرونا شکل گرفت؛ برگزاری مجازی این رویداد بزرگ ادبی گامی ارزنده برای کتاب دوستان و ناشران بود.

به گفته دست اندرکاران نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران این دوره، توانست با فروش یک میلیون و ۲۵۴هزار و ۵۹۹ نسخه کتاب به ارزش ۶۴۰ میلیارد و ۲۵۸میلیون و ۷۷هزار و ۵۶۸ ریال به کار خود پایان دهد، در این نمیشگاه حدود ۲۲۳هزار و ۸۶۷ سفارش ثبت شده است که از این تعداد ۱۲۲هزار و ۴۵۸ سفارش ارسال و ۱۰۱هزار و ۴۰۹ سفارش در انتظار ارسال هستند، در مدت زمان برگزاری این نمایشگاه، ۵۷۰ هزار و ۸۲۹ بسته از طریق پست و ۲۷هزار و ۸۰۵ بسته از طریق خود ناشر ارسال شد.

نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از اول بهمن ماه آغاز و دهم بهمن به کار خود پایان داد و تلاش کرد تا به اهداف در نظر گرفته شده پیرامون جبران عدم برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بپردازد؛ ابن نمایشگاه اگرچه در دو روز نخست با مشکلاتی در بخش نرم افزاری سایت روبرو بود، اما با مرتفع کردن آن توانست به فروش قابل توجه دست یابد این در حالی است که جمع زیادی از اهالی فرهنگ استقبال مردمی را غیر ممکن می‌دانستند.

***تجربه فرصتی جدید

بازخورد نمایشگاه مجازی کتاب باعث شد تا سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در صفحه توئیتری‌اش از آمار آخرین ساعات نمایشگاه مجازی کتاب یاد کند و بنویسد: فروش حدود ۶۲میلیارد تومان و ۱میلیون و دویست هزار کتاب در کنار نشست‌های داخلی و بین المللی با ۵۰موضوع و ۲۰۰سخنران رویکرد نخستین نمایشگاه مجازی کتاب بود بدین ترتیب فرهنگ مکتوب فرصت جدیدی را تجربه کرد و نیازمند تداوم و تکامل است. با سپاس از فعالان نمایشگاه، کاستی‌ها را بزداییم و بر قوت‌ها بیفزاییم.

***خدمت فرهنگی به جامعه

اسماعیل امینی در گفت‌وگو با پیرامون اهمیت برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب گفت: برگزاری هر گونه نمایشگاهی به هر شکل که عرضه کتاب را در پی داشته باشد و خدماتی را به علاقمندان دوستداران کتاب ارائه کند ارزشمند است و به عنوان خدمت فرهنگی به جامعه محسوب می‌شود.

وی پیرامون وضعیت کتابفروشی‌ها بیان کرد: علاقمندان به کتاب به خوبی می‌دانند اگر نیاز به کتابی خواص داشته باشند باید چندین کتاب فروشی را زیر پا بگذارند تا بتوانند کتاب مورد نظر را تهیه کنند اکنون برگزاری این نمایشگاه و یا برنامه‌هایی که بتواند به عرضه کتاب آن هم مجازی بپردازد و در طول تمام سال ارائه دهنده خدمات باشد بسیار ارزشمند است.

*** سفارشات از هر نقطه

امینی به نقاط قوت نمایشگاه مجازی کتاب اشاره و ابراز کرد: نمایشگاه مجازی کتاب این امکان را به خریداران و علاقمندان کتاب داده بود که هر کس در هر کجای ایران بتواند کتاب مورد نظر خود را سفارش دهد و این رویکرد بسیار عالی بود لذا من معتقدم وجود چنین سامانه‌ای اگر برای همیشه شکل بگیرد و در تمام روز‌های سال فعالیت کند راهبردی و کارگشا برای جامعه و علاقمند به کتاب خواهد بود.

وی به نحوه توزیع کتاب اشاره و تصریح کرد: چرخه توزیع کتاب در کشور چالش‌هایی دارد که علاقمندان به کتاب را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا تنها چند مرکز توزیع کتاب وجود دارند که آن هم در دست چند موسسه خاص هستند و آن‌ها تصیم گیرندگان توزیع محسوب می‌شوند بدین ترتیب نظام توزیع عالادنه‌ای وجود ندارد و کتاب‌ها در سراسر کشور به خوبی توزیع نمی‌شود.

این کارشناس فرهنگی معایب نمایشگاه مجازی کتاب را بر شمرد و افزود: از آنجا که نمایشگاه مجازی کتاب برای نخستین بار برگزار شد همانند بسیاری از سامانه‌های دیگر  با مشکلاتی همراه بود لذا برنامه‌هایی که برای نخستین بار وارد عرصه جامعه می‌شوند و اولین تجربه‌ها را دارند قابل پذیرش هستند.

***توزیع عادلانه کتاب

امینی پیرامون اهمیت ارائه کتاب بیان کرد: من پیشنهاد می‌کنم که نمایشگاه کتاب به شیوه‌ای متفاوت تغییر شکل داده شود به صورتی فعالیت نمایشگاه مجازی کتاب در طول تمام سال به ارائه خدمات بپردازد تا توزیع عادلانه کتاب شکل بگیرد اجرای این روش دست دلالان کتاب را از حوزه توزیع کوتاه می‌کند و کتاب‌ها به راحتی به تمام نقاط کشور ارسال می‌شوند.

وی تحول را لازمه توسعه و رشد در جامعه امروز دانست و بیان کرد: با وجود فناوری جدید و شکل گیری فضای مجازی همراه شدن و تحول لازمه تمام حوزه‌ها خصوصا بخش فرهنگی است بدین ترتیب که کتابفروشان نیز می‌توانند از بسیاری از هزینه‌ها خود کاسته و در فضای مجازی به ارائه خدمات بپردازند و کتاب‌ها را به علاقمندان ارائه کنند.

این کارشناس فرهنگی پیرامون مقایسه نمایشگاه مجازی و فیزیکی کتاب اظهار کرد: نمایشگاه مجازی کتاب نمی‌تواند همانند نمایشگاه فیزیکی عمل کند هر چند من معتقدم شیوه ارائه خدمات در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز باید تغییر کند و کتاب‌ها را نیز به شیوه مجازی سفارش داد و از طریق فضای مجازی در اختیار علاقمندان قرار داده شود، نمایشگاه حضوری کتاب تنها مختص نشست‌های متعدد و محلی برای دیدار گمانه زنی برای ناشران نویسندگان و حتی علاقمندان به کتاب در نظر گرفته شود، دیدار مخاطب با مولفان و نقد بررسی کتاب‌ها تنها در نمایشگاه برگزار شود البته باید گفت به نوعی تلفیق برای نمایشگاه مجازی و فیزیکی لازم است.

***نمایشگاه مجازی کتاب یک مکمل 

در این میان ناشران نیز پیشنهاد‌هایی برای بهتر برگزار شدن نمایشگاه مجازی کتاب داشتند، مهدی محمدخانی مدیر انتشارات روایت فتح پیرامون برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به گفت: نمایشگاه مجازی کتاب تهران نه به عنوان یک رقیب برای نمایشگاه فیزیکی بلکه به عنوان یک مکمل در کنار نمایشگاه فیزیکی می‌تواند برگزار شود حضور هر دوی این نمایشگاه‌ها در کنار هم، در طول یک سال قطعاً می‌تواند دستاورد‌های چشمگیری را برای ناشران و همچنین برای علاقمندان به کتاب همراه داشته باشد.

وی با اعلام پیشنهادی برای بهتر برگزار شدن نمایشگاه مجازی کتاب تهران بیان کرد: برای کامل‌تر و بهتر برگزار شدن نمایشگاه مجازی کتاب تهران بهتر است تا گزینه‌هایی در نظر گرفته شود تا در این نمایشگاه در کنار کتاب‌های حقیقی که برای علاقمندان معرفی و در اختیار آنان قرار داده می‌شود، فروش «پی دی اف» و یا آی‌بوک و حتی کتاب‌های صوتی نیز در نظر گرفته شود تا بدین ترتیب نمایشگاهی کامل در اختیار علاقمندان قرار گیرد.

***

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نمایشگاه مجازی کتاب توانست اهمیت خود را برای جامعه امروز به اثبات برساند هرچند بسیاری تاکید دارند که نمایشگاه مجازی کتاب نمی‌تواند همانند نمایشگاه فیزیکی تهران عمل کند، اما با این همه می‌تواند به عنوان یک مکمل رویکردی ارزنده از خود به نمایش بگذارد.