کرونا جمعیت زنان شاغل را کاهش داد

_ روزنامه ایران نوشت: درحالی که تقریباً چهار فصل پس از شیوع ویروس کرونا درکشور، آمار‌ها حاکی از کاهش تعداد بیکاران است، اما نگاهی به سایرشاخص‌های بازار مانند نرخ مشارکت اقتصادی، نسبت اشتغال و... نشان دهنده تداوم آسیب‌های پاندمی بر بازار کار ایران است. درواقع این بیماری تأثیر متفاوتی بر بازار کار کشور‌ها داشته است، در برخی کشور‌ها نرخ بیکاری، در برخی دیگر نرخ مشارکت و در برخی سهم خروج از بازار کار را متأثر کرده است که این بستگی به ساختار اشتغال و اقتصاد کشور‌ها دارد. طبق اعلام مرکز آمار ایران در فصل پاییز امسال نرخ مشارکت ۴۱.۴ درصد، نسبت اشتغال ۳۷.۵ درصد و نرخ بیکاری ۹.۴ درصد بوده است.

 

براساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران، وضعیت نامطلوب بازار کار و تعطیلی برخی کسب و کار‌ها به‌دلیل شیوع بیماری کرونا از ابتدای سال‌جاری، بیشترین تأثیر را در تحولات جمعیت فعال داشته است. با بروز کسادی در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران، تقاضا برای نیروی کار کاهش و به تبع آن جمعیت فعال کاهش یافته است. بررسی نتایج طرح آمارگیری نیروی کار نشان می‌دهد که در فصل پاییز سال‌جاری ۲۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند یعنی شاغل یا بیکار هستند. نتایج گویای آن است که در فصل پاییز سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از بازار کار خارج شده‌اند که بیش از یک میلیون و ۱۲ هزار نفر آنان را زنان و ۴۷۷ هزار نفر آنان را مردان تشکیل می‌دهند. این تغییرات جمعیتی به نوبه خود موجب کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به فصل مشابه سال قبل شده است.

 

نتایج طرح آمارگیری نیروی کار گویای آن است که جمعیت شاغل در بخش‌های عمده اقتصادی کشوردر فاصله پاییز ۱۳۹۸ تا پاییز ۱۳۹۹ به نحو چشمگیری کاهش یافته است. کاهش بیش از یک میلیون و ۳۰ هزار نفر جمعیت شاغل طی دوره مورد بررسی، به‌دلیل تداوم بحران بیماری کووید ۱۹ بوده است. هرچند براساس گزارش‌ها شرایط بازار کار کشور بهبود یافته و بسیاری از کسب و کار‌ها تا حدی از رکود خارج شده و شروع به فعالیت کرده‌اند، اما همچنان اثرات این بحران جهانی بر بازار کار مشهود است. بررسی جمعیت شاغل برحسب گروه‌های عمده فعالیت اقتصادی گویای آن است که بخش خدمات با ۴۹ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است و بخش‌های صنعت با ۳۴.۳ درصد و کشاورزی با ۱۶.۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. با نگاهی به جمعیت شاغل به تفکیک زیربخش‌های فعالیت مشاهده می‌شود، در فصل پاییز سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته جمعیت شاغل بخش کشاورزی بیش از ۲۸۵ هزار نفرکاهش یافته که معادل ۶.۸ درصد رشد منفی است. همچنین بررسی جمعیت بخش‌های صنعت و خدمات نیز نشان می‌دهد جمعیت بخش‌های مذکور در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به پاییز ۱۳۹۸ به ترتیب به میزان ۸ هزار نفر و ۷۴۱ هزار نفر کاهش یافته‌اند، به عبارت دیگر جمعیت بخش‌های صنعت و خدمات در این فصل نسبت به فصل مشابه سال گذشته به ترتیب معادل یک دهم درصد و ۶.۱ درصد رشد منفی داشته‌اند.

 

با نگاهی به جمعیت شاغل پاییز به تفکیک گروه‌های عمده رشته فعالیت اقتصادی ۲۲ گانه ملاحظه می‌شود که از بین ۲۲ گروه عمده رشته فعالیت اقتصادی ۸ گروه عمده فعالیت شامل ساختمان؛ فعالیت‌های اداری وخدمات پشتیبانی؛ آب رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه؛ اطلاعات و ارتباطات؛ فعالیت‌های تفکیک‌ناپذیر تولید کالا‌ها و خدمات توسط خانوار‌های معمولی برای خود مصرفی؛ فعالیت‌های خانوار‌ها به‌عنوان کارفرما؛ مالی وبیمه؛ تأمین برق، گاز، بخار و تهویه هوا و استخراج معدن؛ نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش جمعیت شاغل مواجه شده‌اند و سایر گروه‌های فعالیتی کاهش جمعیت شاغل را تجربه کرده‌اند و بیشترین کاهش مربوط به پنج گروه، تولید صنعتی- ساخت، کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری، عمده فروشی و خرده فروشی؛ تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت وفعالیت‌های خدماتی مربوط به تأمین جا و غذا و حمل‌ونقل و انبارداری است.

 

از جمعیت یک میلیون و ۳۰ هزار نفر شاغل از دست رفته حدود ۷۵ درصد مربوط به زنان است. همچنین نتایج این بررسی نشان می‌دهد که ۲۰۷ هزار نفر از مجموع ۷۷۷ هزار زنی که از بازار اشتغال خارج شده‌اند در بخش کشاورزی کار می‌کرده‌اند که ۲۲.۵ درصد از آن‌ها از کارکنان فامیلی بدون مزد بوده‌اند. از سوی دیگر ۴۶۳ هزار نفر خروجی بخش خدمات، مردانی هستند که در بخش مذکورمشغول به فعالیت بوده‌اند. درست است که به‌طور کلی ۲۵۵ هزار نفر از مردان در دوره مذکور از بازار اشتغال خارج شده‌اند، اما نکته قابل توجه مربوط به بخش صنعت است که نه تنها در دوره مورد بررسی خروجی نداشته، بلکه بیش از ۲۸۰ هزار نفر نیز به مردان شاغل در بخش صنعت افزوده شده است.

 

با نگاهی به جمعیت شاغل براساس حجم کار و ساعت اشتغال ملاحظه می‌شود که جمعیت شاغل در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به فصل مشابه سال ۱۳۹۸ در طول هفته مرجع، حجم ساعت کار کمتری انجام داده‌اند و متوسط ساعات کار هفتگی در دوره مورد بررسی، کاهش داشته و از ۴۴.۶ ساعت در هفته در پاییز ۱۳۹۸ به ۴۱.۷ ساعت در هفته برای هر نفر شاغل در پاییز سال‌جاری رسیده است. درمقایسه با فصل مشابه سال گذشته بیش از یک میلیون نفر از افرادی که ۴۴ ساعت و بیشتر در هفته مرجع کار کرده‌اند و ۳۷۸ هزار نفر از افرادی که کمتر از ۴۴ ساعت کار کرده‌اند، کاسته شده و ۷۹ هزار نفر به جمعیت غایب موقت، افزوده شده است.

 

براساس نتایج فصلی طرح آمارگیری نیروی کار، در فاصله پاییز ۱۳۹۸ تا پاییز ۱۳۹۹ تعداد بیکاران از ۲ میلیون و ۸۹۰ هزار نفر به ۲ میلیون و ۴۳۰ هزار نفر کاهش پیدا کرده است. بیشترین خروج جمعیت بیکار مربوط به زنان است، به نحوی که در سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته جمعیت بیکار زنان از ۹۳۶ هزار نفر به ۷۰۰ هزار نفررسیده و بیش از ۲۳۵ هزار نفر کاهش یافته است این در حالی است که در دوره مورد بررسی جمعیت مردان بیکار از یک میلیون و ۹۵۷ هزارنفر به یک میلیون و ۷۳۶ هزار رسیده و معادل ۲۲۱ هزار نفر کاهش یافته است.

 

براساس این گزارش، در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به پاییز ۱۳۹۸ جمعیت غیرفعال افزایش ۲ میلیون و ۱۸۱ هزار نفری را تجربه کرده است و از ۳۴ میلیون و ۴۱۰ هزار نفر در پاییز ۱۳۹۸ به ۳۶ میلیون و ۵۹۱ هزار نفردر پاییز ۱۳۹۹ رسیده است. از این افزایش حدود ۸۰۷ هزار نفر مرد و بیش یک میلیون و ۳۷۰ هزار نفر زن هستند. وضعیت نامطلوب بازار کار موجب شده است جمعیت غیرفعال، بویژه در میان جوانان و زنان، افزایش یابد. رصد حوادث اقتصادی-اجتماعی در سطح جهان گویای آن است که وقتی جوامع با بحران و کسادی بازار کار روبه‌رو می‌شوند، زنان زودتر از مردان از این شرایط متأثر شده و به دلایل مختلف از جمله باور‌های فرهنگی نسبت به اینگونه حوادث آسیب پذیرتر بوده پس زودتر از بازار کار خارج می‌شوند.

 

با نگاهی به نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر به تفکیک استانی ملاحظه می‌شود، درپاییز ۱۳۹۹ بیشترین نرخ بیکاری مربوط به استان آذربایجان غربی با ۱۵.۵ درصد و کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان خراسان رضوی و ایلام با ۵.۱ درصد است. در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به پاییز ۱۳۹۸ بیشترین کاهش نرخ بیکاری در استان چهارمحال و بختیاری اتفاق افتاده که از.۱۶.۱ درصد به ۱۱.۹ درصد رسیده و با کاهش ۴.۲ درصدی در این دوره مواجه شده است.

 

در مقابل استان آذربایجان غربی با افزایش ۴.۳ درصدی نرخ بیکاری بیشترین افزایش را در دوره مورد بررسی تجربه کرده است. دامنه نرخ بیکاری در دوره مذکور برابر با ۱۰.۴ درصد است. به‌طور کلی در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به دوره مشابه سال گذشته در ۷ استان نرخ بیکاری افزایش و در ۲۴ استان نرخ مذکور کاهش یافته است.

 

بررسی ماتریس انتقال جریانات بازار کار در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به پاییز ۱۳۹۸ برای جمعیت ۱۰ ساله وبیشترنشان می‌دهد، ۱۰.۱ درصد از جمعیت فعال پاییز ۱۳۹۸ از بازار کار خارج شده و غیرفعال شده‌اند، بدین ترتیب که ۷.۸ درصد از جمعیت شاغل و ۲.۳ درصد از جمعیت بیکار پاییز ۱۳۹۸ در پاییز ۱۳۹۹ غیرفعال شده‌اند. بررسی جمعیت شاغل ۱۳۹۹ گویای آن است که ۸۶.۱ درصد از جمعیت شاغل ۱۰ ساله و بیش‌تر پاییز ۱۳۹۸ در پاییز ۱۳۹۹ نیز همچنان شاغل مانده‌اند، ۳.۸ درصد از بیکاران و ۹ درصد از جمعیت غیرفعال در دوره مذکور شاغل شده‌اند.

 

رصد تغییرات جمعیت بیکار گویای آن است که ۳۶.۴ درصد جمعیت شاغل و ۲۱.۷ درصد جمعیت غیرفعال پاییز ۱۳۹۸ درپاییز ۱۳۹۹ بیکار شده‌اند و ۴۰.۸ درصد جمعیت بیکار پاییز سال گذشته در پاییز امسال همچنان بیکار مانده‌اند. با نگاهی به ترکیب جمعیت غیرفعال در پاییز ۱۳۹۹ در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته مشاهده می‌شود ۸۸.۳ درصد ازجمعیت غیرفعال پاییز ۱۳۹۸ در پاییز ۱۳۹۹ همچنان غیرفعال مانده و نتوانسته‌اند وارد بازار کار شوند و ۷.۸ درصد از جمعیت شاغل و ۲.۳ درصد از جمعیت بیکار پاییز ۱۳۹۸ در پاییز ۱۳۹۹ غیرفعال شده‌اند. به عبارت دیگر ۱۰.۱ درصد از جمعیت فعال دوره از بازار کار خارج شده و غیرفعال شده‌اند.