خشکسالی در کمین ایران

- روزنامه خراسان نوشت: چله بزرگ زمستان امسال، هوا را نه چندان، اما دل هایمان را حسابی سرد کرد تا همچنان چشممان به آسمان بماند و دلگرم برف و باران چله کوچک باشیم. حالا با آمدن چله کوچک (از ۱۰ بهمن)، ابر‌های باران زا هم وارد کشور شده اند و قرار است برف و باران، چهره خشک ۲۷ استان کشور را نمناک کند، اما باز هم نمی‌توان زیاد دلخوش بود چرا که پیش بینی‌ها از تداوم روند کاهش بارندگی در هفته‌های پیش رو خبر می‌دهد.

کاهش ۴۰ درصدی میزان بارش‌ها

وزارت نیرو به تازگی گزارشی منتشر کرده است که نگرانی‌ها از احتمال خشکسالی و مشکلات آبی کشور را تشدید می‌کند. طبق این گزارش، میزان بارندگی‌های سال آبی جاری (هر سال آبی از ابتدای مهر آغاز و تا پایان شهریور سال بعد ادامه دارد) تا ۴ بهمن ۸۵.۵ میلی متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۰ درصد و در مقایسه با دوره مشابه بلند مدت، ۱۷ درصد کاهش یافته است. در همین زمینه رئیس مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی کشور با بیان این که چشم انداز خوبی برای بارش طی ماه‌های آینده متصور نیستیم گفته است: پیش بینی می‌شود تا پایان سال آبی شاهد خشکسالی در حد متوسط و شدید در کشور باشیم.

آب ورودی سد‌ها ۱۰ درصد کمتر شد

بر اساس این گزارش، حجم ورودی آب به سد‌های کشور ۱۰ میلیارد و ۶۱۰ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به مدت مشابه، ۱۰ درصد کاهش یافته است. همچنین میزان ذخایر آب در مخزن سد‌ها به ۲۶ میلیارد و ۶۳۰ میلیون مترمکعب رسیده که یک درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

آخرین وضعیت سد‌های مهم و مقایسه آن با سال قبل هم قابل توجه است:
* سد شمیل و نیان هرمزگان: ۳۴ درصد پرشدگی- ۶۴ درصد کاهش
* سد زاینده‌رود اصفهان: ۱۵ درصد پرشدگی ۴۰ درصد کاهش
* سد‌ها و چاه نیمه‌های منطقه زابل استان سیستان و بلوچستان: چاه نیمه (۱ و ۲) ۱۱ درصد کاهش
* مخازن پنج‌گانه سد‌های استان تهران: ۳۰ درصد پر شدگی- ۹ درصد کاهش
* سد سفید‌رود گیلان: ۶۴ درصد پرشدگی- ۷ درصد کاهش

افزایش ۱۴ درصدی آب در سد دوستی

البته جای شکرش باقی است که ذخایر آبی برخی سد‌ها هم افزایش یافته است، از جمله:
* سد دوستی خراسان رضوی: ۴۹ درصد پرشدگی – ۱۴ درصد افزایش
* سد شیرین‌دره خراسان شمالی: ۸۴ درصد پرشدگی – ۴ درصد افزایش

تغییری که آغاز شده است

به گفته کارشناسان، کاهش بارندگی و افزایش دما از مهم‌ترین نشانه‌های تغییر اقلیم است که در کشور ما هم مشاهده شده است. علاوه بر کاهش متوسط بارندگی‌های طی ۵۰ سال اخیر، روند افزایش دما در این مدت هم تداوم داشته و طبق گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، دمای هوای ایران از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۸، به میزان ۲.۱ درجه گرم‌تر شده و زنگ خطر تغییر اقلیم را به صدا در آورده است.

رئیس مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی: سرعت افزایش دما در ایران، بالاتر از جهانی

کاهش بارندگی ها، افزایش دما و نشانه‌های تغییر اقلیم، موضوعاتی است که درباره آن با رئیس مرکز ملی پایش خشکسالی گفتگو می‌کنیم. «احد وظیفه» اظهار می‌کند: در اواخر پاییز امسال بارندگی‌های خوبی در کشور داشتیم، اما در چند هفته اخیر و همچنین در سه هفته پیش رو، میزان بارش‌ها باز هم کمتر از حد نرمال خواهد بود.

هر سال یک میلی متر بارانِ کمتر!

وی ادامه می‌دهد: به احتمال زیاد بارش‌ها در اسفند نرمال باشد، اما در آن صورت هم کاهش بارندگی‌های اخیر تاثیرش را در سال آینده می‌گذارد و پیش بینی می‌کنیم آثار این کم بارشی ها، تا انتهای سال آبی آینده (پایان شهریور) در بیشتر استان‌ها مشاهده شود.

وی می‌افزاید: ۵۰ سال قبل بارش متوسط سالیانه در کشور ۲۷۵ میلی متر بوده که حالا به ۲۳۵ میلی متر رسیده است، یعنی ۴۰ میلی متر کاهش بارندگی در ۵۰ سال، یعنی هر سال حدود یک میلی متر بارندگی کمتر.

با «احد وظیفه» درباره تغییر اقلیم هم گفتگو می‌کنم و او می‌گوید: یکی از تبعات تغییر اقلیم، گرمایش جهانی و افزایش دماست که میزانش در کشور بالاتر از متوسط جهانی است. این یک اتفاق نامطلوب است چرا که با افزایش تبخیر و تعرق، نیاز آبی بخش کشاورزی افزایش می‌یابد.

او از یک پیش بینی نگران کننده هم خبر می‌دهد: در گزارش‌های بین المللی پیش بینی شده است که در سال‌های آینده دما در نقاط سردسیری مانند روسیه افزایش می‌یابد و این اتفاق می‌تواند برای آن‌ها مفید و کاربردی باشد، اما در برخی کشور‌ها مانند ایران روند افزایشی دما و کاهش بارندگی ادامه خواهد داشت و وضعیت، رفته رفته نامطلوب‌تر خواهد شد.

آبخوان‌هایی که خالی شد و پُر نشد

احد وظیفه به مصرف آب در حوزه کشاورزی هم اشاره می‌کند، حوزه‌ای که طبق اعلام مسئولان، بیشترین مصرف و بیشترین هدر رفت آب در این بخش اتفاق می‌افتد. کمبود بارش‌ها در چند سال اخبر منجر به خالی شدن آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی شده است در حالی که جایگزینی برای آن نداشته ایم. کشاورزی تامین کننده امنیت غذایی ماست و طبیعتا نمی‌شود آن را تعطیل کرد، اما باید تلاش کنیم با فناوری‌های جدید، از ذخایر آبی موجود استفاده بهینه کنیم.