با لینوکس آشنا شوید

وبونتو مشهور‌ترین سیستم‌عامل متن‌باز مبتنی بر لینوکس است که میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان با آن کار می‌کنند. رابط کاربری زیبای آن در ابتدا هر فردی را مجذوب خود می‌کند.

اوبونتو مخصوص افراد مبتدی طراحی شده است. یعنی برای کار کردن با آن احتیاج به اطلاعات پیچیده‌ی لینوکسی ندارید. اوبونتو توسط شرکت کانونیکال و میلیون‌ها برنامه‌نویس از سراسر دنیا پشتیبانی می‌شود و در هرجایی که به مشکلی برخوردید به احتمال ۹۹ درصد جوابتان را به راحتی از طریق جستجو در اینترنت دریافت خواهید کرد.

اجرا یا نصب اوبونتو

از ویژگی‌های خاص سیستم‌عامل‌های مبتنی بر لینوکس این است که می‌توانید بدون نصب از آن‌ها استفاده کنید. یعنی سی‌دی را درون رایانه قرار دهید و کل سیستم‌عامل از روی ‌سی‌دی اجرا می‌شود. یعنی حتی اگر هارد رایانه‌تان سوخته باشد یا اصلاً هارددیسک نداشته باشد می‌توانید بوسیله‌ی اوبونتو با رایانه کار کنید، دراینترنت بروید، و …

برای شروع کار با اوبونتو لازم است آن‌را به صورت فایل ISO از وبسایت Ubuntu دریافت کنید. این فایل را می‌توانید روی DVD رایت کنید و یا توسط نرم‌افزار Unetbootin بریزید روی فلش‌مموری. بعد باید رایانه‌تان را توسط DVD یا فلش مموری بوت کنید. با بوت کردن Ubuntu ممکن است از شما سوال شود که می‌خواهید اوبونتو را نصب کنید (Install Ubuntu) یا آن را امتحان کنید (Try Ubuntu). ترجیحا گزینه‌ی امتحان را انتخاب کنید. با انتخاب این گزینه می‌توانید از اوبونتو استفاده کنید بدون این‌که آن را روی رایانه‌تان نصب کرده باشید. البته توجه داشته باشید در این حالت سیستم‌عامل کند تر از حالتی که روی رایانه نصب شده باشد خواهد بود و هیچ کدام از تنظیماتی که درون آن انجام می‌دهید ذخیره نخواهند شد. در این حالت گزینه‌ای برای نصب خواهید داشت یعنی احتیاج نیست برای نصب اوبونتو رایانه‌ی خود را مجددا راه اندازی کنید.

اگر اوبونتو را کنار ویندوز خود نصب کنید با راه‌اندازی رایانه هم گزینه‌ی بوت ویندوز و هم گزینه‌ی بوت اوبونتو را خواهید داشت.

راه ساده تر برای نصب اوبونتو، استفاده از نرم‌افزار نصاب ویندوزی آن (Wubi) است. با این نرم‌افزار می‌توانید اوبونتو را مثل هر نرم‌افزار دیگری در ویندوز نصب کنید. در این صورت بخشی از درایوی که ویندوز در آن نصب است به اوبونتو اختصاص داده خواهد شد و تبعاً سرعت اجرای آن کمتر از وقتی خواهد بود که از خود درایو مجزا داشته باشد ولی این مزیت را خواهد داشت که هر‌موقع که آن‌را نخواستید می‌توانید همانند دیگر نرم‌افزارهای ویندوز از Control Panel آن‌را حذف کنید.

در لینوکس احتیاجی به نصب درایور ندارید

در لینوکس درایورها درون هسته‌ی سیستم‌عامل هستند و از قبل نصب شده اند. بر عکس لینوکس در ویندوز درایور‌ها احتیاج دارند که هر کدام به طور مجزا روی سیستم نصب شوند و این مساله نوعی وابستگی سخت افزاری بوجود می‌آورد. یعنی مثلا اگر قطعه‌ای اساسی از رایانه‌ی خود را عوض کردید احتیاج خواهید داشت که ویندوز خود را نیز عوض کنید ولی در لینوکس اینگونه نیست. در اوبونتو تمام سخت‌افزارهایی که توسط عموم مردم جهان استفاده می‌شوند توسط سیستم‌عامل شناسایی شده و بکار گرفته می‌شوند. البته برخی درایورهای خاص مثل درایورهای پردازش‌های سه بعدی برای برخی کارت‌های گرافیک خاص (مثل Nvidia) از قبل نصب نیستند و می‌توانید درایور مخصوص را با یک کلیک در مرکز نرم‌افزارهای اوبونتو نصب کنید.

نصب نرم‌افزارهای کاربردی در لینوکس

در اوبونتو بسیاری از نرم‌افزارهای کاربردی به طور پیشفرض نصب هستند(مثل مجموعه LibreOffice، برنامه‌ی مخصوص کار با Scanner و …) و برای نصب نرم‌افزارهای جدید هم احتیاجی ندارید در اینترنت جستجو کنید تا آن نرم‌افزار را پیدا کنید و در عین حال مراقب ویروس‌ها باشید تا رایانه‌تان آلوده نشود بلکه با یک کلیک بر روی مرکز نرم‌افزار اوبونتو (Ubuntu Software Center که شبیه یک کیف خرید است) به هزاران نرم‌افزار مجانی دسترسی خواهید داشت. برخی از نرم‌افزارهای خاص مثل Google Chrome یا Steam در این مجموعه نیستند که می‌توانید آن‌ها را از وبسایت خودشان دانلود کنید.

برای پخش فایل‌های صوتی و تصویری در اوبونتو احتیاج دارید کدک‌های مربوطه را نصب کنید. برای این کار می‌توانید با نصب Ubuntu Restricted Extras هم کدک‌ها و هم فلش‌پلیر را یکجا نصب کنید ولی ما پیشنهاد می‌:کنیم برای نتیجه‌ی بهتر نرم‌افزار VLC را برای پخش انواع و اقسام فرمت‌های صوتی و تصویری و نرم‌افزار Google Chrome را برای فلش پلیری که درون آن گنجانده شده است نصب کنید.

در ویندوز هر نرم‌افزاری بخش بروزرسانی مخصوص خود را دارد ولی در اوبونتو تمام نرم‌افزارها توسط Software Updater بروزرسانی می‌شوند. این هماهنگی به خاطر نظام جامع نصب و مدیریت نرم‌افزاری است که در اوبونتو بکار رفته است.

رابط کاربری اوبونتو

در لینوکس انواع و اقسام رابط‌های کاربری مختلف وجود دارد که می‌توانید بعد از نصب اوبونتو تمام آن‌ها را امتحان کنید. رابط کاربری که به طور پیشفرض در اوبونتو استفاده می‌شود رابط کاربری Unity است.

Unity از دو بخش اصلی dock و dash تشکیل شده است.

Dock

این بخش را می‌توان نوار ابزار یا نوار نرم‌افزارها نامید. این بخش بسیار شبیه نوار وظیفه‌ی پایین صفحه در ویندوز ۷ است. هم نرم‌افزارهای در حال اجرا و هم نرم‌افزارهای محبوب شما در این نوار موجود می‌باشند. به علاوه با راست کلیک بر روی هر آیکون لیستی از گزینه‌هایی که می‌توانید با آن انجام دهید را مشاهده خواهید کرد. بر عکس ویندوز ۷ این نوار را نمی‌توان با کلیک و کشیدن موس به دیگر لبه‌های صفحه چسباند.

Dash

داشبورد اوبونتو همانند منوی استارت ویندوز است. تمام نرم‌افزارهای نصب شده و تنظیمات و فایل‌های شخصی از طریق این منو قابل دسترسی هستند. برای باز کردن آن روی علامت اوبونتو در بالای Dock کلیک کنید یا دکمه‌ی ویندوز (دکمه‌ای که روی صفحه‌ی کلید علامت ویندوز دارد) را فشار دهید. اگر بر روی هر آیکون در این منو راست کلیک کنید توضیحات آن را مشاهده خواهید نمود و با کشیدن هر آیکون می‌توانید آن را درون Dock بیاندازید.

منوهای نرم‌افزارها

نوار منوهای نرم‌افزارها در اوبونتو همانند مک در بالای صفحه چسبیده است. بر عکس ویندوز که هر پنجره نوار منوی مخصوص به خود را دارد. برای دیدن نوار منوهای پنجره‌ای که در حالت انتخاب قرار دارد باید نشانه‌گر موس را روی نوار بالای صفحه ببرید.

پوشه‌ی خانه

تمامی فایل‌های شخصی و درایو ها از طریق پوشه‌ی خانه قابل دسترسی هستند. در لینوکس شما در حالت عادی اجازه‌ی تغییر محتویات فایل‌های سیستم‌عامل را ندارید و تنها می‌توانید فایل‌های شخصیتان را درون پوشه‌ی خانه‌تان یا درایوهای دیگر بریزید.(مگر اینکه صاحب سیستم به شما این اجازه را بدهد که در سیستم تغییر ایجاد کنید.)

فضاهای کاری

در اوبونتو به صورت پیش‌فرض چهار فضای کاری وجود دارد که برای دیدن آن‌ها می‌توانید بر روی آیکون مستطیل شکل در پایین Dock کلیک کنید. فضاهای کاری، فضاهایی هستند که پنجره‌هایتان را بوسیله‌ی آن‌ها مرتب کنید. با نگه داشتن کلید کنترل و آلت و زدن کلیدهای نشاته‌دار چپ و راست و بالا و پایین، می‌توانید در فضاهای کاری حرکت کنید.

HUD

HUD محلی است برای دسترسی به تمام گزینه‌های موجود در منوهای برنامه‌ها. برای استفاده از آن کافی است کلید آلت را بزنید تا منوی آن باز شود. حال هر چیزی که می‌خواهید جستجو کنید. مثلا وقتی با نرم‌افزار مدیریت فایل در اوبونتو کار می‌کنید برای فعال کردن نمایش فایل‌های مخفی کافی است در HUD جستجو کنید hidden تا گزینه‌ی مورد نظر در منوی مربوطه نمایان شود.

اوبونتو و ویروس‌ها

فرایند آلوده شدن اوبونتو به بدافزارها با ویندوز بسیار متفاوت است و اینگونه نیست که اصلاً نتوان لینوکس را به ویروس آلوده کرد ولی در عمل به گونه‌ایست که بسیار دور از ذهن و بعید است که لینوکس در حالت عادی آلوده به ویروس شود. تا حدی می‌توان گفت که لینوکس آلوده به ویروس نمی‌شود مگر اینکه یک کاربر از عمد،‌ یک ویروس را مثل یک نرم‌افزار با اجازه‌ی صاحب سیستم و وارد نمودن رمز آن در رایانه نصب کند که این حالت عملاً اتفاق نمی‌افتد. لذا در لینوکس احتیاجی به آنتی ویروس نخواهید داشت.

استفاده‌ی جالبی که از این ویژگی می‌توان کرد این است که هر موقع خواستید یک فلش مموری یا یک سی‌دی مشکوک درون رایانه بگذاری که می‌ترسید شاید رایانه ویروسی شود،‌ می‌توانید این کار را درون اوبونتو انجام دهید تا مطمئن باشید هیچ آسیبی به رایانه نمی‌رسد و حتی می‌توانید ویروس‌ها را از درون آن فلش مموری به صورت دستی حذف کنید.