۵ توصیه مهم امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر برای توجه و محبت به سرباز

_ فارس نوشت: سرباز به عنوان نیروی خط مقدم دفاع و مبارزه با دشمن و حتی به عنوان نیروی صف اول تلاش برای پیشرفت کشور در طول تاریخ مورد توجه بوده و بسیاری از بزرگان عرصه جهاد و خدمت سرباز بودن را بالاترین افتخار خود می‌دانستند و می‌دانند، تاجایی که سید شهیدان مقاومت حاج قاسم سلیمانی هم خود را سرباز معرفی می‌کرد.

 

در اهمیت جایگاه سرباز در اسلام روایات مختلفی از اهل بیت (ع) وجود دارد و امیر مؤمنان علی (ع) بار‌ها در نامه‌ها، خطبه و فرمایشات خود به توجه به سربازان تأکید کرده‌اند که از جمله آن می‌توان به نامه امام به مالک اشتر نخعی اشاره کرد که در آن به صورت ویژه مالک را به توجه به سربازان دعوت می‌کنند.

 

امام علی (ع) در سال ۳۸ هجری پس از انتصاب مالک اشتر به فرمانداری مصر در نامه‌ای به او ضمن بیان اصول حکومت، با دقت ویژه‌ای مالک را به توجه به سربازان از منظر مالی، روحی، تأمین تجهیزات و ابراز، مهر و عطوفت با آنان توصیه می‌کند.

 

امام خطاب به مالک می‌فرماید: «برگزیده‌ترین فرماندهان سپاه تو، کسی است که از همه بیشتر به سربازان کمک رساند و از امکانات مالی خود بیشتر در اختیارشان گذارده باشد تا در نبرد با دشمن، سربازان اسلام تنها به یک چیز بیندیشند. همانا مهربانی تو نسبت به سربازان، دل‌هایشان را به سوی تو می‌کشاند...»

 

«پس از آن آرزو‌های سپاهیان را بر آور و همواره از آنان ستایش کن و کار‌های مهمی که انجام داده‌اند بر شمار، زیرا یادآوری کار‌های ارزشمند آنان، شجاعان را بر می‌انگیزد و ترسو‌ها را به تلاش وا می‌دارد...»

 

امام علی (ع) در نامه‌اش به مالک ۵ توصیه مهم درباره سرباز به مالک اشتر بیان می‌کند که عبارتند از «عنایت ویژه فرماندهان نسبت به سربازان»، «توجه به حل مشکلات مالی سربازان و خانواده آنان»، «مهربانی و محبت به سربازان»، «اجابت خواسته‌های معقول و مشروع سربازان» و «ستایش و اکرام و تشویق سربازان موفق»

 

حضرت در سخنان دیگری آمادگی سربازان برای نبرد را یکی از امور واجب در امت اسلام بیان می‌کنند که این امر نشانه نیاز جامعه به این قشر است و غفلت سرباز را سبب فروپاشی سپاه و شکست بیان می‌کند، تا جایی که در این زمینه توصیه می‌کنند که سرباز در میدان باید کم بخوابد، زیرا بقای جامعه بسته هوشیاری و بیداری سرباز است.

 

نکته دیگری که در این گفتار امیر‌المؤمنین (ع) بیان شده موضوع وحدت و همدلی و در کنار هم بودن سربازان است که ثمره آن نظم و وحدت و نهایتاً پیروزی نصرت است.

 

ایشان در نامه نامه ۱۱ نهج‌البلاغه صفحه ۴۹۳ می‌فرماید: «با هم فرود آیید و هرگاه کوچ می‌کنید همه با هم کوچ کنید و، چون تاریکی شب شما را پوشاند نیزه‌داران را پیرامون لشکر بگمارید و نخوابید مگر اندک، چونان آب در دهان چرخاندن و بیرون ریختن».

 

موضوع تکریم از سربازان بار‌ها توسط مولا علی (ع) انجام شده است به عنوان مثال در سال ۳۶ هجری، شورشیان بصره به کوفه هجوم آوردند و لشکر بصره دربرابر این تهاجم به خوبی مقاومت کرد و نهایتاً پیروز شد. امام پس از این پیروزی نامه‌ای محبت‌آمیز خطاب به سربازان و مجاهدان نوشته ضمن قدر‌دانی و تشویق آنان در حق سربازان اسلام دعای خیر کردند. امام فرمودند: «خداوند شما مردم کوفه را از سوی اهل بیت پیامبر (ص) پاداش نیکو دهد، بهترین پاداشی که به بندگان فرمانبردار و سپاس‌گزاران نعمتش عطا می‌فرماید، زیرا شما دعوت ما را شنیدید و اطاعت کردید، به جنگ فرا خوانده شدید و بسیج گشتید».

 

سرباز باید همیشه و هر لحظه آماده جهاد و دفاع باشد و لحظه‌ای غفلت نکند، چنانکه آن حضرت خود بعنوان سربازی فداکار و آماده نبرد لحظه‌ای از پا ننشست چنان‌که فرمود: «سوگند به جان خودم در مبارزه با مخالفان حق و آنان که در گمراهی و فساد غوطه‌ورند یک لحظه مدارا و سستی نمی‌کنم.»

 

رفع شک و شبه از دل سرباز از دیگر موضوعاتی است که امر مؤمنان به آن بسیار اهمیت می‌داد و همواره به فرماندهان سپاهش توصیه می‌کرد که اگر سرباز یا سربازانی دچار شک و شبهه شدند به جای استفاده از زور آن‌ها را قانع کنند، زیرا در غیر این صورت آن شک سبب می‌شود که سرباز به خوبی در میدان نبرد ظاهر نشود.

 

در فراز‌های ۱۳۰ و ۱۳۱ از نامه ۵۳ نهج‌البلاغه آمده است ابو برده هنگامی که علی علیه‌السلام را مقابل افرادی مانند عایشه، طلحه و زبیر دید دچار تزلزل شد از این رو بر باطل بودن کشتگان دشمن در جنگ جمل شک کرد. حضرت شخصاً به بیان استدلال به این سرباز پرداخت و در پایان به او گفت: آیا هنوز تردید داری و ابو برده به حقانیت راه امام اذعان کرد. امام همچنین گاهی سربازان را برای گرفتن پاسخ سؤالات و شبهاتشان به بزرگانی مانند جناب عمار یاسر ارجاع می‌دادند.

 

امام علی (ع) همواره در جنگ‌ها بر شهادت سربازان اندوهگین می‌شدند و خود را از عزاداران آن‌ها می‌دانستند. در جنگ صفین آن حضرت در حالی که شمشیر به دست داشت خطبه‌ای در وصف سربازان رشیدش قرائت کرد.

 

«کجایند آن برادرانم که راه را به حقیقت طی کردند و بر اساس حق از دنیا گذشتند. عمار، ابن تیهان و ذوالشهادتین کجا هستند و کجایند نظیر آنان از برادرانشان که بر جانبازی پیمان بستند و سر‌های پاکشان برای تبهکاران فرستاده شد. آه بر آن برادرانم که قرآن را تلاوت کرده آن را استوار داشتند، واجبات را اندیشه نموده، برپا کردند، سنت را زنده نمودند و بدعت را می‌راندند. به جهاد دعوت شدند اجابت کردند، به پیشوا اعتماد نموده تابع شدند...»