انقلاب علمی ایران در فناوری کوانتومی

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: مرکز «یون‌ درمانی» ایران به عنوان ششمین مرکز یون درمانی جهان، در البرز برای درمان بیماران صعب‌العلاج در حال ساخت است و تست اولیه آن شهریور ۱۴۰۰ شروع می‌شود. این مرکز تجهیزاتی معادل ۲۰۰ میلیون یورو دارد.

وی گفت: فناوری کوانتوم به قدری جدید است و نقشه راه فناوری کوانتومی برای اتحادیه اروپا سال ۲۰۱۶ بود. یعنی این فناوری به قدری جدید است که ما هم با رصدی که می‌کردیم توانستیم به این فناوری دست پیدا کنیم.

دستیابی ایران به جدیدترین عرصه فناوری کوانتومی

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با بیان اینکه قرن بیست‌ویک، قرن فناوری کوانتومی است گفت: فناوری کوانتومی، فناوری بسیار مهمی است که نقشه راه آن در کشور‌های پیشرفته صنعتی از اوایل قرن ۲۱ آغاز شده و در دهه اخیر دنیا به‌صورت جدی به این عرصه ورود کرده است.

علی اکبر صالحی درباره پیشینه این پروژه عظیم ملی بیان کرد: فناوری کوانتومی، فناوری بسیار مهمی است که نقشه راه آن در کشور‌های پیشرفته صنعتی از اوایل قرن ۲۱ آغاز شده و در دهه اخیر دنیا به‌صورت جدی به این عرصه ورود کرده است. مباحث نظری به ۸۰ سال پیش بازمی‌گردد و اواخر دهه ۹۰ میلادی بود که کشور‌های غربی در سطح آزمایشگاهی و سخت‌افزاری به این حوزه وارد شدند. ما نیز از سال ۱۳۹۵ کار عملی را در سازمان انرژی اتمی ایران آغاز کردیم. یکی از مسئولیت‌های عمده ما رصد تحولات علمی در جهان است تا فناوری‌هایی که برای کشور مهم است را در اولویت کار خود قرار دهیم و وارد این حوزه‌ها شویم.

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در خصوص نحوه کار این فناوری گفت: روش کار در این فناوری به این شکل است که ابتدا فوتون‌های درهم‌تنیده را تولید کرده و یک جفت فوتون را از هم جدا می‌کنیم و به مقصد موردنظر می‌فرستیم. هر اتفاقی برای فوتون باقی‌مانده در مبدأ ایجاد شود، فوتونی که در مقصد قرار دارد از آن متأثر است. ازنظر انیشتین این اتفاقی خارق‌العاده است و باوجودی که با محاسبات ریاضی می‌توان این پدیده را نشان داد، ولی هنوز ازنظر مفهومی نمی‌توان این پدیده را به‌راحتی درک کرد و می‌توان گفت، این رویداد عجیب و اسرارآمیز یکی از آیات الهی است.

معاون رئیس‌جمهور در خصوص روند پیشرفت این پروژه افزود: بنده در سال ۱۳۹۵ پس از مطالعه کتابی در این حوزه، به پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای دستور دادم تا روی این فناوری کار کنند. در سال ۱۳۹۷ پس از ۲ سال تلاش شبانه‌روزی و کار سخت، اولین فوتون‌های درهم‌تنیده در مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران تولید شد. این کار به لطف همکاران جوان، متخصص، غیور و دانش‌آموخته داخلی ما که از لحاظ علمی و اعتقادی انسان‌های وارسته‌ای هستند به ثمر رسید.

وی ادامه داد: ما تصمیم گرفتیم این آزمایش را در فواصل دورتر نیز انجام دهیم. هرچقدر فاصله دورتر شود، استفاده از این فناوری هم معنای بیشتری پیدا می‌کند. در سال ۱۳۹۸ در فاصله ۲ متری این فعالیت را انجام دادیم با این تفاوت که نرخ تولید فوتون‌ها را افزایش دادیم و توانستیم چند میلیون جفت فوتون درهم‌تنیده تولید کنیم درحالی‌که در سال ۱۳۹۷ موفق به تولید چندصد فوتون شده بودیم. در خرداد ۱۳۹۹ در فاصله ۳۰۰ متری در سازمان انرژی اتمی و با نرخ بالا این پروژه را آزمایش کردیم. توانستیم ۱۱۷ بیت در ثانیه کلید کوانتومی تولید کنیم. در آنجا مجدداً به کمک کلید کوانتومی که به دلیل بهره‌گیری از درهم‌تنیدگی کوانتومی قابل کپی‌برداری و هک نمی‌باشد، پیام رمزگشایی می‌شود.

قرن ۲۱؛ قرن فناوری کوانتومی

در ارتباطات کوانتومی، اطلاعاتی که باید مخابره شود روی فوتون‌ها سوار می‌شود و سپس در فضای آزاد و یا فیبر نوری با ضریب اتلاف اطلاعات پایین، انتقال می‌یابد. در مخابرات کوانتومی از فوتون‌های درهم تنیده بهره گرفته می‌شود که منجر به افزایش سرعت، امنیت و ظرفیت انتقال داده‌ها می‌شود.

انقلاب ارتباطات با صنعت هسته‌ای؛ افزایش سرعت، امنیت و ظرفیت انتقال داده‌ها

رمزنگاری کوانتومی در فضای آزاد، رمزنگاری کوانتومی در بستر فیبر، مدارات مجتمع نوری، ناوبری کوانتومی، مترولوژی و رادار کوانتومی، ساعت اتمی، شبیه‌سازی کوانتومی و زیست‌شناسی کوانتومی از جمله پروژه‌های در دست اجرا توسط سازمان انرژی اتمی است.

کوانتوم چیست؟ / راهی برای حل معادلات پیچیده بشر

سومین آزمایش انتقال امن کوانتومی فوتون‌ها از سازمان انرژی اتمی ایران تا برج میلاد با حضور جمعی از وزرا و معاونین رئیس جمهور در آستانه دهه فجر در برج میلاد برگزار می‌شود.

 سومین آزمایش مهم انتقال اطلاعات به روش کوانتومی برگزار می‌شود