مالیات بر ارزش افزوده؛ سدی در برابر تولید و عامل غیرشفاف شدن اقتصاد

جواد عونی در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به وضع مالیات بر ارزش افزوده اظهار کرد: متاسفانه در رابطه با قانون مالیات بر ارزش افزوده با دو مشکل مواجه هستیم. در درجه اول خود این قانون مشکل دارد و سپس این که مدنظر مغایرتی با وضع جامعه دارد که این خود عاملی برای عدم تحقق کامل قانون مالیات بر ارزش افزوده شده است.

این کارشناس حوزه اقتصاد تصریح کرد: مالیات بر ارزش افزوده در واقع همان مالیات بر مصرف است. بدین معنا که مالیات را می‌توان از بسیاری از کالا‌ها اخذ کرد به عنوان مثال یک نفر که تولید کننده است، سود می‌کند، بعد از ایشان باید مالیات گرفت و یک نفر هم مصرف می‌کند.

وی در ادامه افزود: عدالت اجتماعی ایجاب می‌کند، کسی که زیاد مصرف می‌کند، مالیات بیش‌تری هم پرداخت کند، همچنین اگر از امکانات جامعه بیش‌تر استفاده می‌کند، مالیات بیش‌تری هم پرداخت کند، چرا که مبنای پرداخت مالیات در گذشته بدین منوال بود. به عبارت بهتر توان درآمدی افراد ملاکی برای اخذ مالیات بود.

عونی گفت: در حال حاضر روند اخذ مالیات بدین منوال است که افرادی که بیش‌تر مصرف می‌کنند، بیش‌تر مالیات پرداخت می‌کنند که این به عدالت اجتماعی نزدیک‌تر است.

وی در ادامه بیان کرد: در نتیجه مالیات بر ارزش افزوده خود نوعی مالیات بر مصرف است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چند کشور در دنیا مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می‌کنند، گفت: قانون مالیات بر ارزش افزوده در نزدیک به صد و هفتاد کشور اجرایی می‌شود.

وی ادامه داد: که البته بسیاری از این کشور‌ها تولید کننده نفت هستند. از این رو انتظار می‌رفت با توجه به تحریم‌های یکجانبه آمریکا میزان مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به دو الی سه درصد تقلیل می‌یافت.

عونی گفت: اخذ مالیات بر ارزش افزوده در کشور بدین منوال است که اگر تولید بخواهد جنسی را بخرد، موظف است مالیات بر ارزش افزوده آن را بدهد، اما، چون خود آن مصرف کننده نهایی نیست، موقع فروش در فاکتور بیاید دوباره بگیرد، چرا که مالیات بر مصرف است و مصرف کننده نهایی باید پرداخت کند.

کارشناس اقتصادی گفت: در حال حاضر سیستمی وجود دارد که افراد می‌توانند اعتبار طرف معامله خود را در آن بررسی کنند، بدین صورت که آیا طرف معامله دارای اعتبار است یا خیر.

وی بیان کرد: اما متاسفانه ایرادی بر سیستم موجود وارد است، بدین گونه که شما همان لحظه معامله دیدید که آن طرف معامله شما معتبر است، می‌توانید مالیات پرداخت کنید و از آن طرف از دولت بگیرید، اما در عمل این دوستان ما در سازمان، می‌گویند نه این بعد از معامله نیاورده است و نداده است. به عبارت بهتر، اعتبارسنجی‌ها به روزرسانی نمی‌شود که این مشکل ساز شده است.

عونی در رابطه با دیگر مشکلات عکس مالیات بر ارزش افزوده برای تولیدکنندگان گفت: متاسفانه در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده تولیدکنندگان با تاخیر بسیار زیادی به آن‌ها پرداخت می‌شود که این خود نوعی قانون شکنی است.

وی با اشاره به تاثیر عدم دسترسی به نقدینگی بر تولید دارد، اظهار کرد: متاسفانه این معضل باعث کند شدن و یا کاهش چشمگیر تولید می‌شود به گونه‌ای که ضرر آن تنها متوجه تولیدکننده می‌شود چرا که دولت مالیات را دریافت می‌کند، اما آن را به تولیدکننده نمی‌دهد.

وی در پاسخ به سوال میزان مبنی بر اینکه آیا مالیات بر ارزش افزوده شفافیت را هزینه دار کرده است، گفت: متاسفانه روند اخذ مالیات بر ارزش افزوده در کشور ما باعث از بین رفتن انگیزه برای پرداخت این نوع مالیات شده است بدین معنا که اگر کسی شفاف عمل کند، متضرر خواهد شد.

وی ادامه داد: افرادی که در بحث مالیات بر ارزش افزوده غیر قانونی عمل می‌کند سود بیشتری می‌برند و ماهیت اصلی این نوع مالیات را به زیر سوال ببرد.

عونی در پایان خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود که نمایندگان مجلس با ارائه طرحی اقدام به اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده کنند تا شاید از این وادی تولیدکنندگان کم‌تر متضرر شوند و این مالیات سدی در برابر تولید نباشد.

 مالیات بر ارزش افزوده عاملی برای بی رغبتی برخی از تولید کنندگان در کشور شده است چراکه بنا به گفته فعالان عرصه تولید در بسیاری از موارد اخذ مالیات بر ارزش افزوده هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد و در عمل سود چندانی را برای تولید کننده باقی نمی‌گذارد که این خود عاملی برای رونق اقتصاد زیرزمینی شده است.

به طور کلی باید در نظر داشت که قانون مالیات بر ارزش افزوده یک قانون کپی برداری شده از کشور‌های دیگر است که متاسفانه در کشور ما به درستی اجرا نشده است که خود زمینه ساز بروز مشکلات عدیده در این میان شده است.