راهکار ساده محققان ایرانی برای سنجش قند خون

_ آنا نوشت: سالانه حدود یک درصد به تعداد بیماران دیابتی اضافه می‌شود. از سوی دیگر کیت‌های سنجش قند خون به دلیل تحریم‌ها در کشور نادر شده یا با قیمت‌های بسیار بالایی فروخته می‌شود. دستگاه‌های سنجش قند فعلی با نمونه خون کار می‌کنند، بنابراین دست بیماران را زخم می‌کنند که می‌تواند منجر به عفونت نیز شود، علاوه‌براین  برای هر بار استفاده از این دستگاه‌ها باید از نوار و سوزن جدید استفاده شود.

 

 بیش از ۴۶۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به دیابت نوع یک و دو هستند. ۱۵ تا ۲۰ درصد از جامعه مبتلایان به دیابت نیاز به پایش مداوم سطح قند خون خود دارند. زخم‌های دیابتی یکی از مشکلاتی است که بیماران دیابتی با آن سروکله می‌زنند، بهبود زخم در فرد مبتلا به دیابت روند کُندتری دارد و هر چه سطح قند بالاتر برود، این روند کُندتر می‌شود که در صورت عدم رسیدگی و درمان منجر به عفونت می‌شود؛ بنابراین میزان قند خون بیماران دیابتی باید به صورت مرتب کنترل شود.

حال یک محقق ایرانی به نام علی رمضانی موفق به طراحی  و ساخت سامانه‌ای به نام «سنسوکز» شده که با استفاده از نانوذرات مغناطیسی میزان گلوکز خون را اندازه‌گیری می‌کند. این طرح که سنسور تماسی پیوسته گلوکز بر پایه نانوذرات مغناطیسی نام دارد با همکاری محققانی از دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تورنتو و دانشگاه صنعتی امیرکبیر توسعه یافته و در حال حاضر وارد مرحله صنعتی شده است.  

 

به گفته علی رمضانی؛ معمولاً برای اندازه‌گیری و کنترل میزان قند خون نمونه‌ای از خون بیمار گرفته می‌شود. درواقع اکثر دستگاه‌ها و روش‌های فعلی اندازه‌گیری گلوکز خون تهاجمی به شمار می‌روند. سنسوکز روش غیرتهاجمی است که بدون نیاز به خون میزان قند را اندازه‌گیری می‌کند. این کیت شبیه به یک پچ پوستی است و با استفاده از مایع میان‌بافتی سطح قند خون را می‌سنجد.

 

از آنجایی که این پچ پوستی به رگ خونی متصل نیست، می‌تواند به صورت دائم روی پوست قرار بگیرد تا بیمار به صورت دائم قند خون خود را پایش کند. البته این امکان نیز وجود دارد که کاربر تنها در زمان سنجش سطح قند خون آن را روی پوست خود قرار دهد، بدین‌ترتیب بیماران دیابتی که سطح قند خونشان در وضعیت بحرانی نیست نیز می‌توانند از این کیت کنترل قند خون استفاده کنند. این سنسور تماسی روی پوست بیمار سوار می‌شود و سطح قند خون را به صورت آنلاین و بدون نیاز به نمونه‌برداری از خون انجام می‌دهد.

سنسوکز براساس پارامتز گلوکز بر میلی‌لیتر کار می‌کند. این کیت وقتی روی پوست قرار می‌گیرد، از مایع میان بافتی نمونه‌برداری می‌کند، سطح قند خون بیمار را اندازه‌گیری می‌کند و سپس با استفاده از امواج آر اف آی دی (سامانه شناسایی امواج رادیویی) داده‌ها را به کامپیوتر پزشک یا نرم‌افزار نصب‌شده روی گوشی هوشمند بیمار ارسال می‌کند. بدین‌ترتیب پزشک‌ می‌تواند سطح قند خون بیمار را به صورت دائم کنترل کند و بیمار نیز می‌تواند میزان قند خون خود را بسنجد و در صورت بالا بودن یا پایین بودن اقدامات لازم را انجام دهد.

 

 اگر سطح قند خون بیمار  بالاتر از میزان مجاز باشد، پچ شروع به لرزیدن می‌کند تا کاربر دریابد که نیاز به تزریق انسولین یا مصرف داروی خوراکی دارد. بدین‌ترتیب اقدامات لازم برای کنترل سطح قند خون انجام می‌شود. اطلاعات جمع‌آوری شده توسط سنسوکز طبقه‌بندی می‌شود و می‌توان آن را روی ماژول کیت یا کامپیوتر ذخیره کرد.

ارسال اطلاعات از پچ پوستی به کامپیوتر در نمونه‌های خارجی از طریق بلوتوث و وای‌فای انجام  می‌شود که امکان پیاده‌سازی آن روی محصول ایرانی نیز وجود دارد، اما دلیل استفاده سازندگان سنسوکز از امواج آر اف آی دی کاهش قیمت نهایی محصول بوده تا بیماران  دیابتی بیشتری بتوانند از آن استفاده کنند. دستگاه‌های غیرتهاجمی سنجش قند خون در کشور‌های توسعه‌یافته در حال جایگزینی دستگاه تهاجمی هستند. مزیت سنسوکز بر نمونه‌های خارجی قیمت آن است که باتوجه به نوسانات ارزی و قیمت بالای دلار نمونه داخلی گزینه اقتصادی‌تری به شمار می‌رود.

 

یکی دیگر از مزیت‌های محصول داخلی در دسترس بودن خدمات پس از فروش است. اکثر محصولات خارجی به دلیل تحریم‌ها خدمات پس از فروش در داخل کشور ندارند. کیفیت و دقت اندازه‌گیری سنسوکز قابلیت رقابت با محصولات خارجی را دارد. امید می‌رود با حمایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گام‌های موثری در تجاری‌سازی این سامانه غیرتهاجمی سنجش قند خون برداشته شود تا بسیاری از افراد مبتلا به دیابت بتوانند از آن استفاده کنند.