"پاکستان" اصلی ترین ذینفع از گشوده شدن درهای ایران به روی جهان

به گزارش به نقل از خبرگزاری ایرنا؛ در این تفسیر به قلم گعارف رفیق " آمده است: به دنبال توافق مهم هسته ای ایران و در راستای تلاش های وسیع تر ایران برای یافتن فرصتهای همکاری وسیع تر اقتصادی و امنیتی در منطقه، هفته گذشته محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در یک سفر دوره ای , از پاکستان دیدار کرد.
توافق هسته ای , ظاهرا راه را برای تکمیل پروژه های معطل مانده انرژی میان اسلام آباد و تهران هموار می سازد . این پروژه های کمکی است فوق العاده درخشان به پاکستان تشنه انرژی .
توافق هسته ای ایران, فرصتی است ناب برای همکاری ایران و پاکستان در زمینه تثبیت صلح در استان های بلوچستان هر دو کشور و خالق رشد اقتصادی و امنیت توسعه یافته در هر دو کشور.
گشوده شدن درهای ایران به روی جهان که با توافق هسته ای محقق گردیده است، نه فقط پاکستان را به اصلی ترین کشور خارجی ذی نفع از این توافق بدل کرده , بلکه سایر کشورها همچون هند که رقیب دیرینه پاکستان بشمار می آید را نیز صاحب دستاوردهایی نموده است.
از منظر توافق هسته ای, برقراری روابط حسنه میان هند و ایران و شاید حتی روابط حسنه میان ایران و امریکا در سطحی وسیع مطرح است.
و اما با توجه به سرمایه گذاری های بزرگ ده ها میلیارد دلاری چین در پاکستان و دور ماندن پاکستان از جنگ های فرقه ای منطقه ؛ به نظر می رسد ایران بیشتر مشتاق است در پاکستان نقش مشارکتی داشته باشد تا یک نقش خصمانه.
لغو تحریمهای ایران, این فرصت را ایجاد خواهد کرد تا واقعیت های اقتصادی و جغرافیایی هدایت کننده روابط متقابل اسلام آباد - تهران باشد نه منافع بازیگران خارجی.
پاکستان و ایران دو همسایه اند. پاکستان یک وارد کننده محض انرژی است و ایران ؛صادرکننده محض انرژی.
با ملاحظه لغو قریب الوقوع تحریمهای ایران , اسلام آباد و تهران به سمت تکمیل یک پروژه بزرگ و مهم حرکت می کنند که عبارتست از ؛ احداث یک خط لوله انتقال گاز طبیعی و یک خط انتقال برق .
هر دو پروژه کمبودهای فلج کننده پاکستان را در زمینه برق و سوخت خودرو مرتفع می سازد.
پاکستان و ایران در سال 2013 یک قرارداد احداث خط لوله انتقال گاز طبیعی به ارزش 5/1 میلیارد دلار امضا کردند اما متاثر از تحریم های ایران این پروژه در برزخ رها ماند.
پاکستان با امضاء این قرارداد تجاری با ایران نه تنها مورد حملات انتقادی غرب و کشورهای حاشیه 'خلیج فارس' واقع شد بلکه از جانب ایران که طرف قراردادش بود نیز آسیب پذیر ماند.
در توافق مزبور صراحت شده است که چنانچه پاکستان نتواند ساخت خط لوله را تا پایان سال 2014 تکمیل کند, هر روز بابت این دیرکرد 3 میلیون دلار جریمه خواهد شد.
اما ایران از آنجایی که علاقمند است همچنان مشارکتش در بخش انرژی را با پاکستان حفظ کند هرگز بند مربوط به جریمه پاکستان را در این قرارداد اجرا نکرد. امکان دارد چین عامل اصلی منع ایران از جریمه کردن پاکستان بوده است.
ایران کار احداث قسمتی از خط لوله را که داخل خاک ایران است تکمیل کرده است اما پاکستان ، نه. ساخت قسمت مربوط به داخل خاک پاکستان این خط لوله تنها از تابستان امسال آغاز شد .
پاکستان با جمعیتی نزدیک به 200 میلیون, یک بازار بزرگ و رو به رشد انرژی و اقتصاد بشمار می رود . اما چین کشوری است بزرگ تر.
در جنوب ایران, پاکستان دروازه ورود از راه خشکی به چین است.
پکن مشغول تامین اعتبار و ساخت دالان (کریدور) اقتصادی به ارزش 46 میلیارد دلار است که به موجب آن بندر 'گوادر' پاکستان واقع در 'دریای عرب' نزدیک خطوط کشتیرانی 'خلیج فارس' را به استان 'شین جیانگ' که استانی است محصور در خشکی و محروم از حیث اقتصادی؛ متصل می سازد.
در این ارتباط سفیر ایران در چین نیز علاقمندی کشورش را برای امتداد یافتن خط لوله پاکستان به چین ابراز کرده است.
امکان دارد تهران در آینده از راههای مواصلاتی جاده ای و خط آهن که در آینده میان گوادر تا 'شین جیانگ' کشیده خواهد شد نیز بهره برداری کند .
ایران هم اکنون نیز از طریق جاده به بندر گوادر پاکستان مرتبط است و یک خط ارتباط آهن حمل ونقل و باربری میان بلوچستان پاکستان و بلوچستان ایران مجددا راه اندازی شده است .
و اما فارغ از منافع اقتصادی متقابل, مشکلات امنیتی بر کیفیت روابط دو کشور تاثیر گذار است.
پیش از انتقال اسلامی ایران در سال 1979 , دو کشور ایران و پاکستان در راه مطیع ساختن جدایی طلبان بلوچ با یکدیگر همکاری می کردند اما این همکاری بعد از انقلاب ایران که روابط دو کشور در جریان آن به سردی گرایید, رنگ باخت .
سالها بعد به دنبال تهاجم آمریکا به افغانستان ؛ گروهی موسوم به 'جندالله' که یک یک گروه تروریستی بود به روی صحه آمد و چندین فقره حمله علیه ایران انجام داد . تصور براین است که جندالله و گروه های جانشین او عملیاتشان را از مبداء پاکستان هدایت می کنند .
مشابه آن به دنبال تهاجم امریکا به افغانستان ؛ شورش دیگری در استان بلوچستان پاکستان احیا شد و شورشیان بلوچ که با دولت مرکزی پاکستان در جنگ بودند افغانستان را مأمن و پناهگاهی امن برای خود یافتند.
هند هم از جدایی طلبان بلوچ حمایت می کند.
و اما مرزهای ایران- پاکستان همانند مرز افغانستان - پاکستان قابل نفوذ است و جمعیت این دو منطقه با یکدیگر تداخل دارند و هردو در کارهای غیرقانونی همچون قاچاق فعالیت دارند.
شورش گری بلوچ در پاکستان , اینک از هم گسسته شده و افول کرده است .
ظریف هم در دیدار هفته گذشته اش از پاکستان , سرنوشت استانهای بلوچستان ایران و پاکستان را به هم گره خورده عنوان کرد و گفت:' ما معتقدیم که توسعه اقتصادی هم در استان بلوچستان پاکستان و هم در استان سیستان - بلوچستان ایران, اصل بنیادین مبارزه با فقر و افراطی گری است'.
اما در پشت صحنه , امکان دارد هماهنگی هایی در زمینه امنیت دوجانبه وجود داشته باشد.
در زمینه اعتماد سازی میان دستگاه امنیتی دو کشور ایران و پاکستان هم به حق باید اذعان کرد که حقیقتا این کاری است فوق العاده دشوار. با توجه به پیوندهای عمیق ایران با هند و مشارکت پاکستان با عربستان چنین امری سخت به نظر می رسد.
اما تنها وجه مثبت این قضیه در این است که پیچیدگی ها و دشواری های رایج در منطقه در روابط اسلام آباد- تهران مشاهده نمی شود . بر خلاف مرزهای پاکستان با افغانستان و هند, دو کشور ایران و پاکستان یک مرز تثبیت شده دارند و با یکدیگر مشاجره ارضی ندارند.
علاوه بر خطوط گاز, تهران سرمایه گذاری های دیگری هم بر روی ثبات بلوچستان پاکستان انجام داده است.
ایران و پاکستان در شرف نهایی کردن یک قرارداد تامین برق هزار مگاواتی 1000MW قرار دارند که برق استان بلوچستان را تامین خواهد کرد.
پاکستان برای موثر واقع شدن عملیات اجرایی این قرارداد باید آخرین مایل از شبکه برق خود را توسعه دهد و خانه های بیشتری را به این شبکه متصل کند و نرخ بهای برق را برای مشترکین بالا ببرد.
ایران که در حال حاضر برق بلوچستان پاکستان را با یک نیروگاه دست کم 75 مگاواتی تامین می کند , نسبت به توسعه ظرفیت نیروگاه هزار مگاواتی که بزودی به توافق خواهد رسید و رساندن ظرفیت آن به 3 هزار مگاوات ابراز تمایل کرده است .
سیاستهای غیر همسوی دو کشور نیز در تعیین کیفیت روابط اقتصادی فیمابین بی تاثیر نیست.
در دهه 1990؛ بعد از پایان جنگ ایران و عراق وعقب نشینی شوری از افغانستان , پاکستان در صف عربستان ایستاد وهند در صف ایران.
امروز همین رویکرد همچنان وجود دارد.
آمریکا ؛ افغانستان را تخلیه کرده است و در غیاب آن , پیکار جویان سنی مذهب که برخی از آنها ضدیت علنی خود را با شیعه ابراز کرده اند در حال پر کردن این خلاء هستند .
در این وانفسای جنگ و ستیزه و دشمنی, پاکستان به زیبایی موفق شده است خود را از مهلکه جنگ های فرقه ای منطقه دور نگاه دارد.
خشونت فرقه گرایانه و تروریسم بین سالهای 2007 تا 2013 خیزشی وحشتناک پیدا کرد.
اما از سال 2014 که کشور پاکستان گرفتار یک سری عملیاتهای نظامی در شمال استان 'وزیرستان شمالی ' بود , عملیاتهای ضد تروریسم در سراسر کشور گسترش پیدا کرد و به تبع آن خشونتهای فرقه گرایانه در سطح کشور به نحوی چشمگیر تنزل پید اکرد.
در افغانستان , یک نوع همگرایی میان دو کشور بوجود آمده است و تهران حمایت خود را از روند آشتی در افغانستان که مورد حمایت پاکستان است اعلام کرده است .
تهران حتی چندین دوره مذاکرات طالبان افغان بوده است .
در مورد گروه 'داعش' تهران و پاکستان , هردو حضور این گروه را در منطقه حنوب آسیا که هنوز این حضور در مرحله جنینی است , یک تهدید به حساب آورده اند.
و اما به موازات رشد مناسبات تجاری میان ایران و پاکستان, دهلی نو و تهران هم به اندیشه افتاده اند روابط تجاری کند و عقب مانده خود را گسترش دهند .
پروژه بندر 'چابهار' که رقیب بندر 'گوادر' تلقی می شود و راه دسترسی هند به افغانستان و آسیای میانه بدون استفاده از راه های خاکی پاکستان است, از نمونه این طرح هاست.
هند و ایران همچنین چشم به پیش برد پروژه های خط آهن و خطوط جاده ای وصل کننده چابهار با افغانستان دوخته اند.
اما موانع و مشکلات کار در راه ثمر دهی موفق همه این پروژه ها غیرقابل اغماض است .
واقعیت این است که پیمانکاران هندی بی کفایت اند. نظام های اداری دو کشور هم فوق العاده دست و پا گیر است و آنقدر که حتی به طرزی فاجعه بار حتی مذاکره کردن و آماده حرکت شدن هم بسیار به کندی پیش می رود.
واقعیت دیگر, تحولات میدانی منطقه است.
حتی اگر هم هند وایران قادر به اعجازی در افغانستان و آسیای میانه شوند , منطقه در حال دور شدن از بازی های صفر- صفر وائتلاف های تند و تیز است .
بعید به نظر می رسد ائتلاف های دهه 1990 که میان ایران و هند و عربستان و پاکستان تشکیل شد مجددا تشکیل شود .
روابط ایران و پاکستان به نحوی فزاینده واقع بینانه بوده و بر محور اقتصاد استوار است و این نوع رابطه در راستای تامین امنیت داخلی هردو کشور است.
ظریف در پاکستان اعلام کرد که ایران اعتراضی به پروژه بندر گوادر ندارد و تاکید کرد که هیچ کشوری از جمله هند نمی تواند چیزی از ارزش اهمیت پاکستان برای ایران بکاهد.
/انتهای پیام/
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.