افزایش گاز‌های گلخانه‌ای و بروز بحران‌های زیست محیطی

- غلظت دی اکسید کربن در جو در حدود ۲۸۰ ppm در سال ۱۸۵۰ و ۳۶۴ ppm در سال ۱۹۹۸ که عمدتاً به دلیل فعالیت‌های انسانی در طول و بعد از انقلاب صنعتی، که در سال ۱۸۵۰ آغاز شد وجود دارد. انسان‌ها مقدار دی اکسید کربن در هوا را با سوزاندن سوخت‌های فسیلی، تولید سیمان و با انجام پاکسازی زمین و احتراق جنگل افزایش می‌دهند.

۱. کربن دی اکسید است از کربن و اکسیژن است.
۲. این گاز بی رنگ و بی بو چهارمین گاز فراوان که یکنواخت در سراسر جو زمین توزیع شده است.
۳. موارد استفاده دی اکسید کربن عبارت از ماده سرد کننده (یخ خشک)، کربنات آشامیدنی و خاموش کننده آتش می‌باشد.
۴. دی اکسید کربن غیر قابل اشتعال است.
۵. کربن راست فعال ظرفیت محدودی برای دی اکسید کربن است.

سطح CO۲ نرمال

اثرات افزایش سطح CO۲ در بزرگسالان در سلامت خوب را می‌توان خلاصه کرد:
سطح نرمال در فضای باز: ۴۵۰ - ۳۵۰ پی پی ام
سطح قابل قبول: کمتر از ۶۰۰ پی پی ام
شکایت از خشکی و بو: ۶۰۰ - ۱۰۰۰ پی پی ام
ASHRAE و OSHA استاندارد ۱۰۰۰ پی پی ام
خواب آلودگی کلی: ۱۰۰۰ - ۲۵۰۰ پی پی ام
اثرات مضر سلامتی: ۲۵۰۰ - ۵۰۰۰ پی پی ام
حداکثر غلظت مجاز در یک دوره کاری ۸ ساعته: ۵۰۰۰ پی پی ام
سطح بالای کاملا نرمال و حداکثر سطح ممکن است گاهی اوقات از زمان به زمان اتفاق افتد.

کمی مست کننده، افزایش تنفس و ضربان قلب، تهوع: ۳۰۰۰۰ پی پی ام
سردرد همراه با اختلال بینایی: ۵۰۰۰۰ پی پی ام
بی هوش، قرار گرفتن در معرض مرگ: ۱۰۰، ۰۰۰ پی پی ام

سطح استاندارد دی اکسید کربن

توصیه استاندارد آشار در سال‌های ۶۲ - ۱۹۸۹ عبارتند از:
کلاس‌های درس و اتاق کنفرانس ۱۵ CFM در ازای هر ساکن
فضای اداری و رستوران ۲۰ CFM در ازای هر ساکن
بیمارستان ۲۵ CFM در ازای هر ساکن

تروپوسفر بخش پایین‌تر اتمسفر در حدود ۱۰- ۱۵ کیلومتر ضخامت است در تروپوسفر گاز‌های به نام گاز‌های گلخانه‌ای وجود دارد وقتی نور خورشید به زمین می‌رسد مقداری از آن که به گرما تبدیل می‌شود و گاز‌های گلخانه‌ای مقداری از این گرما را جذب و آن را در نزدیکی سطح زمین به تله می‌اندازد به طوری که زمین گرم می‌شود این فرایند، معمولاً به عنوان اثر گلخانه‌ای شناخته شده است که چندین سال پیش کشف شده است و بعد از آن با استفاده از آزمایش‌های آزمایشگاهی و اندازه گیری اتمسفر تایید شده است.

مقدار حرارت به دام افتاده در تروپوسفر درجه حرارت بر روی زمین را تعیین می‌کند مقدار حرارت در تروپوسفر بستگی به غلظت گاز‌های گلخانه‌ای در جو و مدت زمانی که این گاز‌ها در جو باقی می‌مانند دارد مهم‌ترین گاز‌های گلخانه‌ای دی اکسید کربن، (کلر- فلورو- کربن ها)، اکسید‌های نیتروژن و متان می‌باشند.

از زمانیکه که انقلاب صنعتی در سال ۱۸۵۰ آغاز شد فرآیند‌های بشری باعث انتشار گاز‌های گلخانه‌ای مانند CFC و دی اکسید کربن شده است این موجب یک مشکل زیست محیطی شده است میزان گاز‌های گلخانه‌ای در حال افزایش است لذا آب و هوای زمین در حال تغییر است به این دلیل که درجه حرارت در حال افزایش است این علاوه بر حالت غیر طبیعی در اثر گلخانه‌ای به عنوان گرم شدن کره زمین شناخته شده است به نظر می‌رسد ممکن است گرم شدن کره زمین سبب افزایش در فعالیت طوفان، ذوب یخ در قطب، جاری شدن سیل و دیگر مشکلات زیست محیطی شود.

افزایش انتشار دی اکسید کربن عامل ۵۰ - ۶۰ ٪ از گرم شدن کره زمین است.

همانطوریکه بیان شد فعالیت‌های مختلف انسانی به انتشار گاز دی اکسید کربن کمک کرده است. از این فعالیت احتراق سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی سبب ۷۰ - ۷۵ ٪ از تولید گاز‌های گلخانه‌ای دی اکسید کربن، که منبع اصلی انتشار دی اکسید کربن است و ۲۰ - ۲۵ ٪ باقی مانده از تولید گاز‌های گلخانه‌ای توسط پاکسازی زمین و سوختن و انتشار از اگزوز موتور خودرو ایجاد می‌شود.

اکثر تولید گاز‌های گلخانه‌ای دی اکسید کربن حاصل از فرآیند‌های صنعتی در کشور‌های در حال توسعه، از جمله در ایالات متحده و اروپا گرفته شده است. با این حال، انتشار دی اکسید کربن از کشور‌های در حال توسعه در حال افزایش است. در این قرن، انتشار دی اکسید کربن دو برابر و انتظار می‌رود افزایش آن ادامه یافته و باعث مشکلات پس از آن شود. دی اکسید کربن در اتمسفر حدود پنجاه تا دویست سال باقی می‌ماند.

اولین کسی که تولید گاز‌های گلخانه‌ای دی اکسید کربن را از سوزاندن سوخت‌های فسیلی و دیگر فرآیند‌های سوزاندن که سبب گرم شدن کره زمین می‌شود و اینکه آیا واقعاً گرم شدن کره زمین است با افزایش دی اکسید کربن در جو رخ داده است هنوز هم مورد بحث است.

از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، تقاضا‌ها برای حفاظت از آب و هوای جهانی به طور فزاینده‌ای در تلاش‌های سیاست‌های زیست محیطی سازمان ملل متحد منعکس شده است. کنفرانس جهانی آب و هوا در ریودوژانیرو در سال ۱۹۹۲ که در آن جامعه بین المللی بر سر کنوانسیون چارچوب سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوا (UNFCCC) توافق کرد یک نقطه عطف مهم است. کشور‌ها متعهد شدند که تأثیرات انسانی بر محیط زیست و پیامد‌های آن از جمله گرمایش زمین و تأثیرات آب و هوایی را کاهش دهند. از آن زمان اهداف و اقداماتی که هنوز در کنوانسیون مشخص نشده اند، طی اجلاس‌های سالانه آب و هوایی که توسط طرف‌های متعاهد برگزار شده، مورد مذاکره قرار گرفته است.

سید محمد مهدی میرزایی قمی، رییس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم پیشتر در گفتگو با میزان در خصوص گرمایش زمین گفت: گرمایش جهانی ناشی از افزایش میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای موجب ایجاد تغییرات اب و هوایی شده است که پیامد‌های بسیاری شامل انتشار گرد وغبار، وقوع سیلاب ها، کم شدن رطوبت خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی به طور مستقیم و تاثیراتی در حوزه سلامت و افزایش بیماری‌ها به صورت غیرمستقیم دارد.

اهمیت مقابله با پدیده تغییرات اقلیم و گرمایش زمین به عنوان یک موضوع جهان شمول به حدی است که کشور‌ها برای کاهش شدت و اثرات آن با همدیگر مشارکتی جدی را برنامه ریزی کرده اند. بر اساس مطالعات، شهر‌ها به دلیل تراکم بالای جمعیت و فعالیت‌ها، سهمی در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. از همین روست که قرن ۲۱ را به عنوان قرن شهر‌ها نامیده‌اند، لذا نیاز به تغییر پارادایم در برنامه ریزی و طراحی شهری داریم.

میرزایی قمی ادامه داد: این تغییر نگرش در برنامه ریزی، برای کشور‌هایی نظیر ایران که هم با اثرات تغییر اقلیم به شکل ملموس مواجه شده است و هم جزو ۱۰ کشور اول در انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است، بسیار ضروری می‌باشد.

پیچیدگی چالش‌های مربوط به تغییرات اقلیمی در کلانشهر‌های ایران بیشتر است، چرا که این مسئله علاوه بر تاثیرپذیری بسیار از تراکم جمعیتی، با مسایل اجتماعی، سلامت و معیشت ترکیب شده است و علاوه بر سیاست‌گذاری و اقدامات اجرایی، نیازمند همکاری بخش خصوصی و سازمان‌های مردم نهاد نیز می‌باشد. آلودگی هوا و تغییر اقلیم از طریق اثرات متقابل و درهم تنیده در جو بر همدیگر اثر می‌گذارند؛ زیرا افزایش گاز‌های گلخانه‌ای باعث تغییر بیلان انرژی جو و سطح زمین، تغییر دما و در نتیجه تغییر در ترکیب شیمیایی جو و در نتیجه بوجود آمدن بحران‌هایی از قبیل خشک شدن و شروع آتش سوزی‌ها می‌شود.

گرم شدن زمین و آتش سوزی‌های جنگل‌ها