چرا سریالی درباره حضرت «فاطمه زهرا (س)» ساخته نشده است؟

_ ایسنا نوشت: ساخت سریال درباره اتفاقات و شخصیت‌های بزرگ صدر اسلام، همواره با حساسیت‌های بسیار مواجه بوده و البته به تحقیق و پژوهش بسیار نیاز دارد. پیشینه سریال‌های تاریخی مذهبی نشان از آن دارد که تعداد کارگردان‌هایی که شهامت تولید چنین کار‌هایی را به خود می‌دهند و تلویزیون هم به آن‌ها اعتماد می‌کند، شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد؛ البته هر از گاهی یک نفر به این جمع محدود اضافه می‌شود و از آن طرف عده‌ای هم به دلیل همین دشواری و حساسیت ها، جمع را ترک می‌کنند و به تولید پروژه‌هایی آسان‌تر با موضوعات روز می‌پردازند.

 

مدتی است که خبر ساخت سریالی درباره یکی از بانوان مطرح تاریخ اسلام ـ حضرت معصومه (س) ـ به گوش می‌رسد و از جواد افشار به عنوان سازنده این اثر یاد می‌شود؛ کارگردانی که ساخت سریال هایی، چون «گاندو»، «آنام»، «مادرانه» و «کیمیا» را در کارنامه دارد و حالا با ساخت این سریال مذهبی، می‌رود که نام خود را به شکل جدی تری به عنوان یک سازنده سریال‌های مذهبی در تلویزیون مطرح کند. البته افشار پیشینه ساخت سریال‌های مذهبی مثل «جابر بن حیان» را هم در کارنامه دارد، اما عمده پروژه‌های او ملودرام‌های اجتماعی بوده اند که گاه با درون مایه‌ای مذهبی یا سیاسی، اتفاقا در جذب مخاطب تلویزیون هم موفق شده اند.

 

روند تولید سریال «حضرت معصومه (س)» آن طور که افشار اعلام کرده است، تا پایان سال ۹۹ ادامه دارد و در سال ۱۴۰۰ برای پیش تولید و تولید سریال آماده می‌شوند. این پروژه ۳۰ قسمتی در رده سریال‌های الف ویژه قرار می‌گیرد و در سیمافیلم ساخته خواهد شد.

 

ابراهیم حاتمی کیا دیگر کارگردانی است که با پذیرش ساخت سریال «حضرت موسی (ع)» این روز‌ها نام خود را در جمع سازندگان پروژه‌های تاریخی مذهبی تلویزیون می‌بیند و بر اساس پیش بینی‌ها چندسالی از دوران کارگردانی اش را صرف این پروژه عظیم خواهد کرد.

 

اما در کنار کارگردان‌هایی که این روز‌ها تلاش می‌کنند جایگاه تثبیت شده تری در ساخت پروژ‌های مذهبی به دست بیاورند، برخی دیگر هم با اشاره به دشواری و حساسیت‌های این قبیل کارها، مدتی است که از این حوزه فاصله گرفته اند.

 

مهدی فخیم زاده از جمله کارگردان‌هایی است که پس از ساخت سریال‌های «تنهاترین سردار» (روایت قصه کوتاهی از زندگی امام حسن مجتبی (ع)) و «ولایت عشق» (با موضوع زندگی امام رضا (ع))، سراغ ساخت سریال‌های اکشن و پلیسی رفت و به صرف بازی در پروژه‌های مذهبی بسنده کرد.

 

از فخیم‌زاده نقل قولی در برنامه «چهل چراغ» تلویزیون پخش شد با این محتوا که بعد از ساخت دو اثر تاریخی ـ دینی، پیشنهاد‌های مشابهی برای کارگردانی به او شد که در نهایت نپذیرفت؛ «بعد از ساخت «ولایت عشق» به من پیشنهاد‌های زیادی شد به خصوص ساخت مجموعه‌ای درباره امام حسین (ع) و زندگی ابوطالب (ع) که خیلی درباره‌اش صحبت شد. اما من دیگر به سراغ این کار نرفتم و دو دلیل اساسی دارد؛ یکی این است که روایت‌های تاریخی و دینی مختلف است و اظهارنظر‌های مختلفی توسط آدم‌ها انجام شود و خیلی خودمانی بگویم که این کار مبصر زیاد دارد که صاحب نفوذ هم هستند. حالا در زمینه تاریخی آدم سعی می‌کند چیزی خلاف را نیاورد، اما درباره شریعت و اعتقادات سخت است.»

 

فخیم زاده با اشاره به این که خود علاقه‌ای برای نمایش چهره معصومان ندارد، این نکته را عنوان کرده است: «به خاطر این که هر کسی اعتقاداتی دارد نمی‌توان این کار را کرد. همان زمان فکر کردم کدام بازیگر را باید جای امام رضا (ع) بگذارم؟! چون این امام برای هر کدام از ما یک تصویر زیبا دارد و این زیباترین چهره وقتی به شکل عینی دربیاید، حتما می‌شکند. در نتیجه من صلاح نمی‌دانم که معصوم را نشان دهم و از طرفی همان زمان به شک افتادم که گفتن جزئیات زندگی ائمه برای مردمی که ارادت بسیاری دارند اصلا لازم است؟!»

 

او با اشاره به این که تصویر در عین بهره مندی از ابزار‌هایی قدرتمند، توانایی ارائه همه چیز را ندارد، گفته است: «مدیوم تصویر این قدرت را ندارد که بتواند به تمامی موجب انتقال مفاهیم دینی شود.»

 

با این همه هستند کارگردان‌هایی که با تاکید بر تاثیرگذاری ساختار نمایش برای انتقال پیام به مخاطب و خصوصا نسل جوان، همچنان بر تولید پروژه‌های تلویزیونی با موضوعات تاریخی مذهبی تاکید دارند و سال‌های زیادی از عمر خود را وقف ساخت این آثار می‌کنند. داوود میرباقری نمونه‌ای از این دست کارگردان هاست. در کارنامه هنری میرباقری سریال‌های بسیاری به چشم نمی‌خورد، اما ثبت پروژه‌هایی مانند «امام علی (ع)»، «معصومیت از دست رفته»، «مختارنامه» و حالا هم «سلمان فارسی»، برای یک کارگردان کافی است تا نامش را به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین سازندگان سریال‌های مذهبی کشور جاودان کند؛ و البته در کشور ما انگشت شمارند تعداد کارگردان‌هایی که این توانمندی را در خود ببینند و تلویزیون هم بپذیرد روی آن‌ها سرمایه گذاری کند. ضمن اینکه ساخت هر کدام از پروژه‌هایی که نام برده شد، چند سالی از عمر هنری یک کارگردان را به خود معطوف می‌کند، پس طبیعی است که زندگی برخی از شخصیت‌های بزرگ مذهبی، همچنان ساخته نشده باقی مانده باشد.

 

با این همه آیت الله سید محمد قائم مقامی از استادان حوزه و دانشگاه که تحلیل گر فیلم‌های مذهبی نیز هست، واکاوی ماجرای مربوط به حضرت فاطمه (س) ـ یعنی حوادث و وقایع بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) که با محوریت حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) اتفاق افتاد ـ را یک ضروت می‌داند.

 

او می‌گوید: پرداختن به مسائل و واکاوی ماجرای بعد از رحلت با محوریت حضرت فاطمه (س) توفیق بسیار می‌خواهد و رعایت تمامی نکات در آن دشوار است و باید طوری بیان شود که باعث توهین و تفرقه در بین مسلمانان نشود و آن فیلم برای ایجاد وحدت، نزدیک کردن به حقیقت و دعوت به توبه و جبران مافات باشد.

 

این استاد حوزه و دانشگاه تاکید می‌کند: ساخت سریال درباره حضرت فاطمه زهرا (س) نیازمند تلفیق زبان علمی و محتوایی از علما و زبان فنی و هنری از هنرمندان متدین، متعهد و مذهبی است.