از واکسن مشترک ایران و کوبا چه خبر؟

- روزنامه جام جم نوشت: ماجرای ساخت واکسن یا داروی مشترک از سوی دو کشور داستان تازه‌ای نیست. بسیاری از کشور‌ها سال‌هاست در این زمینه‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند؛ اتفاقی که ایران و کوبا نیز سابقه آن را دارند. سابقه همکاری این دو کشور به حدود چند سال پیش برمی‌گردد. ایران و کوبا سال ۱۹۹۷، واکسن پنومونی یا همان واکسن‌های ذات‌الریه را تولید کردند. تولید واکسن هپاتیت، یکی دیگر از تجربه‌های موفق است.

حدود دو سال پیش نیز که هنوز خبری از کووید-۱۹ نبود، ایران و کوبا پروژه دیگری را شروع کردند؛ پروژه‌ای که فناوری آن فقط در اختیار شش تا هفت کشور است. پس از شیوع کرونا، اما کارشناسان ایرانی و کوبایی از این فناوری منحصر به‌فرد برای تولید واکسن کرونا بهره می‌گیرند. 

علیرضا بیگلری درباره واکسن مشترک دو کشور ایران - کوبا گفت: ما سابقه طولانی از نظر همکاری با کشور کوبا داریم. این کشور از پیشرفته‌ترین کشور‌ها در تولید دارو و واکسن در جهان است. کوبا دانش «های تک» در تولید دارو دارد و ساخت واکسن مشترک بین ما هم با همین تکنولوژی انجام شده است. این کشور همزمان چهار واکسن در حال تولید دارد که یکی از آن‌ها و موفقیت‌آمیزترین آنها، همین واکسنی است که مشترک با ماست. در کوبا فاز دوم انسانی واکسن در حال انجام است و چند هفته دیگر هم فاز سوم، آن در کشور ما انجام می‌شود.

پلتفرم تولید واکسن مشترک چیست؟

رئیس انستیتوپاستور ایران درباره پلتفرم تولید واکسن مشترک بیان کرد: ساخت پلتفرم این واکسن حدود دو سال پیش، در یک پروژه مشترک بین ایران و کوبا شروع شد. بعد از شیوع ویروس کرونا، روش اختصاصی برای تولید واکسن کووید-۱۹ با همین پلتفرم پیشرفته در نظر گرفته شد. در این پلتفرم از روش ژنتیک استفاده شده است و در واقع در آن پروتئین ساخته می‌شود. واکسن‌های پروتئینی از بی‌خطرترین واکسن‌های دنیا هستند.

وی افزود: در این واکسن‌ها ما خود پروتئینی را که در بیرون تولید شده است، وارد بدن می‌کنیم. این روش کم‌عارضه‌ترین روش در تولید واکسن است. واکسن ما ویژگی خاص دیگری هم دارد. برای این که ایمنی‌زایی این واکسن بیشتر شود، با مواد دیگری ترکیب شده است؛ در این واکسن، واکسن کزاز را ترکیب کردیم. واکسن کزاز هیچ عارضه‌ای ندارد و البته اثربخشی واکسن را هم بالاتر می‌برد.

ایمنی‌زایی این واکسن چقدر است؟

بیگلری با اشاره به انجام فاز اول و دوم این واکسن در کوبا خاطر نشان کرد: باید بگویم ایمنی‌زایی بالا و شگفت‌انگیزی دارد. در حال حاضر قضاوتی درباره میزان ایمنی‌زایی واکسن نمی‌کنیم، اما باید بدانید ایمنی و کارایی بسیار بالایی دارد.

عوارض این واکسن در کوبا چه بوده است؟

وی گفت: در فاز اول و دوم، هیچ عارضه‌ای نداشته است. ما از اول شروع پروژه تا امروز، پنج بار به این کشور سفر کردیم و پروژه زیر نظر و با تایید ما به سرانجام رسیده است. هر روز داده‌ها و اطلاعات را ارزیابی می‌کنیم و در این مدت زمان، هیچ‌کدام از کسانی که در آزمایش شرکت کرده‌اند، عارضه‌ای از خود نشان نداده‌اند. این نکته نشان می‌دهد این واکسن چقدر کارایی خوبی دارد و یکی از واکسن‌هایی است که از نظر علمی، در دنیا مورد توجه قرار خواهد گرفت.

رئیس انستیتوپاستور ایران با بیان این که این فاز بی‌خطرترین مرحله آزمایش یک واکسن است، افزود: عوارض یک واکسن در مراحل اول و دوم خود را نشان می‌دهد که در مراحل اول و دوم این آزمایش نشان داده شد که عوارضی ندارد و بی‌خطرترین واکسن است.

وی بیان کرد: شرط ما برای استفاده از واکسن این بود که واکسن تولید شده همکاری بین دو کشور باشد. در قرارداد بین دو کشور این موضوع را لحاظ کردیم که در صورتی از واکسن در ایران استفاده می‌کنیم که مراحل اولیه را با موفقیت گذرانده باشد و ما مطمئن باشیم که واکسن برای مردم کشورمان مشکلی ایجاد نمی‌کند.

بیگلری درباره اثربخشی جغرافیایی واکسن گفت: بحث قومیت و اثربخشی دارو یا واکسن خیلی مهم است. احتمال دارد این واکسن در یک کشور دیگر، اثربخشی نداشته باشد، اما این واکسن تولید خودمان است و ما زیرساخت‌های تولید این واکسن را در انستیتوپاستور ایجاد کردیم و آن را تولید می‌کنیم. واکسن تولید ما به میزان قابل‌توجهی قابلیت اثربخشی را در همه قومیت‌ها دارد. چراکه تکنولوژی ساخت این واکسن با دیگر واکسن‌های دنیا متفاوت است و به شکلی طراحی شده تا برای همه قومیت‌ها مناسب باشد.

وی در ادامه افزود: در روز‌های اول در جریان تولید این واکسن بودم و در مراحل فاز‌های بالینی هم حضور داشتم. کشور‌های زیادی از ما خواستند فاز سوم واکسن کرونا در کشور ما انجام شود، اما ما قبول نکردیم، چراکه در جریان دستور ساخت آن واکسن‌ها نبودیم و عاقلانه نیست از واکسنی استفاده کنیم که هنوز نمی‌دانیم تا چقدر ایمنی دارد.

رئیس انستیتوپاستور ایران با اشاره به مشخص نبودن زمان‌بندی دقیقی شروع فاز سوم آزمایش، خاطر نشان کرد: چند هفته دیگر واکسن وارد ایران می‌شود، اما تا وقتی فاز دوم آزمایش واکسن در کوبا به اتمام نرسد، ما وارد فاز سوم نمی‌شویم. بهمن و اسفند زمانی است که به احتمال زیاد، فاز سوم آزمایش شروع می‌شود.

آیا بهار سال ۱۴۰۰ واکسیناسیون با این واکسن شروع می‌شود؟

وی بیان کرد: در ماه اول نمی‌توانیم قول بدهیم واکسیناسیون انجام بشود. بعد از بررسی اطلاعات واکسیناسیون در آزمایش فاز سوم، در ماه‌های دوم و سوم سال ۱۴۰۰، می‌توانیم قول بدهیم واکسیناسیون عمومی را انجام بدهیم البته باید آزمایش‌ها موفقیت‌آمیز باشند.