تنها ۲۰ ناشر به طور حرفه‌ای به طراحی کتاب می‌پردازند/ سبقت طراحان نسل جدید از پیشکسوتان
- طبق اعلام ستاد خبری چهارمین دوسالانه نشان شیرازه، محمد جهانی‌مقدم، مدیر هنری و طراح گرافیک نشر نیماژ گفت: بنظرم در سال‌های اخیر کتاب‌ها از لحاظ طراحی گرافیک، صفحه‌آرایی، چاپ و صحافی به استاندارد‌ها نزدیک‌تر شده‌اند و در این زمینه پیشرفت کرده‌ایم. در این میان طرح‌های بد هم داریم که آن هم به خاطر انبوه ناشران و محتوای بد آثار است. شاید تنها ۲۰ ناشر در ایران استاندار‌های طراحی کتاب را رعایت می‌کنند و طراحان خوبی در آنجا فعالیت می‌کنند.
وی افزود: تعداد ناشران در سال‌های اخیر بیشتر شده و کیفیت نیز از آن منظر پایین آمده، ولی به خاطر نوع نگرش طراحان جدید و به مدد ابزارآلاتی که به طراحی گرافیک (مانند نرم‌افزار‌های مختلف و طراحی فونت) اضافه شده، شاهد کار‌های خوبی هستیم. زمانی طراح محدودیت‌های زیادی داشت، ولی اکنون فونت‌های جدید طراحی شده و تنوع زیاد است. بستر اینترنت نیز به این موضوع کمک کرده تا طراحان دانش فنی و اطلاعات هنری خود را بالا ببرند. اگر بخش ناشران متوسط و زیر متوسط را که کنار بگذاریم، در بحث طراحان حرفه‌ای، ضمن احترام به پیشکسوتان این حوزه که استادان ما بودند، کار طراحان نسل جدید به مراتب خلاقانه‌تر و مدرن‌تر است.
جهانی‌مقدم درباره اهمیت برگزاری چنین جشنواره‌ای برای توجه به شاکله و طرح کتاب گفت: خوب است که دوسالانه‌ای برای این بخش از گرافیک داریم، ولی متأسفانه در ایران این جشنواره‌ها آن‌طور که باید برگزار نمی‌شود. ممکن است در این دوسالانه برآیندی از بهترین جلد کتاب‌های این دو سال انتخاب شوند و جایزه ببرند، ولی آن‌گونه که بخواهیم به این جشنواره به عنوان یک رویداد فرهنگی مهم در حوزه نشر بنگریم، نیست. به خاطر دارم چندین سال پیش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دوسالانه‌های گرافیک جهان اسلام یا دوسالانه‌های conceptual art را برگزار می‌کرد که رویداد‌های مهمی بوند. آثار در گالری‌های بزرگ نمایش داده می‌شد و بازدیدکنندگان زیادی هم داشت، ولی به مرور این روال افول پیدا کرد.
مدیر هنری و طراح گرافیک نشر نیماژ با اشاره به اقداماتی که برای این جشنواره ضروری به نظر می‌رسند گفت: در کنار برگزاری جشنواره می‌توان کارگاهی ایجاد کرد که در آن به مفهوم طراحی جلد کتاب، تمایز آن با دیزاین ماژول‌های دیگر مانند طراحی پوستر و بروشور و... پرداخت. می‌توان نشست‌هایی با موضوعات طراحی گرافیک فرهنگی و بازار کار آن در نظر گرفت و به این موضوع پرداخت که چرا در کشور ما طراحی گرافیک فرهنگی شرایط مالی خوبی ندارد.
ضرورت تدوین قوانین برای طراحان جلد کتاب
این طراح گرافیک در توضیح شرایط کنونی طراحان جلد کتاب در کشور عنوان کرد: متأسفانه قصه تکراری که وجود دارد این است که شرایط مالی طراحان گرافیک خوب نیست. وضعیت طراحان گرافیک فرهنگی مانند طراحی جلد و بخصوص طراحی پوستر تئاتر افتضاح است. ناشران محترم هم که قشر فرهنگی هستند اصلا اهمیتی به این مسئله نمی‌دهند و دنبال این هستند که هزینه‌هایشان را کم کنند. بهانه‌شان هم این است که کتاب فروش ندارد، کتاب سرمایه‌گذاری پُر ریسکی است و این مبلغ هم که به طراح داده می‌شود لطف است و... البته ناشران خوب و منصف هم زیاد داریم، ولی انگشت‌شمارند.
جهانی مقدم افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید قوانینی تدوین کند تا ناشر نتواند در حق طراح جلد، طراح گرافیک، ویراستار و مولف اجحاف کند. نویسنده اثر پس از انتشار مجدد کتابش حق‌التألیف می‌گیرد، اما چرا طراح جلد نباید به همان میزان هزینه‌ای دریافت کند؟ فکر می‌کنم این مسائل در حقوق طراح و صفحه‌بند که شاکله و ویترین کتاب را می‌سازند مغفول مانده است. به نظرم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حداقل میتواند چهارچوبی در این خصوص برای ناشران مشخص کند تا طراحان جلد هم بتوانند امرار معاش کنند وگرنه کار طراحی گرافیک و جلد کتاب بیشتر دغدغه‌های شخصی و دلی است و آورده مالی چندانی ندارد. با ورود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به این موضوع و همکاری با انجمن صنفی طراحان گرافیک هم کیفیت بصری کتاب‌ها افزایش پیدا می‌کند و هم ناشران می‌توانند با طراحان حرفه‌ای‌تر فعالیت کنند.
چهارمین دوسالانه نشان شیرازه زمستان ۱۳۹۹ برگزار می‌شود و علاقهمندان برای آگاهی و ثبتنام می‌توانند به پایگاه الکترونیکی https://shirazeh.farhang.gov.ir/ مراجعه کنند.