قائم مقام مؤسسه امام خمینی (ره) مطرح کرد: نقش آیت‌الله مصباح یزدی در تقویت نقد عالمانه و دفع گرایش‌های افراطی
- طبق اعلام خبرگزاری حوزه، آیت‌الله محمود رجبی، عضو شورای عالی حوزه و قائم مقام مؤسسه امام خمینی (ره)، امروز، ۲۱ دی‌ماه، در مراسم بزرگداشت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی که در دانشگاه قم برگزار شد، گفت: یکی از عرصه‌های فعالیت ایشان، فعالیت علمی در حوزه علوم انسانی و وحدت میان حوزه و دانشگاه بود؛ کسانی که قبل از انقلاب را به خاطر دارند می‌دانند که رژیم گذشته سعی کرد هم حوزه را نسبت به دانشگاه و هم دانشگاه را نسبت به حوزه بدبین کند.
وی افزود: قبل از انقلاب، چنان برای جدایی حوزه و دانشگاه تبلیغ شده بود که نگرش غالب آن بود که حوزه، دانشگاه را طیفی غرب‌گرا و بدون علاقه به دین می‌دانست و دانشگاه هم، حوزه را متحجر، عقب‌مانده و مخالف علم و پیشرفت معرفی می‌کرد.
آیت‌الله رجبی با بیان اینکه افراد معدودی مانند شهید باهنر، شهید مفتح، شهید بهشتی و شهید مطهری وارد این عرصه شدند تا این بدبینی‌ها را بزدایند، اظهار کرد: قبل از انقلاب، خواب و خیال بود که حوزه و دانشگاه کنار هم بنشینند و بحث علمی کنند، ولی علامه مصباح بعد از انقلاب فرهنگی جزء اولین افرادی بود که وارد عرصه تولید علوم انسانی اسلامی شد. علامه طرحی جامع برای این کار نوشتند و دفتر وحدت حوزه و دانشگاه در این راستا تأسیس شد که امروز در قالب پژوهشگاه فعالیت دارد.
وی بیان کرد: از طریق جهاد دانشگاهی صد نفر از استادان دانشگاه را در پنج رشته دعوت کردند و علامه مصباح به تبیین بحث برای آن‌ها و ضرورت کار پرداختند، به گونه‌ای که نگرش بسیاری نسبت به مجموعه حوزه و علوم انسانی تغییر کرد. نزدیک صد جلسه اساتید، سخنان ایشان را شنیدند و بحث کردند تا نوبت به نوشتن سرفصل دروس در رشته‌هایی، چون سیاست و حقوق رسید.
قائم مقام مؤسسه امام خمینی (ره) اضافه کرد: در بین این استادان کسانی بودند که واقعاً زاویه بینشی با آیت‌الله مصباح داشتند و افراد مذهبی هم نبودند، ولی ایشان چنان از نظر روابط عاطفی و علمی با آن‌ها مواجه شد که چندین سال همکاری با حوزه، دانشگاه و مؤسسه داشتند و حتی وقتی با مشکلات بودجهای روبرو شدیم خود استادان حاضر شدند با هزینه خودشان به قم بیایند و جلسات ادامه یابد.
تحکیم رویکرد نقادانه در فضای علمی
وی اظهار کرد: یکی از استادانی که در علوم اجتماعی صاحب‌نظر و دارای روش است می‌گفت که از روش تدریس شما آموختم. ایشان عشق همکاری حوزه و دانشگاه را ایجاد کرد؛ رویکرد نقادانه را به دیگران آموخت و نهادینه کرد. ثمره این کار خودباوری بیشتر برای فضا‌های علمی بود. در عین حال جلوی گرایشات افراطی علمی و دینی را گرفت و معتقد بود باید براساس مبانی دینی به‌گزینی کنیم و نباید بگوییم علوم غربی کلاً باطل است، بلکه باید از دستاورد‌های تجربی بشر استفاده شود و تا پایان عمر هم بر این مسئله تأکید داشتند.
عضو شورای عالی حوزه افزود: ایشان معتقد بود که باید از روان‌شناسی، علوم تربیتی و مباحث فلسفی موجود استفاده کنیم؛ زیرا آن‌ها هم تجربه بشری است، ولی تجربه و حس را تنها راه کشف علم نمی‌دانست؛ ایشان همچنین قدرت نظریه‌پردازی در این علوم را به شاگردانشان آموخت؛ خودشان در بسیاری از این علوم ورود کرده و در علوم تربیتی نظریه‌پردازی دارد؛ گرچه ایشان معتقد بودند که تنها راه کسب معرفت تجربه و حس نیست.
تسلط بر چند زبان
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: عده‌ای در ستاد انقلاب فرهنگی (شورای عالی انقلاب فرهنگی) از روی لج‌بازی با فعالیت آیت الله مصباح در عرصه علوم انسانی مخالفت کردند و روی آوردن به علوم انسانی اسلامی را نفی و طرد تجربه معرفی کردند، در حالی که نظر استاد، ارتقای علوم بود و نه مخالفت با علم و تجربه؛ ایشان بسیاری از مباحث غربی را از متون اصلی خوانده بود و به زبان انگلیسی مسلط بود، فرانسوی می‌دانست و تا حدی با آلمانی آشنا بود.
قائم مقام مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) تصریح کرد: شخصیت ایشان شخصیت کم نظیر بلکه بی‌نظیر بود؛ در ریاضیات سطوح عالی این علم را بلد بود و در عرصه حوزه و دانشگاه و کمک به ارتقای علوم انسانی حق بزرگی بر گردن همه کشور و به خصوص دانشگاه‌ها دارد.
وی با اشاره به توصیه‌های علامه مصباح به شاگردان، افزود: یکی از توصیه‌های مهم ایشان به ویژه در عرصه علمی این بود که کار‌ها را خالصانه برای خدا انجام دهیم؛ ایشان حتی وقتی مسائل اداری را می‌خواستند پیگیری کنند دنبال این بودند که در قالب مقرارت اداری، شرعیات مخدوش نشود و معتقد بودند که رضایت خدا را باید به دست بیاوریم.
آیت‌الله رجبی افزود: در روز‌های پایانی عمر که نای حرف زدن نداشت و با زحمت سخن می‌گفت. دغدغه‌اش این بود که باید روزی در برابر خدا پاسخگو باشیم. حتی وقتی تیم پزشکی دستوراتی برای بیماری او دادند تأکید داشت که خدا حجت شرعی برای او ایجاد کرده و به این دستورات پایبند بود؛ یعنی در خوردن دارو هم بنا را بر رضایت خدا گذاشته بود.
اخلاص، مشورت و توسل؛ سه توصیه علامه
عضو جامعه مدرسین حوزه گفت: توصیه دیگر ایشان آن بود که کار‌ها را با کارشناسی لازم و بدون شتاب و عجله انجام دهید؛ مشورت بگیرید و کار‌ها را با تأمل و دقت انجام دهید؛ خودشان در این کار خیلی مراقبت داشتند و مشورت می‌کردند، ولی وقتی به نتیجه می‌رسید کوتاهی نمی‌کرد و خیلی از تهمت‌ها و اهانت‌ها را هم در این مسیر پذیرفت، چون وظیفه را تشخیص داده بود؛ لذا نتیجه کار برای او مهم نبود.
آیت‌الله رجبی با بیان اینکه توصیه دیگر ایشان توسل به اهل بیت (ع) بود، گفت: همواره توصیه می‌کرد که به حضرت معصومه (س) متوسل شویم، دعای سلامتی امام زمان (عج) را زیاد قرائت می‌کردند؛ در ابتدای سخنرانی‌ها بر فرستادن صلوات اصرار داشتند و عشقشان به امام و رهبری و دفاع جانانه در این مسیر هم ناشی از محبت به اهل بیت (ع) بود.
وی تأکید کرد: ایشان حتی به گروه‌های دانشجویی که از تهران می‌آمدند می‌گفت که به امام خمینی (ره) متوسل شوید و به مزار ایشان بروید. عشق او به رهبری هم برای سال‌های اخیر و دوره رهبری نبود، بلکه در دوره ریاست جمهوری هم همین وضعیت را داشت و می‌گفت که هر وقت جلسه‌ای با آیت‌الله خامنه‌ای داریم، علاقه ما به ایشان بیشتر می‌شود.