همسایگان ما اولویت ما هستند

- حمید خوش‌آیند کارشناس مسائل بین‌الملل؛ تنوع‌بخشی در روابط خارجی و توسعه مناسبات سیاسی، اقتصادی، نظامی و ... به استثنای اسرائیل و همچنین آمریکا جزو ویژگی‌های سیاست خارجی ایران است. البته ایالات متحده آمریکا نیز می‌تواند بنا به شرایط خاصی که وجود دارد و طرح آن در این مجال نمی‌گنجد، از فرصت‌های رابطه با ایران بهره ببرد.

 

اولویت اصلی جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط خارجی، کشور‌های همسایه و مسلمان است. کشور‌ها جهان سوم و کشور‌هایی که بخشی از نیاز‌های ما را در یکی از عرصه‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی تأمین می‌کنند در رده‌های بعدی هستند؛ این اولویت‌های چهارگانه چیزی است که در دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران آمده است.

 

جمهوری اسلامی ایران با اینکه با روسیه مناسبات خوبی دارد و روس‌ها یک قدرت بزرگ در سطح بین‌الملل هستند و حتی با چین که قدرت بزرگ اقتصادی دنیاست به دنبال انعقاد قرارداد جامع راهبردی است، اما هرگز روابط خود با همسایگان و از جمله جمهوری آذربایجان و ترکیه را حتی با وجود اختلاف نظر در برخی زمینه‌ها در اولویت بعد از روسیه و یا چین قرار نمی‌دهد. 

 

اولاً جمهوری اسلامی با این دو کشور دارای مرز مشترک و همسایه است که دارای تأثیر و تأثرات مستقیم از این کشورهاست؛ ثانیاً دو کشور جزو کشور‌های مسلمان هستند و در دایره جهان اسلام قرار دارند؛ ثالثاً ایران با ترکیه و آذربایجان در یک حوزه مشترک تمدنی و فرهنگی و زبانی قرار دارد و دارای اشتراکات به هم فشرده فرهنگی، اجتماعی، زبانی و ... است.

 

اینکه در ماه‌های اخیر رفتار دولت ترکیه بعضاً در قبال ایران نامتعارف شده است و یا برخی رفتار‌های خارجی دولت باکو برخلاف امنیت و منافع ملی ایران است، طوری تهران مجبور به موضع‌گیری شده و به رفتار رؤسای دولت ترکیه و آذربایجان انتقاداتی را وارد دانسته طبیعی است، اما این هرگز به معنای تضعیف و یا نادیده گرفتن ماهیت و کمیت روابط خارجی‌مان با این دو کشور نیست.

 

در ماه‌های گذشته برخی‌ها در منطقه و بین‌الملل در سطوح رسمی یعنی دولتی و غیررسمی و رسانه‌ای از طریق ماجراجویی و عملیات روانی در صدد برهم زدن روابط تهران - باکو - آنکارا هستند. در این زمینه بیش از هر زمان دیگری می‌طلبد که دستگاه دیپلماسی و سایر نهاد‌های ذیربط در سیاست خارجی حساسیت ویژه‌ای داشته باشد. نباید فراموش کرد هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین روابط خارجی با کشور‌های همجوار و مسلمان باشد.