چه خبر از واکسن ایرانی و واردات واکسن کرونا؟

- روزنامه وطن امروز نوشت: با توجه به تحریم‌های اقتصادی و محدودیت انتقال پول، دولت اعلام کرده توانایی واردات واکسن را ندارد، این در حالی است که واردات بی‌ارزش‌ترین کالا‌ها نیز در حال انجام است.

سوالی که پیش می‌آید این است: چرا واردات چوب بستنی (!) امکان‌پذیر است، اما دولت نمی‌تواند واکسن وارد کند. با توجه به آمار مرگ‌و‌میر کرونایی، دولت نباید تا زمان ساخت واکسن ایرانی صبر کند، چرا که روزانه حدود ۲۰۰ ایرانی بر اثر ابتلا به «کووید-۱۹» فوت می‌کنند.

دکتر مینو محرز، محقق اصلی پروژه تولید واکسن ایرانی کرونا و عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا روز گذشته اعلام کرد واکسن ایرانی برای تست آماده است، اما اگر این تست‌ها موفقیت‌آمیز هم باشد باید برای استفاده از آن تا بهار صبر کنیم.

وی به گفت: فاز اول تست انسانی واکسن کرونای ایرانی با ۵۶ نفر هفته اول دی‌ماه آغاز می‌شود. در این فاز ۲ تزریق برای داوطلبان در فاصله ۲ هفته انجام می‌شود. یعنی ابتدا یک تزریق و ۲ هفته بعد هم تزریق دوم انجام می‌شود.

محرز ادامه داد: از آنجایی که شیوع بیماری «کووید-۱۹» در سطح جامعه زیاد است و ممکن است آنتی‌بادی افراد دچار اشکال شود، در سری اول داوطلبان در یک جای خاص نگهداری می‌شوند و بعد از اینکه نوبت دوم تزریق را انجام دادند، وضعیت آنتی‌بادی‌شان چک می‌شود. البته برخی کارشناسان معتقدند به افرادی هم که به «کووید-۱۹» مبتلا شده‌اند، بعد از ۳ ماه می‌توان واکسن تزریق کرد، زیرا نمی‌توان همه را تست کرد.

وی درباره شرایط داوطلبان شرکت در تست انسانی واکسن کرونا، گفت: این افراد باید کاملا سالم باشند؛ تمام تست‌های لازم روی آن‌ها انجام می‌شود، در عین حال نباید سابقه ابتلا به «کووید-۱۹» را داشته باشند و آنتی‌بادی‌شان باید منفی باشد و بین ۱۸ تا ۵۰ سال باشند. محرز گفت: فکر می‌کنم اگر همه چیز با موفقیت پیش رود و تایید آن را هم از سازمان جهانی بهداشت دریافت کنیم، نهایتا در بهار سال آینده بتوانیم واکسن کرونای ایرانی را برای تزریق عموم در اختیار داشته باشیم.

* داوطلب انجام تست؛ بیش از حد نیاز

وی درباره برخی فضاسازی‌های رسانه‌های معاند درباره عدم وجود داوطلب برای تست انسانی واکسن کرونای ایرانی، گفت: این‌ها اصلا درست نیست. می‌خواهند مردم را تحریک کنند و برخی رسانه‌های آن طرفی کارشان همین است. داوطلب تست واکسن کرونا از تمام ایران بسیار زیاد است؛ بسیاری داوطلب شده‌اند و داوطلب بیش از حد نیاز وجود دارد.

محرز با تاکید بر اینکه ایران باید واکسن کرونای خودش را تولید کند، گفت: باید بتوانیم خودمان واکسن‌های مورد نیازمان را بسازیم، دانش و تکنولوژی این کار هم وجود دارد. در حال حاضر فقط ۲ واکسن کرونای فایزر و مدرنا تاییدیه دریافت کرده‌اند که در آمریکا واکسیناسیون را آغاز کرده‌اند. ابتدا پرستاران و کادر بهداشت و درمان را واکسینه می‌کنند و بعد سراغ افراد مسن و در معرض خطر می‌روند. بالاخره تعداد تولید واکسن آنقدر نیست که در همه جای دنیا در دسترس باشد. واکسن آسترازنکا هم مقداری عقب افتاد که آن هم اگر بزودی تاییدیه دریافت کند، تعداد واکسن برای دنیا بیشتر می‌شود.

وی گفت: در دنیا معتقدند حتی اگر واکسن ۶۰ تا ۷۰ درصد هم مفید باشد، باید آن را تزریق کرد؛ بنابراین واکسن ویروس‌های ضعیف شده و کشته شده هم ایمنی بالای ۶۰ تا ۷۰ درصد ایجاد می‌کنند و تمام علمای اپیدمیولوژی دنیا معتقدند هرنوع واکسنی موجود هست، تزریق کنید تا مصونیت ایجاد کند. البته اینکه زمان مصونیت چقدر است هنوز کاملا مشخص نیست. آنطور که در مقالات گفته می‌شود، معتقدند زمان مصونیت شاید از یک سال هم بیشتر باشد و تا ۳ سال هم مصونیت ایجاد کند یا اینکه حداقل مانند آنفلوآنزا ممکن است سالی یک بار واکسن تزریق شود.

وی درباره نحوه ثبت‌نام افرادی که تمایل به شرکت در تست انسانی واکسن کرونا دارند، گفت: موسسه‌ای که این اقدام را انجام می‌دهد، وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است و افراد باید به این موسسه مراجعه کنند و اگر شرایط لازم را داشته باشند، انتخاب می‌شوند. تمام آزمایشاتی که در پروتکل نوشته شده، روی آن‌ها انجام می‌شود، به طور کامل معاینه می‌شوند و اگر واجد شرایط باشند، واکسن تزریق می‌شود.

محرز همچنین گفت: در فاز اول بعد از تزریق مرحله اول واکسن، یک بار آنتی‌بادی افراد چک می‌شود تا ببینیم میزان آنتی‌بادی آن‌ها چقدر افزایش می‌یابد. بعد از ۲ هفته تزریق دوم انجام می‌شود و دوباره بررسی‌ها انجام می‌شود؛ همه این موارد به طور دقیق در پروتکلی تدوین شده که انجام می‌شود.

نباید صبر کرد

با وجود آغاز تست انسانی واکسن ایرانی کرونا، اما بازه زمانی ۶ ماهه برای تایید نهایی آن، موجب شده ضرورت واردات واکسن بیش از پیش حس شود. در این شرایط دولت وظیفه دارد با تدبیر درست و دیپلماسی، موانع سر راه واردات واکسن را بردارد، اما گویا همتی برای واردات واکسن نیست و همچنان بهانه تحریم‌ها در دستور کار دولتی‌ها قرار دارد.

در همین حال دکتر محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی با اشاره به تلاش کشور‌ها برای خرید هر چه زودتر واکسن کرونا و واکسیناسیون جمعیت‌شان، گفت: این واکسن که تزریق آن در دنیا شروع شده، لازم است به‌سرعت، به میزان کافی و در مدت زمان مشخص برای مردم ایران با اولویت اقشار آسیب‌پذیر و کادر درمان تامین شود و در این راستا همه امکانات کشور باید بسیج شود.

رئیس کل سازمان نظام پزشکی در ادامه با اشاره به بحث واکسن گفت: بحث مهم این روز‌های ما واکسن است. حرف اولیه ما این است که تامین واکسن برای مردم یک اولویت حیاتی، قهری و قطعی است و این تامین باید در ابعاد وسیع و در بازه زمانی مشخص و محدود برای مردم فراهم شود. تامین ۵۰ میلیون واکسن در طول ۸ ماه خیلی موثر نیست، بلکه این تعداد باید در عرض ۳ ماه تامین و تزریق شود، زیرا اگر فاصله بیفتد زنجیره ویروس قطع نمی‌شود.

وی افزود: استراتژی مهم سازمان نظام پزشکی و رسانه‌های سلامت امروز باید این باشد که واکسن کرونا که تزریق آن در دنیا شروع شده، به‌سرعت و به میزان کافی و در مدت زمان مشخص برای مردم ایران با اولویت اقشار آسیب‌پذیر و کادر درمان تامین شود. البته طبیعی است که در این بخش همه امکانات کشور باید بسیج شود.

فقط بخش دولتی نمی‌تواند در این حوزه اقدام کند، بلکه نهاد‌ها و بخش خصوصی باید در تهیه و توزیع واکسن ورود کنند و پیشنهاد سازمان هم در این زمینه کتبا به وزیر بهداشت منعکس شده و ما هم آمادگی سازماندهی آن را داریم مانند توزیع واکسن آنفلوآنزا تا این اتفاق خوب برای مردم بیفتد.

* مسابقه جهانی برای خرید واکسن

کشور‌های جهان با وجود تردید فراوان در مورد تأثیر واکسن کرونا درخواست بسیاری برای واردات آن انجام داده‌اند و ایران هم طبیعتا باید برای واردات واکسن تلاش مضاعف کند. رئیس سازمان نظام‌پزشکی در این باره گفت: با تامین واکسن، اقتصاد و معیشت مردم به شرایط عادی برمی‌گردد.

مسابقه‌ای که در حال حاضر در جهان وجود دارد، این است که بسیاری از کشور‌ها تلاش می‌کنند زودتر تمام مردم‌شان را واکسینه کنند و بعد گشایش اقتصادی و رفت‌و‌آمدی را اعلام کنند و طبیعتا به شرایط عادی بازمی‌گردند.

ظفرقندی در پاسخ به سوال ایسنا درباره ارزیابی از چرایی تاخیر در تامین واکسن کرونا و منابع پیشنهادی برای تامین این واکسن و در عین حال ورود نظام پزشکی جهت کمک به واردات این واکسن از بعد دیپلماسی سلامت، گفت: هر واکسنی که مورد تایید مراجع قانونی علمی مانند WHO و FDA قرار گیرد، طبیعتا باید آن را تهیه کرد و ربطی به شرکت یا کشوری ندارد، بلکه هر کشور یا شرکتی که می‌تواند یک واکسن مورد اعتماد را برای ما تامین کند، وظیفه کشور ما تامین آن است. پیشنهاد ما به دلیل مشکلات تبادل ارزی در همین زمینه است. در حال حاضر دولت عمدتا از سبد WHO یعنی کوواکس تهیه واکسن خواهد کرد که عمدتا ۲ واکسن آکسفورد و چین در دستور کار تامین از طریق کوواکس است که هر زمان تاییدیه دریافت کنند، واکسن تهیه می‌شود.

* دست بخش خصوصی را باز بگذارید

وی ادامه داد: کشور ما برای تهیه ۲۰ میلیون واکسن با کوواکس قرارداد بسته است، اما به نظر ما کافی نیست، چرا که هر واکسن در فاصله ۳ هفته تا یک ماه باید یک دوز تکرار داشته باشد و این میزان واکسن برای ۱۰ میلیون نفر جمعیت است در حالی که ما حداقل برای کشور۵۰ میلیون دوز واکسن نیاز داریم. کشور‌هایی که دست بازتری دارند، چندین برابر جمعیت‌شان واکسن پیش‌خرید کرده‌اند.

به عنوان مثال کانادا ۷ برابر جمعیت خود واکسن پیش‌خرید کرده است. مقدار کنونی واکسن، یعنی ۲۰ میلیون کافی نیست و باید مسیر‌های دیگری برای تامین واکسن باز شود و دست بخش خصوصی در این زمینه باز گذاشته شود.

* مرگ یک نفر هم زیاد است

شاید این سؤال به وجود بیاید که چرا با وجود ساخت واکسن ایرانی باید مبادرت به واردات واکسن کرونا کنیم. رئیس سازمان نظام پزشکی در این باره این‌گونه توضیح داد: کسی معتقد نیست که نباید واکسن وارد کنیم. هر روزی که می‌گذرد، مرگ‌و‌میر افزایش می‌یابد.

حتی مرگ یک نفر هم زیاد است. اینکه باید واکسن را در زمان مشخص وارد کنیم، امری قطعی، پزشکی، انسانی و اقتصادی است. آسیب اقتصادی این که با همین شرایط تا تابستان ادامه دهیم، به امید تولید مکفی واکسن در کشور، بسیار بیشتر است.

باید برای نجات جان انسان‌ها واکسن را وارد کنیم. وی درباره عوارض واکسن‌های ایرانی گفت: شرکت‌ها فعلا تست حیوانی را طی کرده‌اند. صد‌ها میمون را وارد کردند و روی میمون و موش آزمایشات انجام شده و به لحاظ علمی نتایج خوب بوده است. فاز اول تست انسانی نیز روی ۵۰ تا ۶۰ نفر است که نتایج آن باید بررسی شود تا بعد وارد فاز دوم شوند.

فاز سوم هم باید طی شود که انجام و ارزیابی هر یک از این‌ها حدود ۲ ماه زمان می‌برد. تاکنون فاز انسانی نداشته‌ایم و امیدواریم فاز انسانی واکسن‌ها مانند فاز حیوانی با موفقیت انجام شود. ظفرقندی درباره احتمال ورود ویروس جهش‌یافته در انگلیس به ایران گفت: رفت و آمد از انگلیس به ایران زیاد نیست و در دستور کار وزارت بهداشت است که کنترل روی افرادی که رفت و آمد به انگلیس داشتند، انجام شود.

رئیس کل سازمان نظام پزشکی درباره قیمت واکسن کرونا و تزریق رایگان آن، اظهار کرد: باید بخش‌های خصوصی و دولتی به روند تامین واکسن کرونا ورود کنند و تامین واکسن با همراهی و همدلی باید انجام شود. این اقدامات با همیاری پیش می‌رود. باید توجه کرد که واکسن‌ها از ۴ تا ۴۰ دلار قیمت دارند. حال واکسن باید رایگان در اختیار اقشار آسیب‌پذیر قرار گیرد.

وی افزود: باید توجه کرد که کل هزینه تامین واکسن کرونا در ایران کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار است. تاکنون ۵۲ میلیون دلار برای تامین ۲۰ میلیون دوز واکسن برای ۱۰ میلیون نفر در نظر گرفته شده است، در عین حال برخی افراد هم به کرونا مبتلا شده‌اند و برخی هم مشمول واکسیناسیون نمی‌شوند. به طور کلی ۲۰۰ میلیون دلار برای تامین واکسن بودجه لازم است و این عددی نیست که کشور نتواند آن را تامین کند. در دوران کرونا یک میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی برداشته شد، بنابراین این عدد اگر در زمان مناسب تامین شود، می‌تواند اقتصاد کشور را راه بیندازد.

ظفرقندی در پاسخ به اینکه آیا حاضر است واکسن داخلی را تزریق کند، گفت: واکسنی را که با ضوابط علمی تولید شود تزریق می‌کنم. البته من به کرونا مبتلا شده‌ام و فعلا کسانی که مبتلا شده‌اند تزریق برای آن‌ها ممنوع است.

وی درباره بحث‌های مطرح شده در رابطه با خرید واکسن فایزر از جمله اینکه شرایط انتقال و خرید این واکسن را نداریم، گفت: انتقال واکسن فقط مربوط به بحث حمل‌ونقل هوایی نیست و شرکت هواپیمایی کشوری می‌تواند واکسن را منتقل کند، اما واکسن باید به اقصی نقاط کشور منتقل شود. این واکسن زنجیره انتقال منفی ۷۰ درجه را می‌خواهد و این امکانات در داخل کشور وجود ندارد. این موضوع را ما اعلام نمی‌کنیم بلکه این‌ها اظهارات دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا است که شرایط انتقال واکسن فایزر را برای تزریق نداریم.

ظفرقندی درباره بحث ایمنی جمعی، گفت: تنها راه ایمنی جمعی واکسیناسیون است. در بیماری‌ای که مرگ‌و‌میر بالا دارد، هیچ پزشکی که در ابعاد علمی قابل قبول باشد به ایمنی جمعی جز از طریق واکسیناسیون اعتقاد ندارد. باید توجه کرد که برخورد‌های ناموفق در زمینه کنترل رفت و آمد و تامین ماسک و اقلام حفاظتی بوده است، اما اینکه ایمنی جمعی در سیاست‌ها تاثیرگذار بوده باشد، ما چیزی ندیدیم.