چرا واکسن کرونا وارد نمی‌شود؟
- روزنامه همشهری نوشت: همه در انتظار ورود نخستین محموله واکسن کرونا به ایران نشسته‌اند. هر روز تصاویر جدیدی از واکسیناسیون در کشور‌های دیگر منتشر می‌شود و مسئولان وزارت بهداشت، سخن از تولید واکسن به میان می‌آورند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، اواخر تیرماه سال آینده تولید می‌شود.
مینو محرز، محقق اصلی پروژه تولید واکسن کرونای ایرانی، شانزدهم آذر، این خبر را اعلام کرد مشروط بر اینکه مطالعات انسانی آن هم موفقیت‌آمیز باشد. پیش از این سخنگوی سازمان غذا و دارو گفته بود که واردات ۴۲ میلیون دوز واکسن کرونا از منابع خارجی که یکی از آن‌ها اتحادیه جهانی واکسن کواکس است، در دستور کار قرار گرفته، اما از طرف دیگر، خبر‌های زیادی به گوش می‌رسد که هنوز هزینه پیش‌خرید واکسن‌های قبلی هم پرداخت نشده چه رسد به ثبت سفارش‌های جدید. تکلیف واکسن‌های مدرنا و فایزر هم مشخص شده؛ دو واکسنی که تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارند و در همان کشور هم تولید می‌شوند.
آنطور که رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا و سخنگوی سازمان غذا و دارو می‌گویند، امکان انتقال و توزیع واکسن فایزر به‌دلیل مشکلات فنی، وجود ندارد و مدرنا هم که به تازگی تأیید شده و حالا در آمریکا و انگلیس برای کادر درمان در حال تزریق است و به‌این زودی به ایران نمی‌رسد.
نظام پزشکی: آماده کمک برای واردات هستیم
در شرایطی که واکسن داخلی هنوز مورد تأیید قرار نگرفته و به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلات تبادل ارز برای خرید و پیش‌خرید و ثبت سفارش واکسن، امکان ورود آن به کشور وجود ندارد، سازمان نظام پزشکی از آمادگی خود برای کمک به واردات این واکسن خبر می‌دهد.
دیروز رئیس این سازمان خطاب به وزیر بهداشت نوشت که این وزارتخانه همه تلاش خود را برای خرید هر چه سریع‌تر واکسن و شروع واکسیناسیون متمرکز کند. محمدرضا ظفرقندی در این نامه نوشت که این سازمان کمیته‌ای تشکیل داده تا با هماهنگی وزارت بهداشت و دولت، اقدام عاجلی صورت گیرد.
واردات واکسن را سیاسی نکنید
پیش از این در نیمه آذر هم رئیس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی در نامه‌ای خطاب به معاون اول رئیس‌جمهوری، بر ضرورت خرید واکسن کرونا و افزایش سهم سلامت در بودجه ۱۴۰۰، تأکید کرده بود. عباس آقازاده در این نامه با اشاره به زمان‌بر بودن تولید واکسن داخلی کرونا، از اسحاق جهانگیری خواسته بود تا به وزارت بهداشت دستور دهد، نسبت به ثبت سفارش و خرید واکسن ضدکرونا، اقدام کند.
او نسبت به از دست دادن زمان و عقب نماندن از سایر کشور‌ها در مدیریت اپیدمی، اعلام نگرانی کرده بود. حالا همین مسئول در نظام پزشکی، درباره جزئیات آمادگی این سازمان برای کمک به روند واردات واکسن توضیح‌هایی می‌دهد: «این سازمان می‌تواند از طریق صندوق تعاون و رفاه به‌عنوان یک بخش غیردولتی، تعدادی واکسن وارد کند. البته باید منابع مالی در اختیار این صندوق قرار گیرد و وزارت بهداشت یا دولت مبلغی در اختیار این صندوق قرار دهند تا برای بخشی از گروه‌های پرریسک و اولویت‌دار جامعه، واکسن وارد شود.»
باید روشن شود که مسئله واردات واکسن چیست: «برخی می‌گویند خرید ۲۰ میلیون دوز واکسن فایده‌ای ندارد. درحالی‌که این میزان واکسن، می‌تواند در کنترل اپیدمی مؤثر باشد، با همین تعداد می‌توان تعداد زیادی از سالمندان و بیماران و کادر درمان را واکسینه کرد.»
با این همه، او از مسئولان می‌خواهد تا بحث واکسن را سیاسی نکنند، چرا که موضوع کاملا بهداشتی و حیاتی است و جان میلیون‌ها انسان در میان است: «تولید واکسن برای ما افتخاری است. اما تا بهار یا تابستان سال آینده به تولید نمی‌رسیم بنابراین نمی‌توان زمان را از دست داد. ما تاکنون از مدیریت اپیدمی عقب افتاده‌ایم. بیش از این نباید عقب افتاد.» او می‌گوید در شرایط فعلی هیچ‌کس به ما واکسن نمی‌فروشد.
با شرایط فعلی نمی‌توان واکسن خرید
گروهی از فعالان نظام سلامت، معتقدند وزارت بهداشت برای واردات واکسن تعلل می‌کند و تمرکز بر تولید داخلی است، اما مینو محرز، محقق اصلی پروژه تولید واکسن کرونای ایرانی و عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، به همشهری می‌گوید که وزارت بهداشت و دولت در تلاش برای واردات واکسن هستند، اما به‌دلیل مشکلات تحریم، امکان جابه‌جایی پول و ثبت سفارش وجود ندارد.
به گفته او، دولت باید برای افراد با ریسک بالا و کادر درمان، واکسن ضدکرونا وارد کند. پیش از این وزیر بهداشت اعلام کرده بود که ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن از کواکس (اتحادیه جهانی واکسن کرونا) پیش خرید شده است، اما بعدا مشخص شد که به‌دلیل تحریم‌ها و نبود امکان جابه‌جایی پول، ثبت نهایی انجام نشده.
با این همه، اما محرز می‌گوید به‌دلیل همین شرایط، تنها واکسن مدرنا امکان جابه‌جایی دارد که به تازگی تأیید شده، اما در همان آمریکا با ۳۰۰ میلیون جمعیت در حال تزریق است. ایران تنها از یک یا دو راه می‌تواند به واکسن وارداتی دسترسی پیدا کند و اگر تحریم‌ها نبود تاکنون این واکسن وارد شده بود. ورود واکسن به ایران منوط به فراهم شدن امکان جابه‌جایی پول است: «به‌هر‌حال حتی اگر به تولید داخلی واکسن برسیم، باز هم نمی‌توان همه را پوشش داد و دولت باید بخشی را وارد کند چرا که شاید در ماه تنها بتوان ۱۰ میلیون دوز تولید کرد.» اگر هم واکسنی تولید شود باید یا از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا، یا سازمان بهداشت جهانی و یا اتحادیه اروپا مورد تأیید قرار گیرد. واکسن ایرانی هم در سازمان بهداشت جهانی رجیستر شده که اگر تأیید شود از همان جا مجوز می‌گیرد.
واکسیناسیون در دنیا شروع نشده است
حمید سوری، اپیدمیولوژیست می‌گوید که با وجود تمام تبلیغات درباره تولید واکسن، هنوز کشور‌ها در مرحله کارآزمایی قرار دارند.
این اپیدمیولوژیست که پیش از این نخستین بررسی شیوع کرونا در تهران را انجام داده بود، می‌گوید: تولید یک واکسن، حداقل نیاز به ۱۰ سال زمان دارد، اما در شرایط اپیدمی، با توجه به نیاز جامعه، مسیر بسیاری از مقررات و استاندارد‌ها کوتاه می‌شود تا حداقل برای مدت کوتاهی ایمنی ایجاد کند؛ بنابراین این فرصت وجود ندارد که بخواهند اثرات منفی واکسن را بررسی کنند. مشخص نیست کسی که حالا واکسن را تزریق کرده، یک سال دیگر چه وضعیتی پیدا می‌کند.
با این همه او هم تأکید می‌کند در عین حال که باید اولویت برنامه‌ها روی موضوع پیشگیری باشد، از تولید واکسن در دنیا عقب نماند: «ظرفیت تولید واکسن در دنیا محدود است، بنابراین برای تهیه واکسن باید اقدام کرد، بسیاری از کشور‌ها تقاضای خرید واکسن را دارند و کشور ما هم باید برای اطمینان خاطر مردم و همراه با سایر کشور‌ها برای مدیریت ویروس، اقدام به خرید واکسن کند.»
سوری هم بر حمایت از تولید داخل تأکید می‌کند. با این حال می‌گوید که نباید خوش‌بینی کاذب ایجاد شود، احتمال اینکه ایران زودتر از سایر کشور‌ها به تولید واکسن برسد، نزدیک به صفر است، بنابراین باید پاسخگوی اپیدمی باشد: «حتی قوی‌ترین مؤسسه‌های تولید واکسن در دنیا با بیش از ۵۰ سال سابقه، اینقدر صریح درباره یک موضوع اظهارنظر نمی‌کنند، قطعا باید خرید واکسن انجام شود و در عین حال به سوداگری‌های آن هم توجه کرد.»
به گفته او، در ۱۰۰ سال اخیر، تقاضای خرید دارو و واکسن برای هیچ بیماری به اندازه کووید-۱۹ تا این میزان بالا نبوده که خود تجارت گسترده‌ای را ایجاد کرده است؛ بنابراین باید ایجاد مطالبه در مردم، به شکل منطقی اتفاق بیفتد و از تبلیغاتی کردن فضا دوری کرد. پیش از این وزارت بهداشت اعلام کرده بود که ۳ سناریو برای واردات واکسن وجود دارد؛ یکی مشارکت در کواکس، دوم همکاری‌های بین‌المللی و مشارکت سایر کشور‌ها و سوم تولید داخل. در بودجه ۱۴۰۰ هم یک هزار میلیارد تومان برای واردات واکسن درنظر گرفته شده که باید منتظر ماند و دید کدامیک از این مسیر‌ها در نهایت ایرانیان را به واکسن کرونا می‌رساند.