کودتا / کودتاهای الگوبرداری شده از 28 مرداد چند میلیون کشته در جهان بر جای گذاشت؟

به گزارش گروه فضای مجازی به نقل از خبرگزاری فارس؛ کودتا همواره آخرین راهکار برای انتقال قدرت و تغییر حکومت در یک کشور چه به دست نیروهای داخلی و چه با تحریک کشورهای خارجی به شمار می رود. البته این اصل ظاهراً برای آمریکا که سابقه بیش از 80 مورد توسل به کودتا برای تغییر نظام حاکم کشورهای مختلف در سرتاسر جهان داشته  (طبق برآورد پایگاه آلترنت، 2014) چندان درست به نظر نمی رسد.  

کودتای 28 مرداد که 62 سال پیش در چنین روزی در پروژه‌ای مشترک توسط سازمان سیا در آمریکا و MI6 در انگلیس صورت گرفت به ویژه برای آمریکایی‌ها الگویی جهت سرنگون کردن دولت‌های غیرهمسو با منافعش در سالهای بعدی فراهم آورد.  

بسیاری از این کودتاها در سالهای بعد به استقرار دولت‌هایی غیر مردم‌سالار منجر شد که ما حصلی جز سرکوب، شکنجه، اعدام، فساد، فقر و نابودی آرمان انسان آزاد و برابر نداشتند. 

گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس به مناسبت سالروز کودتای 28 مرداد 1332 نگاهی مختصر داشته به برخی از کودتاهای سازمان سیا که با الگوگیری از کودتای ایران طراحی و در سایر کشورها اجرا شده است. در هر مورد تلاش شده تبعات استقرار دولت‌های وابسته به آمریکا در کشورهای هدف با استناد به منابع قابل اعتماد و مستند، آورده شوند. 

گواتمالا- 1954

اصلاحات اقتصادی «آربنز» به مذاق سازمان سیا خوش نیامد 

«گواتمالا» سال 1944 صحنه اعتراض علیه «یورگ یوبیکیو»، حاکم مستبد این کشور بود که سرانجام به برکناری او و به قدرت رسیدن «ژاکوب آربنز» پس از برگزاری یک انتخابات دموکراتیک منجر شد.

قبل از «آربرنز» شرکت‌های آمریکایی کنترل تأسیسات الکتریکی، تنها خط ریلی و کشت موز که تنها محصول صادرات کشاورزی «گواتمالا» بود را به عهده داشتند.1 رئیس‌جمهور گواتمالا اصلاحاتی را آغاز کرد که شرح مفصل آن از خوصله این بحث خارج است، اما به طور مختصر، به انحصار شرکت‌های آمریکایی در گواتمالا پایان می‌داد و از وابستگی اقتصادی این کشور به آمریکا می‌کاست. به همین دلیل سازمان سیا در سال 1954 دولت او را سرنگون و «کارلوس کاستیلو آرماس» که یک نظامی بود را جانشین وی کرد.

کودتای سیا، گواتمالا را در دهه‌های بعد بین سالهای 1960 تا 1996 درگیر یک جنگ داخلی کرد که در جریان آن حدود 200 هزار نفر کشته شدند. شمار زیادی از این قتل ها به دست ارتش تحت حمایت آمریکا انجام شد.2

منابع: 

1- نقل از کتاب «تاریخ محرمانه» نوشته «نیک کالاثر» چاپ 2006؛ لینک  

2- همان منبع 

-----------------------------------------------------------------------------------------

 اندونزی 1958- 1966

 اعدامی‌های اندونزی در مسیر انتقال برای اجرای حکم

سازمان سیا با یک کودتای نظامی «احمد سوکرانو» اولین رئیس‌جمهور اندونزی و رهبر استقلال این کشور از هلند را از قدرت  برکنار کرد1 و پس از آن در تحولاتی ایفای نقش کرد که کشته شدن بین 500 هزار تا یک میلیون نفر در بزرگترین کشور جنوب شرق آسیا را در پی داشت2 و یکی از بزرگترین قتل‌‌عام‌ها یا به تعبیر یکی از مقامات آمریکا، یکی از بزرگترین «سلاخی» های تاریخ لقب گرفت.3 یکی از وظایف مأموران سازمان سیا، تهیه فهرستی از افراد مظنون به فعالیت برای کمونیسم بود که بدون محاکمه، اعدام می‌شدند.4  

منابع:

1- نقل از کتاب «کشتار امید» نوشته «نوام چامسکی» و «ویلیام بلوم»، 2003 ؛ لینک

2- نقل از کتاب «کشتار امید» نوشته «نوام چامسکی» و «ویلیام بلوم»، 2003،  لینک؛ و کتاب CIA off Campus،  لینک  

3- نقل از روزنامه واشنگتن‌پست، بر اساس مصاحبه با افسران سازمان سیا، مه  1990، لینک

4- کتاب CIA off Campus ،لینک؛ و  منبع شماره 3

--------------------------------------------------------------------------------------

کوبا

رئیس‌جمهور آمریکا هنگام دریافت پرچم از مخالفان کوبا موسوم به تیپ 2506  در 29 دسامبر 1962 گفت: «می‌توانم به شما اطمینان بدهم که این پرچم در هاوانای آزاد دوباره به این تیپ برگردانده می‌شود.» 

بعد از انقلاب کوبا بین سالهای 1952 تا 1959 که به سرنگونی دولت همسو با آمریکای « فولخنثیو باتیستا ثالدیوار»، دیکتاتور کوبا منجر شد، سازمان سیا مجموعه‌ای از عملیات‌های مخفیانه و اقدامات تروریستی برای سرنگونی دولت «فیدل کاسترو»، رهبر انقلابی کوبا ، از جمله «عملیات خلیج خوک‌ها» را طراحی و اجرا کرد.

در عملیات مشهور خلیج خوک‌ها، سازمان سیا گروهی متشکل از تبعیدی‌های کوبا موسوم به «تیپ 2506» را آموزش داد و آنها را برای حمله به این کشور آماده کرد.‍1 تصور طراحان عملیات این بود که این حمله باعث ایجاد قیام مردمی علیه «فیدل کاسترو» و سرنگونی دولت او خواهد شد: تصوری که هرگز محقق نشد و با شکست نیروهای تحت حمایت آمریکا ظرف سه روز در برابر نیروهای مسلح کوبا که «کاسترو» مستقیماً فرماندهی آنها را به عهده داشت، موضع او، به اعتراف وزارت خارجه آمریکا2 در داخل کشور تقویت شد. در این عملیات بیش از 4000 نفر از نیروهای کوبا کشته، زخمی یا ناپدید شدند.

خلیج خوک‌ها البته تنها اقدام واشنگتن علیه دولت کوبا نبود و در سالهای بعد، سازمان سیا به روش‌های مختلف برای سرنگونی کاسترو متوسل شد، از 638 تلاش ناکام برای ترور رهبر انقلابی کوبا3 گرفته تا منفجر کردن بمب در هواپیمای مسافربری این کشور.

4 اکتبر سال 1976 پرواز شماره 455 هواپیمایی کوبا با انفجار دو بمب ساعتی سقوط کرد و تمامی 73 سرنشین آن جان باختند. دو مخالف دولت کوبا که تحت حمایت سازمان سیا بودند به نامهای «پوسادا» و «اورلاندو باش» عاملان اصلی این حمله معرفی شدند. مدت‌ها بعد، در سال 2005 اسناد از طبقه‌بندی خارج شده از نقش سازمان سیا در طراحی این عملیات پرده برداشتند.4

منابع:

1- نقل از اداره« اسناد تاریخی وزارت خارجه آمریکا»،  لینک

2- منبع قبل

 3- «فابیان اسکالانته» رئیس سابق سرویس‌های امنیتی کوبا که سال‌ها مسئولیت حفاظت از جان فیدل کاسترو را به‌عهده داشته، تعداد تلاش‌ها برای ترور وی را 638 مورد اعلام کرده است. اسکالانته کتابی به نام «638 راه برای کشتن کاسترو» منتشر کرده و در آن تعدادی از این نقشه‌ها را توضیح داده است. شبکه 4 تلویزیون انگلیس هم براساس همین کتاب در سال 2006 فیلم مستندی را تهیه کرد که پخش آن خیلی‌ها را به‌خاطر مشخص شدن تلاش‌های سیا برای ترور این شخصیت به روش‌های مختلف شگفت‌زده کرد.

4- نقل از آرشیو اسناد امنیت ملی آمریکا، 10 مه 2005؛ لینک

 -----------------------------------------------------------------------------

عراق 1963؛ حمام خون

جسد «عبدالکریم قاسم» بعد از اعدام توسط حزب بعث عراق

سازمان سیا در کودتایی در فوریه سال 1963 «عبدالکریم قاسم» نخست‌وزیر عراق که دو سال پیشتر به عمر پادشاهی غرب‌گرای این کشور پایان داده بود را از قدرت برکنار کرد. نقش سیا در این کودتا سالها بعدتر توسط روزنامه‌نگاران بین‌المللی، مقامات این سازمان مانند «دیوید وایس» و یافته‌های کمیته اطلاعاتی مجلس سنای آمریکا افشا شد. 1

کاخ سفید به ریاست «دوایت آیزنهاور» ابتدا دولت ژنرال «قاسم» را به عنوان موازنه‌ای در برابر «جمال عبدالناصر» در مصر تحمل می‌کرد. اما او بعدها اقداماتی انجام داد که کاسه صبر واشنگتن را لبریز کرد: عبدالقاسم در سال 1961  به پیمان مقابله با نفوذ شوروی (سنتو) روی خوش نشان نداد و عراق را از آن خارج کرد و شرک نفت عراق را ملی کرد. او علاوه بر این، به دنبال دست یافتن به سلاح‌هایی هم ارز با سلاح‌های تحت مالکیت اسرائیل بود.2

سازمان سیا ابتدا نقشه‌هایی برای ترور «عبدالقاسم» تدارک دید و از «صدام» که بعداً رئیس‌جمهور عراق شد به عنوان یکی از اعضای تیم ترور او استفاده کرد. اما این نقشه‌ها که معروف‌ترین آنها فلج کردن نخست‌وزیر عراق با دستمال سمی بود به نتیجه نرسیدند. سرانجام سازمان سیا در کودتایی در سال 1963 توانست او را از قدرت خلع و حزب بعث عراق را در این کشور حاکم کند.

روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی در سال 2003 با عنوان «یک استبداد، چهل سال در گذار تشکیل» شرح مفصلی از اقدامات سازمان سیا در راه‌اندازی «حمام خون» در سالهای بعد از کودتا در عراق ارائه می‌کند. 

این روزنامه در گزارش مزبور که مستند به نظرات پژوهشگران غربی، پناهندگان عراقی و یک سازمان حقوق بشر انگلیسی است می‌نویسد: «کودتای 1963 با یک حمام خون همراهی شد. بعثی‌ها با استفاده از فهرست‌هایی که سازمان سیا از افراد مظنون به ارتباط با کمونیسم و سایر احزاب چپ‌گرا فراهم می‌آورد، تعداد نامعلومی از نخبگان تحصیل‌کرده عراق را به قتل رساندند-قتل‌هایی که گفته می‌شود خود صدام هم در آنها مشارکت داشته است. هیچ‌کس آمار دقیق کشته شدگان را نمی‌داند، اما روایت‌ها متفق‌القول هستند که صدها نفر از پزشکان، معلمان، تکنسین‌ها، وکلا و متخصصان و شخصیت‌های نظامی و سیاسی جزء نفراتی بودند که به طور نظام‌مند کشته می‌شدند.»3 

منابع:

1- نقل از کتاب «دروغها، پنهان‌کاری‌ها و پیامدها درباره عراق نوشته «رادنی استیچ»، ص 202 لینک 

2- منبع قبل؛ و روزنامه نیویورک‌تایمز، 14 مارس 2003؛ لینک

3- روزنامه نیویورک‌تایمز، 14 مارس 2003؛ لینک

-----------------------------------------------------------------------------------------

جمهوری دموکراتیک کنگو

«تاریخ یک روز به زبان می‌آید، اما روایتش آنی نخواهد بود که بروکسل، پاریس، واشنگتن یا سازمان ملل آموزش می‌دهد بلکه سرگذشتی خواهد بود که در کشورهای رهایی یافته از سلطه استعمار و رژیم‌های دست‌نشانده نقل می‌شود.»

«پاتریس امری لومومبا» که جملات بالا بخشی از نامه او در دسامبر سال 1960، یک سال قبل از اعدامش است، پس از ایفای نقش در استقلال کنگو از استعمار بلژیک اولین نخست‌وزیر کشورش انتخاب شد. اما «دوایت آیزنهاور»، رئیس‌جمهور وقت آمریکا به سیا مجوز داد او را ترور کند. دولت بلژیک هم طراحی توطئه برای ترور این رهبر انقلابی کنگو را پذیرفته و بابت آن عذرخواهی کرده است.1

اگرچه، توطئه ترور رهبر انقلابی کنگو ناکام ماند او پس از مدتی (ده هفته حکومت به عنوان نخست وزیر) بر اثر توطئه سازمان اطلاعاتی آمریکا سیا و استعمارگر سابق کنگو، بلژیک، در طی توطئه‌ای توسط رئیس جمهور وقت کنگو عزل و پس از آن متواری شد. سرانجام سرهنگ «موبوتو سه‌سه‌سه‌کو» و «ژرار سئورت» مامور نظامی بلژیک و همکارانش پس از قطعه قطعه کردن «لومومبا» و دو وزیر وفادارش آنها را در اسید سولفوریک انداختند و بقایای اجساد را هم سوزاندند.

منابع: 

1- روزنامه نیویورک‌تایمز، 1 سپتامبر 2002؛ لینک

/انتهای پیام/

: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.