عکس / حقیقت کودتای ۲۸ مرداد/ تاج و تختم را مدیون شمام!

روزولت

و در نتیجه آنها زاهدی را شخصیت مقتدرو اینکه او می‌توانست با اقداماتی قاطع، ایران را به جمع اردوگاه غرب بازگرداند، معرفی کردند.

کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نقطه پایانی بود بر سیر تدریجی رشد ایران، به سوی حکومت مردمی و رهائی از قید مداخلات اجانب که از سال‌های نخست ۱۲۸۵ آغاز شده بود.

حرکت ملی مردم به دست مصدق بیانگر هر دو وجه این خواسته‌ها بود و با آن کودتا، وی در حسرت آمال و آرزوی خود قرار گرفت.

کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را می‌توان نقطه عطف تعیین کننده ای در تاریخ ایران دانست. اگر این کودتا روی نداده بود، بدون تردید ایران آینده بسیار متفاوتی داشت.

علاوه براین، نقش ایالات متحده در کودتا و نقشی که در مراحل بعد، برای تحکیم دیکتاتوری شاه ایفاء کرد، در روابط آینده ایران و ایالات متحده، تاثیری عمیق بر جای گذاشت و نیز ماهیت ضد آمریکائی انقلاب ۱۳۵۷ و بسیاری از حوادث ضد استعماری دیگر بعد از انقلاب از جمله بحران گروگانگیری سفارت آمریکا، همگی از پیامدهای ناشی از همدستی ایالات متحده بر علیه ایران بود.

*انحلال مجلس توسط مصدق، موفقیت کودتا را سرعت بخشید

اما متاسفانه مصدق در بحرانی ترین روزهای پیش آمده رفراندوم انحلال مجلس هفدهم را برگزار و مجلس را منحل کرد که خود باعث تسریع در روند اجرای کودتای از پیش تعیین شده آژاکس شد.

اما این بار مصدق بدون توجه با یاران حقیقی خود و عدم آینده نگری مناسب بدون تجهیزات لازم گام در میدان مین نهاد، چنانچه نقشه های پنهان برای کودتا در شرف عملی شدن بود.

کرمیت (کیم) روزولت مامور بلند پرواز سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا ( سیا) اینک مسئولیت تدارکات کودتا در تهران را به عهده گرفت.

نوه تئودور روزولت متولد ۱۹۱۶ بود، او متخصص در امور خاورمیانه بود. روزولت در زمستان ۱۳۳۱ و بهار ۱۳۳۲ چندین بار به ایران سفر کرد و پس از دریافت چراغ سبز از واشنگتن، برای تماس با رهبران مخالف و در جریان قراردادن شاه که بدون پشتیبانی او، نقشه با شکست روبرو می شد. به ایران بازگشت.

همانطور که شاه تنها پس از یک ملاقات پنهانی با روزولت و اطمینان از پشتیبانی ایالات متحده و انگلستان موافقت خود را با کودتای زاهدی برعلیه دولت ملی مصدق اعلام و همکاریهای لازم را اجرا کرد.

اولین ملاقات شاه با سردسته جاسوسان ((سیا)) در ایران نیمه شب دهم مرداد ۱۳۳۲ صورت می گیرد، یکدستگاه اتومبیل درباری، کرمیت روزولت را از پارک سهیلی (مجاور باغ فردوس) به کاخ سعدآباد می‌برد. (باغ سهیلی متعلق به سهیلی سفیر ایران در پاریس بود که در اختیار برادران رشیدیان قرار داشت ).

از زبان روزولت:«‌ چند دقیقه قبل از نیمه شب به طرف در باغ براه افتادم،«بیل» با یک چراغ قوه‌ای همراه من بود در باغ را گشودیم و من به تنهائی خارج شدم.

یک اتومبیل سیاه رنگ بدون نمره و علامت در انتظارم بود. راننده بدون کنجکاوی در شناسائی من و بی آنکه یک کلمه حرف بزند، در اتومبیل را باز کرد. من در صندلی عقب نشستم. یک تخته پتو روی صندلی بود. همینکه به نزدیکی کاخ رسیدیم کف اتومبیل دراز کشیدم و پتو را روی خود انداختم... اتومبیل وارد محوطه کاخ شد و در جاده باریک نزدیک یکی از کاخ‌ها ایستاد ... همینکه راننده آن محل را ترک کرد، هیکل لاغری در اتومبیل را گشود و کنار من در صندلی عقب نشست، من پتو را کنار کشیدم... شاه پس از یک نگاه کوتاه، دستش را به طرف من دراز کرد و گفت: شب بخیر آقای روزولت، نمی توانم بگویم انتظار دیدارتان را داشتم ولی اکنون ملاقاتتان خوشحال کننده است."

پس از انجام معارفه، کارگردان کودتا، چگونگی عبورش را از مرز ایران برای شاه شرح می‌دهد، سپس نام و نشان دیگر جاسوسان را که با او همکاری دارند، بیان می‌کند و برای توجیه اهمیت ماموریت خود و اینکه فرستاده رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر انگلستان است می‌گوید: « قرار است آیزنهاور این مطالب را طی نطقی که بیست و چهار ساعت دیگر در سانفرانسیسکو ایراد می کند با بیان جمله خاصی تائید نماید.

تائید چرچیل نخست وزیر بریتانیا نیز از طریق اعلام برنامه رادیو بی بی سی لندن صورت خواهد گرفت بدین ترتیب که گوینده رادیو هنگام اعلام برنامه در نیمه شب به جای اینکه طبق معمول بگوید: " اکنون نیمه شب است « خواهد گفت: « اکنون (پس از مکث کوتاهی) دقیقاً نیمه شب است».

طبق نقشه قرار بود شاه در ۲۲ مرداد برای استراحت به ساحل دریای خزر سفر کند و از آن جا فرمان هائی در عزل مصدق و انتصاب زاهدی به جای او صادر نماید چنانچه در ۲۴ مرداد سرهنگ نعمت الله نصیری فرمانده گارد سلطنتی، فرمان عزل مصدق را تسلیم وی کرد که بلافاصله ایشان وعده همراه که از افراد گارد بودند، بازداشت شدند.

به نظر می‌رسید که کودتا با شکست مواجه شده است آنچنانکه شاه و ثریا در ۲۵ مرداد نومیدانه به همراه با هواپیمای اختصاصی خود عازم بغداد شدند، در آن جا با سفیر آمریکا «برتون بری» مخفیانه ملاقات کردند و سپس راهی رم شدند و در حالت انتظار به سر می‌بردند.

اما روزولت و توطئه گرانش در تهران به این سادگی تسلیم نشدند، آنها تصمیم به اجرای عملی کودتای دیگر یا کودتای دوم گرفتند.

ماموران سیا در وهله اول زاهدی را در یک خانه امن پنهان کردند و برای انتقال او در صورت لزوم در هواپیمای وابسته نظامی ایالات متحده مکانی را فراهم کردند.

اما دستور دوم روزولت این بود که زاهدی را به جای امن ببرند و این جای امن تنها منزل یک آمریکائی به نام فرد زیمرمان بود، از زبان روزولت: «حسن این منزل این است که در خطر نیست، زیرزمین خوبی دارد، به سفارت آمریکا و یا مقر سیا نزدیک است ».

خود روزولت به سراغ زاهدی رفت و او را که قیافه فلاکت باری داشته و اونیفورم سرلشگری را در چمدانش مخفی کرده بود با ماشین سیا به منزل زیمرمان می‌برد. ( کتاب تجربه ۲۸ مرداد جوانشیر )

دستور بعدی برقراری رابطه با خارج بود که سیا و سفارت آمریکا دستگاه فرستنده مستقل داشته و از طریق پایگاه انگلیس در قبرس با واشنگتن و لندن تماس می‌گرفتند و بعد از آن نیز تهیه نسخه‌های کپی از فرمان شاه بود که بتوان آن را در خد گسترده ای چاپ و پخش کرد و به اتکای این فرمان جنایت های سیا را عملا" قانونی جلوه داد و این کار را از طریق روزنامه داد به مدیریت عمیدی نوری به انجام رسانیدند.

اما در همین حین هندرسن سفیر کبیر آمریکا که کودتا را از آن سوی مرزها اداره می‌کرد و می‌خواست پس از سقوط دولت دکتر مصدق مستقیم وارد تهران شود به ناگهان و به دور از انتظار در تاریخ ۲۶ مرداد با عجله وارد تهران شد و بلافاصله به ملاقات دکتر مصدق شتافت، بنا به گفته رادیو پاریس وی در این ملاقات به دکتر مصدق اطلاع داد که : دولت آمریکا دیگر نمی تواند حکومت او را به رسمیت بشناسد و به عنوان یک نخست وزیر قانونی با وی معامله کند، هندرسن رسماً به دکتر مصدق اعلام داشت که آمریکا با تمام قوا از ادامه حکومت او جلوگیری خواهد کرد و به مصدق تکلیف کناره گیری از کار را اعلام کرد اما دکتر مصدق با لحن تندی هندرسن را از خانه خود بیرون کرده و گفت فردا با آمریکا نیز قطع رابطه خواهد کرد.

هندرسن پس از این مشاجره لفظی از منزل دکتر مصدق خارج شد و بلافاصله با رابطین دولت جدید در مرکز تماس گرفته و به آنها ابلاغ کرد که دولت آمریکا، تنها دولت زاهدی را دولت رسمی و قانونی ایران می داند.

بعد از ظهر روز ۲۷ مرداد هنگامی که فرمانداری نظامی ختم تظاهرات مردم را در نا آرامی های شهری اعلام داشت، محمود مسگر یکی از کارگردانان محله فساد تهران (شهرنوی تهران) و رمضان یخی که مشهور خاص و عام بود با عده ای از یاران خود به خیابانهای لاله زاز و نادری ریختند و به کمک و همراهی جمعی از گروهبانان ارتش که لباس شخصی به تن داشتند به تظاهرات سمبلیک « شاه پرستانه » خود پرداختند.

این تظاهرات صبح روز ۲۸ مرداد نیز بطور پراکنده با سرکردگی شعبان بی مخ و عده‌ای اراذل و اوباش مجهز به چوب و چماق و افراد بیکاره‌ای که با دریافت پول، سوار کامیون‌ها و اتوبوس‌ها می‌شدند و به نفع شاه شعار می‌دادند و عکس شاه را در دست داشتند و پس از رسیدن به میدان بهارستان به غارت ادارات روزنامه های ضد درباری و سازمان‌های طرفدار مصدق پرداختند و در عین حال مغازه داران و بازاریان را وادار به تعطیلی کردند و رانندگان تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری را مجبور ساختند که چراغ‌های اتومبیل‌های خود را به رسم شادمانی روشن کنند و عکس شاه را پشت شیشه اتومبیل نصب کنند.

و عملاً دکتر مصدق به رغم درخواست اطرافیانش مبنی بر اعلام رادیوئی آغاز کودتا و استمداد از مردم کشور از این کار خودداری کرد، اقدامی که شاید می توانست تظاهرات وسیع و دامنه دار مردم سراسر کشور را برانگیزد و یا شاید موجبات شکست کودتا را فراهم آورد اما بدین ترتیب واحدهای خائن نظامی کودتا به دنبال اراذل و اوباش وارد عمل شدند و نقاط حساس شهر از جمله اداره تبلیغات و رادیو را به تصرف درآوردند و خانه نخست وزیر دکتر مصدق را محاصره کردند و سرانجام ساعت ۵/۳ بعد از ظهر روز ۲۸ مرداد سرلشگر زاهدی سقوط دولت دکتر مصدق و انتصاب خود را به مقام نخست وزیری از رادیوی تهران اعلام کرد و بدین صورت تنها مقاومت جدی در برابر اوباشان و کودتا گران از طرف گارد محافظ، خانه دکتر مصدق بود، افراد گارد مزبور به فرماندهی سرهنگ ممتاز ساعت ۵/۷ بعد از ظهر سرسختانه و تا آخرین فشنگ جنگیدند و سر انجام تسلیم گشتند و سرانجام شروع دوران دیکتاتوری پهلوی دوم آغاز ، دولت کودتا پیروز و آنچه که نمی بایست پیش آید ، پیش آمد .......

ورود محمد رضا پهلوی به ایران پس از کودتا

مصافحه شاه با زاهدی و اعلام رضایت پس از کودتا

و حال در پایان کلام خالی از لطف نمی باشد تا عکس العمل مقامات و جراید آن روزگار را بخوانیم که:

*آنتونی ایدن وزیر خارجه وقت انگلستان پس از سقوط دکتر مصدق در دفتر خاطرات خود چنین نوشت: خبر سقوط دکتر مصدق هنگامی به دست من رسید که به همراه همسر و فرزندم جهت گذراندن ایام تعطیل در میان جزایر یونان در مدیترانه مشغول استراحت بودم و من آن شب به خوشحالی وصول این خبر، خواب راحتی کردم.

*روزنامه نیویورک تایمزدر شماره۲۱ ماه مه ۱۹۶۱ خود نوشت: در ساقط کردن حکومت مصدق ، سیا نقش اصلی را بازی کرد.

* مفسر آمریکائی در کتاب Arabia Without Sultans چاپ بریتانیا سال ۱۹۷۴ احمقانه است که بعضی ها نوشته اند مصدق را ایرانی‌ها برانداختند، این عملیات از اول تا آخر یک یورش آمریکائی بود.

------------------------------

*گزارش مجله تایم ۳۱ اوت ۱۹۵۳:

ساعت یک بعد از ظهر روز ۲۸ مرداد به وقت رم، شاه و همسرش که برای خرید رفته بودند به هتل اسکلسیور (Excelsior Hotel) بازگشتند و پس از صرف غذا در رستوران هتل در حین خوردن قهوه، یکی از خبرنگاران خبرگزاری آسوشیتدپرس وارد رستوران شد و با شتاب به طرف میز شاه رفت و متن تلکس مخابره شده چند دقیقه قبل که حاکی از پیروزی کودتا و به قدرت رسیدن زاهدی بود به دست او داد.

محمدرضا شاه با مطالعه متن تلکس رنگ از چهره اش پرید، ثریا با مشاهده دگرگونی حالت و چهره همسرش از جای برخاست و پس از خم شدن به طرف شاه و خواندن متن تلگراف ناگهان از شوق به گریه افتاد و در آن هنگام شاه خطاب به چند نفری که در اطراف میز آنها جمع شده بودند گفت : (( این یک انقلاب است، انقلاب راستین و افتخارآمیز، سرانجام ما دارای یک قانونی شدیم ))

------------------------------

* و داستان شرم آوری را نیز از زبان کرمیت روزولت بشنویم که: یک روز پس از بازگشت شاه از رم با ایشان ملاقات می کنم ...

هنگامی که با یکدیگر دست می دادیم و خوش آمد می‌گفتیم، یکی از مستخدمین با گیلاس های کوچک ودکا و ظرفی خاویار وارد شد، با اشاره شاه نشستم وی با لحن جدی و رسمی شروع به صحبت کرد و گفت: «من تاج و تختم را مدیون خداوند، ملتم، ارتشم و شخص شما هستم ! .... »

آنگاه به نشانی سلامتی من گیلاس خود را برداشت و من نیز چنین کردم و همزمان نوشیدیم .

-------------------------------

و سرانجام اینکه کودتای موفقیت آمیز ایران، آمریکا را تشویق کرد تا در آینده نیز چند دولت نامطلوب دیگر را (به زعم کدخدا) با شیوه‌های مشابه آنچه که در ایران انجام داد در سرتاسر جهان بر سر کار بیاورد و عوامل دست نشانده خود را به کار بگمارد.

این طرح در سال ۱۹۵۴ در گواتمالا، در کنگو، پرنس سی هانوک در کامبوج، سالوادور آلنده در شیلی و چند کشور دیگر آمریکای لاتین و آفریقا، از طریق کودتاهای نظامی سرنگون شدند و مهره‌های واشنگتن جایگزین آنها شدند و تا به امروز که جنگ‌های نیابتی را شروع و به تجربه خود افزون می‌نماید.