کشورگشایی روی آب و خطرات زیست محیطی

- روزنامه خراسان نوشت: همیشه کمبود زمین در کشور‌های کوچک معضلی بزرگ بوده که با زیاد شدن جمعیت، مشکلات زیادی را برای مردم به وجود آورده است، اما در این میان برخی کشور‌ها بدون جنگ مساحت خود را افزایش داده و توانسته اند با پیشروی در آب یا ساخت جزیره‌های مصنوعی، اقدام به کشورگشایی کنند. البته برخی از این کشور‌ها هم از ساخت جزایر مصنوعی دلیلی غیر از این داشته و به دنبال جذب گردشگر بوده اند. در روز‌های گذشته گزارشی از صندوق جهانی طبیعت منتشر شد که نشان می‌داد سنگاپور از همین طریق که پیش از این گفتیم، توانسته طی چهار دهه، ۲۰ درصد مساحت کشورش را افزایش دهد. امروز در این گزارش درباره این کشورگشایی‌ها و جزایر مصنوعی ساخته شده و خطرات زیست محیطی آن نوشته ایم.

کشورگشایی در سنگاپور

سنگاپور با مساحت ۷۲۲ کیلومتر مربع کمی کوچک‌تر از شهر تهران و کشور بحرین است که از چندین جزیره تشکیل شده و یکی از ثروتمندترین کشور‌های جهان محسوب می‌شود. به گزارش صندوق جهانی طبیعت، این کشور از سال ۱۹۷۳ که رفته رفته جمعیتش زیاد می‌شد، به کشورگشایی روی آب پرداخت و حالا که پنج میلیون و ۶۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، توانسته حدود ۲۰ درصد یعنی نزدیک به ۱۴۰ کیلومتر مربع به مساحت کشورش اضافه کند. طبق گزارش ها، این کشور به خرید و واردات بیش از حد شن و ماسه از مالزی، کامبوج و ویتنام متهم است.

بعد از این که کشور‌ها فهمیدند مقدار قابل توجهی از شن و ماسه کشورشان به سنگاپور منتقل می‌شود، اعتراضات زیادی شکل گرفت و تجارت شن و ماسه ممنوع شد البته گزارش‌ها نشان می‌دهد سنگاپور بیش از ۶۰۰ میلیون تن شن و ماسه از کشور‌های همسایه (دردرجه اول از مالزی) برای ساخت جزیره‌ها و دریا خواری اش وارد کرده است. یکی از جزیره‌های مصنوعی ساخته شده در سنگاپور که شهرت زیادی هم دارد جزیره «سنتوسا» است که ۵ کیلومتر مربع مساحت دارد.

جزایر ساخته شده به دست انسان

جزیره مصنوعی یا جزیره انسان‌ساخت، نوعی جزیره است که به‌جای ساخته‌شدن توسط طبیعت، انسان‌ها آن را به‌وجود آورده‌اند. اندازه جزیره‌های مصنوعی متنوع است و از جزایر کوچک در اندازه یک ساختمان تا جزایری که تمامی یک شهر را در خود جای می‌دهند، متغیر است.

نحوه ساخت جزایر مصنوعی دبی

برای ساخت جزایر، ابتدا شن‌ها را از سطح زمین برداشت می‌کنند و پس از لای روبی شست و شو می‌دهند. سپس شن‌های شسته شده، توسط کشتی‌هایی معروف به کشتی‌های اسپری در محل‌های تعیین شده برای ساخت جزایر مانند اسپری پاشیده می‌شوند. این فرایندِ افشاندن شن‌ها به فرایند رنگین کمانی معروف است چرا که هنگام پاشیدن شن‌ها، رنگین کمانی در هوا ایجاد می‌شود. در لبه خارجی هر جزیره، یک خط موج شکن نیز ساخته می‌شود. به طور مثال خط موج شکنِ جزیره جمیرا از بیش از ۷ میلیون تن سنگ ساخته شده است. هر سنگ توسط جرثقیل حمل می‌شود و پس از آن که مکان قرار گیری هر کدام توسط غواص‌ها علامت گذاری شد، در جای خود قرار می‌گیرد. گفته می‌شود در جزایر مصنوعی امارات بیش از ۱۱ میلیارد متر مکعب شن و ۴۷ میلیون تن سنگ استفاده شده است.

معضلات زیست محیطی جزایر مصنوعی دبی

ساخت و ساز جزایر مصنوعی به طور کلی موجب تغییر اکوسیستم سواحل می‌شود که این خود مضرات و تأثیرات ناخوشایند بسیاری دارد. از طرفی این جزایر نه تنها خود فرسایش می‌یابند بلکه نظم طبیعت را نیز برهم می‌زنند. ساخت و ساز‌های دریایی باعث از بین رفتن زیستگاه دریایی، زیر خاک رفتن صخره‌های مرجانی، بستر‌های صدفی و چمن‌های دریایی می‌شود. نه تنها همگی این‌ها زندگی گونه‌های دریایی بومی این منطقه را به خطر می‌اندازند بلکه موجودات وابسته به این گونه‌ها نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند. از طرفی صخره‌های مرجانی نوعی فیلتر طبیعی آب محسوب می‌شوند که آلودگی آب را کاهش می‌دهند. پس طبیعی است که با از بین رفتن این صخره‌ها، میزان آلودگی آب هم افزایش یابد. البته این نکته را هم باید در نظر گرفت که با توجه به بالا آمدن آب دریاها، امکان زیر آب رفتن این جزایر مصنوعی و حتی جزایر طبیعی وجود دارد.

قانون‌های بین المللی در خصوص ساخت جزیره

بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، ساخت جزایر مصنوعی مجاز شناخته شده است و کشور‌ها اجازه دارند برای اهداف پژوهشی، تحقیقاتی و بهره برداری از منابع دریایی به ساخت این گونه جزایر در حوزه حاکمیتی خود مبادرت کنند، ولی این جزایر فاقد مرز‌های دریایی (دریای سرزمینی، منطقه نظارت، منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره) هستند و کشور‌های سازنده نمی‌توانند در این زمینه ادعایی داشته باشند. امروزه حرکت رو به رشد ساخت این جزایر به ویژه در منطقه خلیج فارس و پیچیدگی‌های زیست محیطی پدیدآمده، موجب طرح برخی نگرانی‌ها از این روند شده است.