تورم میان دو آبان

- روزنامه همشهری نوشت: آبان که تمام شد، موج گرانی‌های تازه از راه رسید. تورم ماهانه آبان امسال، هرچند نسبت به‌ماه قبل، ۱.۸ درصد کاهش پیدا کرده، اما همچنان با قرار‌داشتن در سطوح بالای ۵ درصد نشسته و جزو ۱۰ تورم ماهانه بالا در دهه ۹۰ محسوب می‌شود.

از ۵۳ قلم خوراکی منتخب، تعداد ۳۲ قلم، درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور که ۴۶.۴ درصد بوده را تجربه کرده‌اند. اگر آمار‌های منتشرشده از مرکز آمار ایران را معیار سنجش قرار دهیم در حوزه اقلام خوراکی، گوجه فرنگی، فلفل‌دلمه‌ای، عدس، لپه، برنج خارجی، روغن و گوشت مرغ بیشترین تورم نقطه‌ای را تجربه کرده‌اند.

مرکز آمار ایران می‌گوید در آبان امسال گروه خوراکی‌ها ۱۳.۴ درصد گران‌تر قیمت‌گذاری شده‌اند و رکورد تازه‌ای در سبد خوراکی خانوار رقم خورده است. البته گرانی‌های مهار‌گسیخته فقط مربوط به کالا‌های خوراکی نیست و مواد بهداشتی، شوینده‌ها و حتی لوازم برقی ضروری مثل لامپ هم در فاصله دو آبان، تا ۲۰۰ درصد گران‌تر از آبان سال گذشته در آبان سال‌جاری قیمت‌گذاری شده‌اند؛ کالا‌هایی که بسیاری از واردکنندگان نهاده‌های اولیه آنها، دلار ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده بودند تا قیمت نهایی محصول، پابه‌پای تورم موجود در کشور بالا نرود و حالا امروز شتاب رشد نرخ آن‌ها از نرخ تورم موجود پیشی گرفته است.

گران‌شدن بنزین، شیوع ویروس کرونا، کاهش قیمت جهانی نفت و جهش دوباره دلار از مهم‌ترین دلایلی هستند که براساس داده‌های مرکز آمار ایران، سفره ایرانی‌ها را ۵.۴ درصد کوچک‌تر کرده‌اند و این خبر آنجایی گزنده‌تر می‌شود که حدود نیمی از هزینه‌های دهک‌های پایین درآمدی مربوط به خوراکی‌هاست که این رقم برای دهک‌های بالای درآمدی تنها ۱۶ درصد برآورد می‌شود.

چرا بعضی کالا‌ها رکورد زدند؟

روند تغییرات قیمتی کالا‌های خوراکی در مناطق شهری ایران طی آبان‌ماه هم نشان می‌دهد که خیارشور رکورددار گرانی‌ها بوده است. صفر فرهمند، رئیس اتحادیه خواربارفروشان درباره علت افزایش قیمت خیارشور گفته است که افزایش قیمت در‌های آهنی کنسرو‌ها و همچنین افزایش قیمت تمام‌شده بسته‌بندی و میزان تورم عمومی جامعه قیمت خیارشور را هم گران کرده است. بعد از این کالا در سبد خوراکی‌ها، گوجه‌فرنگی با ۲۰۸ درصد رکورددار رشد قیمت‌ها بوده است که البته عمده جهش قیمت آن در پاییز امسال رقم خورده؛ چرا که تغییرات فصلی در برداشت این محصول و تأخیر در ارسال آن به خط مصرف، بازار این کالا را دچار کمبود عرضه کرده است. این در حالی است که در مدت مورد بحث، قیمت رب‌گوجه‌فرنگی ۱.۷-درصد پایین‌تر آمده است. به‌نظر می‌رسد تأثیرپذیری قیمت رب‌گوجه‌فرنگی از نوسان‌های قیمت گوجه در ماه‌های آینده مشهود خواهد بود.

اگر لامپ ال‌ای دی و گرانی سرسام‌آور در این حوزه را کنار بگذاریم، به حبوبات می‌رسیم. افزایش قیمت در گروه حبوب در فاصله میان دو آبان قابل توجه است تا جایی که برای مثال هر کیلوگرم عدس، ۱۵۶ درصد گران‌تر شده است. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که یکی از عوامل این گرانی، کاهش سطح زیرکشت حبوبات است که به واسطه کم‌آبی رقم خورده. از سوی دیگر، سخت‌تر‌شدن شرایط اقتصادی منجر به کاهش مصرف گوشت و هدایت تقاضا‌ها به سوی گروه حبوبات شده است. البته ممنوعیت واردات حبوبات و افزایش نرخ حمل‌ونقل آن‌ها به واسطه افزایش قیمت بنزین هم از عوامل مؤثر دیگر بوده است.

درباره برنج خارجی هم تقریبا ماجرا از همین قرار است. واردات برنج خارجی نصف شده و این در حالی است که نرخ بالای برنج ایرانی، تقاضای برنج خارجی را بیشتر کرده است؛ در واقع از سویی عرضه به واسطه محدودیت در واردات کم شده و از سوی دیگر حجم تقاضا به‌علت تغییر سفره غذایی دهک‌های پایین جامعه، بیشتر شده است. دبیر انجمن برنج شهریور امسال گفته است که ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن برنج در گمرکات رسوب کرده است و بخشی از برنج‌هایی که امسال آمده است با توجه به کندی روند تخصیص ارز در مرحله تأمین و تخصیص ارز قرار دارد. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که سال قبل ۹۱۰ هزار تن برنج تا مدت مشابه سال‌جاری (پنج‌ماهه ابتدایی سال) وارد شده بود که این رقم در سال‌جاری به ۴۳۰ هزار تن کاهش یافته است.

سرمایه‌های بر بادرفته

یکی از تمهیداتی که برای کنترل قیمت کالا‌های اساسی درنظر گرفته شد، تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی به وارد‌کنندگان نهاده‌های اولیه این کالا‌ها بود؛ طرحی که از همان روز اول، نوزادی مرده بود که به دنیا می‌آمد* چرا که نه‌تن‌ها کمکی به کنترل نرخ‌ها نکرد بلکه سرمایه‌های هنگفتی را بر باد داد و جیب مفسدان در کار را پر کرد تا از مابه‌التفاوت ارز آزاد و دولتی برای خود نمد‌هایی از جنس طلا ببافند. میثم هاشم‌خانی، اقتصاددان، در این‌باره می‌گوید: به‌واسطه توزیع دلار دولتی از سال ۹۷ و با فرض تداوم آن تا پایان امسال، مجموعا حدود ۱۴ برابر یارانه نقدی سالانه ایرانی‌ها، رانت بین افرادی خاص توزیع می‌شود که این رقم تقریبا معادل ۴۶۰ هزار میلیارد تومان است.

گران‌شدن بنزین، شیوع ویروس کرونا، کاهش قیمت جهانی نفت و جهش دوباره دلار از مهم‌ترین دلایلی هستند که براساس داده‌های مرکز آمار ایران، سفره ایرانی‌ها را ۵.۴ درصد کوچک‌تر کرده‌اند

مرکز آمار ایران می‌گوید در آبان امسال گروه خوراکی‌ها ۱۳.۴ درصد گران‌تر قیمت‌گذاری شده‌اند و رکورد تازه‌ای در سبد خوراکی خانوار رقم خورده است

از ۵۳ قلم خوراکی منتخب، تعداد ۳۲ قلم، درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور که ۴۶.۴ درصد بوده را تجربه کرده‌اند.