کاهش ۳۰ درصدی فعالیت فیزیکی در دوران کرونا / ورزش؛ واکسنی برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن
- محمد حسین پور قریب‌شاهی در نشست خبری ویدیوکنفرانسی از استودیو سلامت وزارت بهداشت، پاسخ به سوالی درباره وضعیت حضور هواداران در ورزشگاه‌ها در شرایط بحران کرونا، گفت: در جلسات هفتگی و دو هفتگی که در ستاد کرونا در حوزه ورزش وجود دارد، با تک تک فدراسیون‌ها جلسه برگزار شده و اولویت اصلی ستاد کرونا در ورزش، فعال کردن تدریجی همه رشته‌های ورزشی است. در این هفته هم دستور آغاز مسابقات فوتسال هم از سوی وزارت بهداشت داده خواهد شد، اما با توجه به پیک سوم کرونا هنوز درباره حضور هواداران ورود نکرده‌ایم. ابتدا باید برنامه‌ریزی شود و مسابقات آغاز شود و در قدم بعد بر روی بحث حضور هواداران بحث کنیم.
وی درباره اینکه برگزاری مسابقات ورزشی با توجه به شرایط فعلی درست است یا خیر، افزود: ما دو مقوله داریم؛ یک مقوله ورزش با رویکرد سلامت جسم و روان داریم و یک مقوله ورزش با رویکرد ورزش حرفه‌ای داریم. وظیفه و شغل ورزشکار حرفه‌ای، ورزش است و نمی‌توان به آن‌ها گفت که ورزش نکنند، اما خواهشمان این است که ورزشکاران ملاحظات بهداشتی را رعایت کنند.
حسین‌پور قریب شاهی درباره چگونگی پروتکل‌های مربوط به قرنطینه ورزشکاران کرونا مثبت، گفت: خوشبختانه در اردو‌ها به خوبی پروتکل‌ها رعایت می‌شود. یکی از برنامه‌های فدراسیون پزشکی ورزشی، ایجاد برنامه افسران سلامت بود که وظیفه افسران سلامت در کل کشور این است که به مسابقات سر می‌زنند و نحوه رعایت پروتکل‌های بهداشتی را نظارت می‌کنند؛ بنابراین با این رویکرد نمی‌توانیم به ورزشکاران حرفه‌ای بگوییم که ورزش نکنند، بلکه می‌گوییم ورزش کنند، اما مراقبت‌های لازم را انجام دهند.
وی ادامه داد: در زمینه رعایت قرنطینه‌ها هم همکاری خوبی از سوی فدراسیون‌های ورزشی اتفاق افتاده است. خوشبختانه اردو‌های رشته‌هایی که مجوز دارند، به طور منظم تشکیل می‌شود و واقعا در جا‌هایی که پروتکل‌های به خوبی رعایت شده، دچار تست مثبت نشدیم. به طوری که در لیگ اخیر فوتبال، نسبت به لیگ قبل، موارد مثبت‌مان بسیار کمتر بوده است ک یک علت آن این است که افراد رعایت می‌کنند. در عین حال اکنون چالش ما خیلی در اردو‌های ورزشی نیست، بلکه خارج از اردوهاست. بر همین اساس تاکیدمان این است که ورزشکارانی که در خارج از اردو به سر می‌برند، در روابط و ارتباط‌شان در جامعه، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. به طور کلی شرایط رعایت پروتکل‌ها در اردو‌های ورزشی شرایط خوبی است.
وی افزود: در حال حاضر تیم ملی بسکتبال در قطر است و مسابقات انتخابی کاپ آسیا را شرکت می‌کند. تیم سوریه چند بازیکن مثبت داشته، اما تیم ما بازیکن کرونا مثبت نداشته است که این موضوع نشان می‌دهد که بچه‌های بسکتبال رعایت کردند. در اردو‌ها در بازیکنان تیم ملی هم تست مثبت نداشتیم؛ بنابراین در این زمینه شرایط خوبی داریم و در عین حال نمی‌توان ورزشکار حرفه‌ای را هم منع کرد، اما باید ملاحظات خاص را رعایت کند.
وی درباره وضعیت برگزاری مسابقات ورزشکاران جانباز و معلول، گفت: ورزشکاران جانباز و معلول تقریبا در اکثر رشته‌ها با توجه به پروتکل‌هایی که ارائه شده، به تدریج در حال فعالیت هستند. البته هنوز خیلی مسابقات‌شان آغاز نشده است. توصیه ما به ورزشکاران جانباز و معلول این است که به خصوص ورزش‌های تنفسی‌شان را بهتر و بیشتر انجام دهند. در عین حال در ورزشکاران اقدام خوبی که انجام شد، این بود که سامانه آموزش ورزشکاران طراحی شد که افراد شرکت می‌کنند و به آن‌ها گواهی ارائه می‌شود.
دبیر انجمن علمی پزشکی ورزشی ایران در پاسخ به سوالی درباره میزان ابتلا به کرونا در بین ورزشکاران حرفه‌ای، گفت: در فصل قبل در فوتبال موارد تست مثبت‌مان حدود دو تا سه درصد بود، اما در فصل جدید این میزان زیر یک درصد آمده و میزان ابتلا کمتر شده است. میزان ابتلای ورزشکاران و بیماری شدید، تعداد محدودی بود. موارد فوتی در ورزشکار حرفه‌ای نداشتیم، اما نگرانی‌مان این است که ورزشکار حرفه‌ای بعد از ابتلا برای بازگشت دوباره به ورزش حتما باید از سوی متخصص قلب و پزشکی ورزشی ویزیت شود و به طور دقیق بررسی شود. متاسفانه برخی مربیان از این موضوع غافلند، مواردی بوده که این موضوع رعایت نشده و ورزشکار دچار مشکل شده است. ما نگران آینده هستیم از این بابت که ورزشکارانی که بهبود می‌یابند، درگیری‌های قلبی داشته باشند که بعدا خود را نشان دهند. با توجه به اینکه یک ورزشکار باید در سطح بالای توان قلبی و عروقی خود ورزش کند، ناخودآگاه در معرض خطر بیشتری است و در این زمینه نگرانی داریم.
حسین‌پور قریب شاهی درباره میزان نظارت بر باشگاه‌های ورزشی نیز گفت: به هر حال تعداد زیادی باشگاه در سطح کشور وجود دارد. از طرفی تعداد بازرسان وزارت ورزش آنقدر زیاد نیست که بتواند تمام باشگاه‌ها را نظارت کند. متاسفانه پروتکل‌ها در باشگاه‌های ورزشی خصوصی رعایت نمی‌شود و چراغ خاموش کار می‌کنند. شانس انتقال در باشگاه‌های بدنسازی بسیار بالاست. در پروتکل‌ها هم منعی برای ورزش همگانی بدون دستگاه وجود ندارد، اما باشگاه بدنسازی نباید باز باشد. قطعا نمی‌توانیم تمام باشگاه‌ها را چک کنیم، اما مواردی هم بوده که باشگاه‌های ورزشی به دلیل عدم رعایت پروتکل‌ها بسته شدند و از فعالیت‌شان جلوگیری شده و با آن‌ها برخورد شده است.
وی درباره میزان استفاده از دارو‌های بدنسازی بعد از شیوع کرونا، اظهار کرد: با توجه به محدود شدن فعالیت باشگاه‌های بدنسازی، مصرف مکمل‌های ورزشی هم کاهش یافته است. متاسفانه فرهنگی که در زمینه مکمل‌های ورزشی است، به این صورت است که افراد قبل از طراحی یک برنامه غذایی سالم برای خود، برنامه مکملی کامل برای خودشان طراحی می‌کنند. حال دو بحث هم وجود دارد؛ یکی بحث مکمل‌های ورزشی و دیگری بحث مکمل‌ها و دارو‌های غیرمجاز است. از آنجایی که عوارض دارو‌ها و مکمل‌های غیرمجاز بر ایمنی بدن ناشناخته است و تعادل هورمون‌های بدن را بهم می‌زنند، توصیه می‌کنیم که افراد در این دوران کرونا مصرف مکمل را استاندارد و علمی کنند و سراغ فرآورده‌های غیرمجاز نروند. البته در این دوران کرونا مصرف این مکمل‌ها کمتر شده است.
وی درباره خرید و فروش مکمل‌های غیراستاندارد و نظارت بر این حوزه، گفت: اقدامی از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی و سازمان غذا و دارو در حال برنامه‌ریزی است تا اقدامات قانونی برای مکمل‌ها را افزایش دهند. در این زمینه نظارت زیاد است، اما متاسفانه بخشی از خرید و فروش مکمل‌ها در باشگاه‌ها یا فضای مجازی است که ممنوع هم هست. به هر حال مکمل‌ها یک بیزینس است که مافیایی در آن وجود دارد و شاید آن مافیا دارد مبارزه می‌کند. تاکید می‌کنم که فرد تجویزکننده مکمل، مربی نیست. اتفاقی در باشگاه‌ها می‌افتد، این است که تجویز کننده مکمل مربی است، حال اگر مربی در حوزه تغذیه ورزشی تحصیل کرده باشد، اشکال ندارد، اما صرف مربی صلاحیت تجویز مکمل ورزشی را ندارد.
حسین‌پور قریب‌شاهی درباره وضعیت درگیری قلبی در ورزشکاران و میزان مرگ‌های ناشی از ورزش، اظهار کرد: ما تاکید می‌کنیم ورزشکاری که به کرونا مبتلا می‌شود، باید در اسرع وقت تحت نظر پزشک معالج باشد و دارو‌های حمایتی را برای درمان استفاده کند تا از تشدید بیماری جلوگیری کند. هرچه درگیری و گسترش بیماری در بدن کمتر باشد، احتمال درگیری قلبی و ریوی نیز کمتر خواهد بود. قطعا در بیماران ورزشکاری که بستری می‌شوند، حتی در حین بستری باید بررسی‌های قلبی برایشان انجام شود. حتی اگر علائم قلبی نداشته باشند. افرادی هم که بستری نمی‌شوند، توصیه می‌شود که دوره هفت تا ۱۰ روزه بعد از اتمام علائم باید بگذرد تا فرد بتواند به ورزش بازگردد. خوشبختانه در ورزشکاران ایست قلبی به دنبال ابتلا به کرونا نداشتیم، اما باید مراقب این موضوع باشیم.
وی درباره نحوه قرنطینه بازیکنانی که در شهر دیگری در اردو هستند، گفت: طبق پروتکل‌ها وقتی تست افراد مثبت شود، در هر جایی که باشند، باید قرنطینه شوند؛ بنابراین تاکید می‌شود که فرد کرونا مثبت باید دوره حداقل ۱۰ روزه قرنطینه را در همان شهری که هست طی کند. البته در حوزه ورزشی هنوز به سمت جریمه نقدی نرفتند، اما کمیته‌های انضباطی اختیار برخورد با کسانی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، دارند. البته خدا را شکر همکاری تیم‌ها در مواردی که تست فرد مثبت بوده است و نیاز به قرنطینه داشتند، در رعایت پروتکل‌ها خوب است. زیرا اولا خود ورزشکاران نگرانی دارند و رعایت می‌کنند. دوما در این زمینه همکاری تیم‌ها خوب بوده است. در اردو‌ها هم رعایت می‌شود که اتاق‌ها در هتل تک نفره باشد. در عین حال پروتکل‌ها می‌گویند اگر ورزشکاری با کرونامثبت تماس نزدیک داشته باشد، باید ۱۴ روز قرنطینه شود. البته از آنجایی که به گونه‌ای پروتکل‌های بهداشتی در حوزه ورزشی را برنامه‌ریزی کردیم که افراد در تمرین و اردو در تماس نزدیک باهم نباشند، کمتر در این زمینه دچار چالش هستیم.
حسین‌پور قریب‌شاهی درباره نبود کمک‌های پزشکی در مسابقات استانی و کشوری، گفت: در حال حاضر فدراسیون پزشکی ورزشی در کل کشور نماینده‌هایی به نام هیات‌های پزشکی ورزشی استان‌ها و شهرستان‌ها دارد که به طور هماهنگ پروتکل‌های ابلاغی وزارت بهداشت را اجرا می‌کنند و یک شبکه زنجیره‌ای قابل قبول در کل کشور در این زمینه وجود دارد.
وی درباره بیشترین آسیب‌های جسمی که به ورزشکاران بعد از ابتلا به کرونا وارد می‌شود نیز گفت: خطرناک‌ترین عارضه برای ورزشکاران بعد از ابتلا به کرونا عوارض قلبی-ریوی است. در عین حال شایع‌ترین عوارض درگیری‌های اسکلتی عضلانی و ضعف شدیدی است که منجر به تحلیل عضلات ورزشکار می‌شود. بر همین اساس ورزشکاران بعد از ابتلا به کرونا باید برنامه ورزش‌های قدرتی را هم داشته باشند.
دبیر انجمن علمی پزشکی ورزشی ایران در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: آمار‌ها نشان داده است که میزان عدم فعالیت فیزیکی در طی کرونا ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر شده است؛ به طوری که از هر چهار نفر سه نفر ورزش نمی‌کنند. در عین حال دو توصیه داریم؛ اولا افراد در طی روز هر ۳۰ دقیقه یکبار از جایشان بلند شوند و دو تا سه دقیقه داخل خانه یا محل کار پیاده روی کنند که به افزایش متابولیسم بدن کمک می‌کند. توصیه دیگر آن است که فرهنگ فعالیت فیزیکی خانوادگی باید در خانواده‌ها ایجاد شود و خانواده‌ها برای خودشان زنگ ورزش خانوادگی تعریف کنند. باید ورزش خانوادگی و زنگ ورزش در خانواده‌ها نهادینه شود. صدا و سیما هم صبح و ظهر برنامه‌های ورزش دارد که باید مردم آن را دنبال کنند. ثابت شده هرچه زمان فعالیت ورزشی را بیشتر کنیم، منافع آن برای جسم و روان بیشتر می‌شود.
حسین‌پور قریب‌شاهی با بیان اینکه امروزه می‌توان ورزش را به عنوان یک واکسن برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن پیشنهاد کنیم، گفت: اکنون ورزش جزیی ثابت از سبک زندگی آدم‌هاست. همانطور که سیگار و چاقی را عامل خطر ابتلا به بیماری‌ها تلقی می‌کنیم، عدم فعالیت فیزیکی هم می‌تواند عامل خطر بروز بیماری‌ها باشد. در دوران کرونا هم ورزش جایگاه ویژه‌ای برای خود دارد که مقداری از آن غافل بوده‌ایم. همانطور که ورزش در بیماری‌های مزمن قلبی ریوی و... کمک کننده است، می‌تواند در کرونا هم کمک کننده باشد. به طوری که با اثراتی که بر افزایش ایمنی بدن دارد، می‌تواند کمک کند تا حدی از بیماری کرونا پیشگیری کرده و در عین حال ورزش مقاومت بیشتری در ریه فرد مبتلا به کرونا ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: چاقی یکی از عوامل خطر در بیماری کروناست که ورزش می‌تواند به رفع این عامل خطر هم کمک کند. طبق پروتکل‌ها اعلام شده است که افراد عادی در بزرگسالان حداقل باید هفته‌ای ۱۵۰ دقیقه با شدت متوسط ورزش داشته و کودکان ۶۰ دقیقه در روز با شدت متوسط انجام شود که شامل ورزش هوازی مانند پیاده روی، دویدن و... است و در کنار آن ورزش‌های قدرتی، کششی و تعادلی است. در دوان کرونا هم تاکید می‌کنیم که برنامه ورزشی نباید قطع شود. درحالی که متاسفانه شاهدیم که وضعیت بدتر شده است. عدم فعالیت ورزشی در دنیا بین ۲۰ تا ۳۰ درصد بوده است، اما در کشور بین ۵۰ تا ۶۰ درصد عدم فعالیت ورزشی داشتیم که این عدد در دوران کرونا ۲۰ تا ۳۰ درصد دیگر افزایش یافته است؛ بنابراین در این حوزه در شرایط خطرناکی هستیم و افراد دچار بی تحرکی خطرناکی شدند.
وی تاکید کرد: در دوران کرونا باید فعالیت هوازی، قدرتی و ورزش‌های تنفسی را ادامه دهیم. البته افراد فعالیت ورزشی را در محل‌های خلوت انجام دهند تا نیازی به استفاده از ماسک نداشته باشند، اما اگر فردی در محل شلوغ ورزش کرد، حتما باید از ماسک استفاده کند و توصیه ما این است که شدت فعالیت ورزشی با ماسک پایین یا متوسط باشد. فاصله را هم در هنگام فعالیت ورزشی چهار تا پنج متر حفظ کنیم.
وی ادامه داد: متاسفانه وقتی فردی از کرونا بهبود می‌یابد، او را فراموش می‌کنیم، این درحالیست که بعد از کرونا حتما باید دقت داشته باشیم. زیرا افراد از یک سو دچار ضعف عضلانی مفرط شدند و از طرفی مشکلات تنفسی دارند. تجویز ورزش و توانبخشی بعد از بهبودی نقش ویژه‌ای دارد. توصیه ما این است که حتما افراد بهبودیافته فعالیت ورزشی هوازی را با قدرت کم انجام دهند و ورزش‌های تنفسی و دیافراگمی را هم انجام دهند و مطالعات نشان داده این افراد زودتر قوای خود را به دست می‌آورند.
حسین‌پور قریب‌شاهی همچنین گفت: برای جامعه ورزشی هم تمهیداتی دیده شده است، اما تاکید ما این است که این افراد در عین عدم قطع فعالیت ورزشی‌شان، باید اقدامات بهداشتی و پروتکل‌ها را حتما رعایت کنند. این افراد باید ملاحظات قرنطینه را مورد توجه قرار داده و زمان فعالیت‌های با شدت بالا را به جلسات یک ساعته محدود کنند. نکته مهم دیگر این است که متاسفانه درگیری قلبی و ریوی در بیماران مبتلا به کرونا شایع است و بر این اساس یکی از نگرانی‌ها این است که این درگیری‌ها در ورزشکاران عوارض پایدار به جا بگذارند. بر این اساس افراد ورزشکار با تست مثبت حتی اگر بی علامت هستند، حتما باید پروتکل ۱۰ روز بی تحرکی کامل را رعایت کنند. بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از منفی شدن تست می‌تواند به ورزش بازگردد. اگر فرد علامت دار باشد، بعد از بهبودی و قبل از بازگشت به ورزش نیاز به بررسی‌های قلبی و ریوی دارند.