هر آنچه که درباره واکسن کرونا باید بدانید

_ فارس نوشت: باوجود گذشت‌ماه‌ها از آغاز همه گیری ویروس کرونا، مردم منتظر ساخت یک واکسن قطعی و موثر در برابر ویروس کرونا هستند و این درحالیست که رسانه‌های دنیا اخبار ضد و نقیضی از توسعه واکسنی که مردم را به زندگی عادی خود برمی‌گرداند، منتشر می‌کنند. تا امروز برخی از کشور‌ها از قبیل روسیه و چین بعد از اعلام تولید واکسن کرونا، تزریق آزمایشی آن را شروع کرده‌اند و به تازگی آمریکا و انگلیس نیز دستاورد‌های خود در این زمینه را اعلام کرده‌اند و ایران نیز به دستاورد‌های مهمی در این زمینه دست یافته است. در این گزارش اطلاعات دقیق و موثقی که در خصوص توسعه و تولید واکسن‌های کرونا در کشور‌های مختلف جهان وجود دارد را مرور می‌کنیم.

۷۸ طرح برای تولید واکسن

مجله علمی «نیچر» مدتی پیش از ۷۸ طرح برای تولید واکسن در کشور‌های گوناگون جهان خبر داد و یادآور شد ۳۷ واکسن دیگر هم مراحل ابتدایی تولید را می‌گذرانند.
به طور کلی، از ۸ آوریل ۲۰۲۰، چشم انداز جهانی تحقیق و توسعه واکسن کرونا شامل ۱۱۵ کاندید واکسن است که از این تعداد ۷۸ تأیید شده و ۳۷ مورد تأیید نشده است؛ از ۷۸ پروژه فعال تأیید شده، ۷۳ مورد در حال حاضر در مراحل اکتشافی یا بالینی هستند؛ در حال حاضر و با توجه به ورود شرکت‌های جدید در عرصه ساخت واکسن، چشم انداز فعلی تولید ۱۸۰ نوع واکسن کرونا ویروس است.

آزمایش بالینی یک واکسن در آمریکا

شرکت داروسازی مدرنا (Moderna) از فروردین واکسنی را توسعه داده که به آزمایش‌های بالینی نیز رسیده و مراحل آن را با موفقیت پشت سر گذاشته؛ این واکسن با عنوان «mRNA-۱۲۷۳» شناخته می‌شود و شرکت سازنده آن مرحله آزمایش بر موش‌ها را حذف کرده و با روشی استثنایی که جزییاتش محرمانه باقی مانده، روند ساخت واکسن را شتاب داده است.

واکسن مذکور، واکسن مشترک شرکت داروساز آمریکایی «Inovio» و شرکت داروسازی مدرنا است.

تزریق واکسن به ۳۰ هزار نفر

 به گفته مدرنا این واکسن در آمریکا روی ۳۰ هزار نفر آزمایش شده است. به نیمی از این افراد دو نوبت واکسن با یک فاصله چهار هفته زده شده و به نیم دیگر از شرکت کنندگان بعنوان شاهد واکسن بی‌تاثیر تزریق شده است.

براساس اطلاعات منتشر شده در وبسایت‌های رسمی آمریکا، واکسن توسعه یافته مدرنا ۹۴ درصد در پیشگیری از کووید ۱۹ موثر بوده و پس از طی مراحل دریافت مجوز از مقامات آمریکا ۲۰ میلیون دوز از آن برای تزریق در کشور آماده خواهد شد.

این شرکت امیدوار است که تا حدود یک میلیارد واحد تزریقی برای استفاده در دیگر کشور‌های جهان در سال آینده میلادی آماده کند.

این واکسن در ۲۰ درجه زیر صفر و برای مدت شش ماه ثابت است و می‌تواند در یک یخچال معمولی تا حدود یک ماه قابل استفاده باشد.

واکسن مشترک آلمان و آمریکا 

شرکت‌های داروسازی «فایزر و بیو ان تک آلمان» قادر خواهند بود تا پایان سال جاری میلادی، ۵۰ میلیون دوز واکسن و تا پایان سال ۲۰۲۱ یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دوز واکسن را در صورت حل کردن مساله نگهداری آن در اختیار مردم سراسر جهان بگذارند.

تولید یک میلیون دوز از واکسن روسیه تا دی ماه 

دیمیتری موروزوف مدیر شرکت بیوکارد روز پنجشنبه در سیزدهمین مجمع بین المللی نوآوری در سن پترزبورگ گفت: شرکت بیوکارد قصد دارد تولید ۱ میلیون دوز واکسن ضد کرونای «اسپوتنیک وی» را آغاز کند.

ملیلا بوینویچ نماینده سازمان بهداشت جهانی در روسیه نیز تأیید کرده که شرکت بیوکارد برای دریافت تاییدیه و مجوز تولید و توزیع این واکسن درخواستی را ارایه کرده است.

براساس اعلام شرکت بیوکارد، تا دی ماه یک میلیون دوز از واکسن ضد کرونای این کشور تولید خواهد شد.

واکسن دانشگاه آکسفورد ایمنی نشان داد

 جدیدترین نتایج آزمایش واکسن کرونای دانشگاه آکسفورد نشان می‌دهد که این واکسن یک پاسخ ایمنی قوی در سالمندان ایجاد می‌کند و انتظار می‌رود دانشگاه آکسفورد طی هفته‌های آینده اطلاعات مربوط به اثرگذاری این واکسن بالقوه را منتشر کند.

واکسن ویروس کرونای آکسفورد یک واکنش ایمنی قوی در بزرگسالان ۶۰ تا ۷۰ ساله ایجاد کرده و حالا این امیدواری را افزایش می‌دهد که می‌تواند از گروه‌های سنی در معرض خطر ویروس محافظت کند.

بنابر اعلام محققان سازنده این واکسن موسوم به «ChAdOx ۱ nCov-۲۰۱۹»،  پاسخ‌های ایمنی مشابه در هر سه گروه سنی ۱۸ تا ۵۵ سال، ۵۶ تا ۶۹ سال و ۷۰ سال به بالا نشان داده شده است.  

ساخت چندین نوع واکسن کرونا در چین و اثربخشی همه آن‌ها

شرکت چینی «سینوواک بایوتک» (Sinovac Biotech) گفته واکسن آزمایشی کووید ۱۹ آن‌ها به نام «کروناوک» یک واکنش ایمنی سریع ایجاد می‌کند، اما نتایج آزمایشات اولیه روز چهارشنبه این شرکت نشان داده که سطح آنتی بادی تولید شده در افرادی که از این بیماری بهبود یافته‌اند، کمتر بوده است.

چندی پیش یک شهر چینی به عنوان بخشی از یک برنامه ملی، واکسن کووید ۱۹ آزمایشی «سینوواک بیوتک» را به کارگران و اقشار در معرض خطر بالا به بهای ۶۰ دلار تزریق کرده است.

سومین مرحله آزمایش بالینی واکسن کووید ۱۹ بالقوه این شرکت هم اکنون در برزیل، اندونزی و ترکیه در حال انجام است و نتایج تحلیل میان مدت آن در ماه جاری منتشر می‌شود.

یافته‌های موجود درباره واکسن سینوواک که درمجله پزشکی «The Lancet Infective Diseases» منتشر شده است، حاصل نتایج آزمایشات بالینی فاز ۱ و فاز ۲ انجام شده در چین بر روی بیش از ۷۰۰ شرکت کننده است.

«ژو فنگچای» (Zhu Fengcai) یکی از نویسندگان مطالعه گفت: زدن دو دوز از واکسن کروناوک طی بازه زمانی ۱۴ روزه این واکسن قادر است پاسخ سریع آنتی بادی را در چهار هفته ایجاد کند.  

واکسن کرونای شرکت داروسازی کانسینو و سینوفارم

براساس آنچه که چین از موفقیت خود در تولید واکسن مدعی شده، شرکت‌های داروسازی سینوفارم و کانسینو نیز مشغول ساخت واکسن کرونا هستند؛  تاکنون ۱۰۰ هزار نفر با واکسن شرکت سینوفارم واکسینه شده‌اند که از میان آنان ۵۶ هزار نفر سفر‌های خارجی داشته‌اند، ولی هیچ کدامشان به این بیماری مبتلا نشده و علایم منفی نیز در میان واکسینه شده‌ها مشاهده نشده است.  

سینوفارم قرار است تا پایان سال جاری میلادی حدود ۱۰۰ میلیون دز واکسن تولید کند و براورد می‌شود که سال آینده میلادی میزان تولید به یک میلیارد دز برسد که برای مردم چین قابل استفاده خواهد بود.  

شرکت چینی کانسینو ماه گذشته از برنامه ریزی برای انجام آزمایشات مرحله ۳ واکسن در عربستان سعودی که شامل حدود ۵ هزار نفر بود خبر داد. در آزمایشات فاز‌های ۱ و ۲  واکسن این شرکت چینی، بیش از ۷۰۰ داوطلب بهار امسال در چین شرکت کردند.

واکسن کرونای چین به یک میلیون نفر تزریق شد

خبرگزاری رسمی چین چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد، واکسن کرونای چین که توسط شرکت داروسازی سینوفارم توسعه یافته به حدود یک میلیون نفر تزریق شده است.  دیپلمات‌های اعزامی، دانشجویان،  کارمندان اعزامی پروژه‌های ساختمانی، کارکنان کمپانی‌های مختلف چینی مانند شرکت «ملی نفت چین»، شرکت «پتروشیمی چین» و همچنین هواوی این واکسن را دریافت کرده‌اند و هیچ‌کدام دچار عارضه ناشی از تزریق واکسن نشده‌اند.  

هند برای مقابله با کرونا واکسن آزمایش می‌کند

شرکت «بهارات بیوتک»، تصمیم دارد نخستین واکسن کووید ۱۹ بالقوه تولید شده در هند به نام «کواوکسین» را در سه ماهه دوم سال آینده میلادی عرضه کند.

البته عرضه این واکسن بالقوه در ۲۰۲۱ میلادی منوط به دریافت تاییدیه از سازمان‌های قانونگذاری هند است. به گفته یکی از مقامات «بهارات بیوتک» تمرکز اصلی این شرکت در حال حاضر انجام مرحله سوم آزمایش بالینی واکسن مذکور است.

واکسن بالقوه این شرکت برای مقابله با کووید ۱۹، «کوواکسین» نام دارد و با همکاری «شورای تحقیقات پزشکی هند» (ICMR) و مؤسسه ملی ویروس شناسی این کشور (NIV) ساخته شده است. پژوهشگران برای توسعه واکسن مذکور ویروس غیر فعال SARS-Cov-۲ را در آزمایشگاه ICMR ایزوله کردند.

ساخت واکسن نسل جدید در ایران با پیشرفته‌ترین فناوری

 در کشور ما ایران نیز محققان سعی کرده‌اند همگام با تحقیقات دنیا پیش بروند و به دانش فنی تولید واکسن دست یابند و در این زمینه نیز به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده‌اند.

شرکت دانش بنیان هوم ایمن زیست فناور با همکاری شرکت بیوسان فارمد وابسته به مجموعه دارویی برکت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) موفق به ساخت نخستین نمونه واکسن نوترکیب نسل جدید علیه ویروس کرونا شد. این واکسن هم اکنون در حال آزمایش روی حیوان و برنامه ریزی برای تولید جهت انجام فاز انسانی است.  ساخت این واکسن مبتنی بر فناوری بسیار پیشرفته است که در اختیار پنج مجموعه فناور بزرگ دنیا است.

مصطفی قانعی، رییس کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا در تازه‌ترین ناظهارات خود در خصوص آخرین وضعیت تولید واکسن کرونا در ایران، از پیشرویی فعالیت‌های کشور در زمینه تحقیقات و تولید چهار واکسن کرونا همگام با سایر کشور‌ها خبر داده و گفته مطالعات تولید واکسن کرونا در ایران مطابق با بهترین واکسن‌هایی که در دنیا در حال پیشرویی است، در حال انجام است؛ همچنین  احتمالا اوایل اردیبهشت ماه سال آینده واکسن‌های ایرانی ضدکرونا وارد فاز انسانی می‌شود.

امید به واکسن؛ شاید علت غفلت مردم

از ابتدای شیوع کروناویروس (COVID-۱۹) باور‌های غلط، مبارزه با این بیماری قرن را سخت کرد. یکی از باور‌هایی که موجب شد افراد در پوشیدن ماسک و رعایت بهداشت عمومی و همچنین رعایت فاصله گذاری فیزیکی غفلت کنند، این بود که گفته شد در عرض چند ماه واکسن در دسترس عموم خواهد بود و پژوهشگران برای تولید واکسن ویروس جدید با انتشار زودهنگام توالی ژنتیکی در حال ساخت واکسن هستند.

این در حالی است که کشور‌های مختلف همچنان در حال انجام آزمایش‌های واکسن‌های منتخب هستند و روند تولید تجاری واکسن بسیار زمان‌بر است. همچنین شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف در تلاش هستند با تست دارو بتوانند به کنترل این بیماری و  جلوگیری از  شیوع بیشتر آن کمک کنند.  

ضمن اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد عجله برای ساختن واکسن کووید ۱۹ می‌تواند بیش‌تر از سود، ضرر داشته باشد، مسابقه جهانی برای ساخت واکسن COVID-۱۹ رکورد شکسته است و ساخت سریع واکسن به موضوعی ناشی از فشار‌های سیاسی و اقتصادی  بدل شده است.

نمونه آن، خبر ادعای شرکت فایزر مبنی بر موفقیت ۹۰ درصدی واکسن این شرکت و انتشار آن بعد از انتخابات پر سر و صدای آمریکاست که در عرض چند ساعت روسیه نیز اعلام کرد واکسن تولیدی این کشور نیز بسیار موفقیت آمیز بوده و عوارض چندانی ندارد.

اما نکته مورد توجه درباره واکسن شرکت فایزر این است که چند روز پس از اعلام این موفقیت، دانشمند ارشد شرکت شریک فایزر یادآور شد واکسن توسعه یافته «فایزر و بیو ان تک آلمان» با وجود تأثیرگذاری ۹۰ درصدی با چالش‌هایی در زمینه حمل ونقل و نگهداری روبرو است. واکسن‌هایی که با ترکیبات ژنتیک توسعه می‌یابند باید در دمای کمتر از ۷۰- درجه سانتیگراد نگهداری و بارگیری شوند و همین موضوع شرایط توزیع عادلانه آن را سخت می‌کند و اساسا انتشار  پرسر صدای خبر موفقیت‌آمیز بودن واکسن این شرکت را زیر سوال می‌برد.  

اهمیت این بازی اطلاع رسانی در این است که واکسن‌ها مداخلات مهمی در سلامت جامعه هستند چرا که بیماری را در سطح جمعیت کنترل می‌کنند. این هدف مهم تنها زمانی قابل دسترسی است که واکسن‌ها واقعاً مؤثر باشند این در حالی است که مسوولان سرعت را فدای داشتن شواهد محکم کارایی واکسن کرده‌اند.

همه این‌ها در حالی است که در دنیا پیش بینی می‌شود واکسن کارآیی که بتواند درمان بیماری کرونا را ثابت کند، حداقل یک سال تا ۱۸ ماه در دنیا برای درصد معینی از جمعیت هر کشور قابل توزیع است و حتی این واکسن هم ممکن است برای جمعیت ۷ میلیاردی دنیا کافی نباشد.

خوشبینانه‌ترین زمان سال آینده میلادی است و چشم انداز فعلی تولید ۱۸۰ نوع واکسن کرونا ویروس است و اگرچه ساخت واکسن ۱۲ تا ۳۶ ماه طول می‌کشد، اما قول دادن به مردم برای محافظت از آن‌ها به کمک واکسن، جامعه پزشکی و دانشمندان دنیا را در کنار شرکت‌های دارویی وارد یک چرخه عظیم «خبر‌های خوش» قرار داده است! خبر‌های خوشی که با گذشت زمان و رخ ندادن آنها، اتفاقاً مردم را بیشتر دچار سردرگمی و ناامیدی می‌کنند.

در حالیکه هر روز آمار مرگ و میر ناشی از ابتلاء به کرونا ویروس در دنیا روند صعودی خود را طی می‌کند و معدود کشور‌هایی هستند که توانسته‌اند با کنترل‌های شدید اجتماعی و اقتصادی، روند شیوع و مرگ و میر ناشی از کرونا را آهسته کنند، خبر‌هایی مبنی بر تولید داروی موثر بر کرونا نیز بازتابی شدیدتر از قبل پیدا کرده است.