ترس از بورس به پایان رسید؟

- روزنامه همشهری نوشت: دیروز با بازگشایی نماد شستا که بازار سهام از مدت‌ها پیش انتظارش را می‌کشید ترس بازار فرو ریخت و شاخص بورس برخلاف آنچه انتظار می‌رفت حتی ۲۳ هزار واحد رشد کرد. همزمان با این رویداد مصوبه تازه بورس برای افزایش سقف تامین منابع از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک پیام مثبت به بازار سهام صادر کرد که می‌تواند منجر به افزایش طرف تقاضا در بورس شود. به‌نظر می‌رسد این روز‌ها فشار اغلب اهرم‌های نزولی شاخص با بازگشت شستا در بورس در حال کاهش و در مقابل اهرم‌های صعودی در حال تقویت هستند.

پس از روز‌ها بحث و اظهارنظر بر سر زمان و نحوه بازگشت شستا به بورس، دیروز نماد این شرکت در بورس باز شد و این شرکت به تنهایی ۱۳ هزارو ۳۲۴ واحد شاخص بورس را پایین کشید. با این حال شاخص بورس نزول نکرد و در نهایت با ۲۳ هزار واحد افزایش به‌کار خود پایان داد. ترس از بازگشایی نماد‌های بزرگ مانند شستا در بورس ظرف روز‌های گذشته به روند نزولی بورس دامن زده بود چرا که شرکت‌هایی مانند شستا به‌دلیل بزرگی ارزش بازارشان، وزن زیادی بر شاخص بورس دارند.

سرمایه‌گذاران گمان می‌کردند با بازگشایی نماد این شرکت شاخص بورس با افت‌های سنگینی مواجه شود، اما ظرف چند روز گذشته هم نماد پتروشیمی خلیج‌فارس که بزرگ‌ترین شرکت بورس است در بورس باز شد و هم نماد شستا به مدار معاملات باز گشت و ترس بازار سهام برای باز شدن نماد این شرکت‌های بزرگ فرو ریخت. به‌نظر می‌رسد این روز‌ها فشار اغلب اهرم‌های نزولی شاخص با بازگشت شستا در بورس در حال کاهش و در مقابل اهرم‌های صعودی در حال تقویت هستند.

کاهش اهرم‌های نزولی

بررسی‌ها نشان می‌دهد به غیراز اثر منفی نماد‌های بزرگ بر شاخص بورس، از چند هفته پیش وزن اهرم‌های نزولی بازار سهام در حال کاهش است. از یک طرف تحت‌تأثیر نزول شدید قیمت‌ها از ۲۰ مرداد‌ماه تاکنون بازار سهام به مرحله اشباع فروش رسیده و تقریبا اغلب سرمایه‌گذاران یا سهامی برای فروش ندارند یا ترجیح میدهند سهام خود را نفروشند به بیان دیگر جریان خروج پول از بازار به پایین‌ترین حد خود رسیده و حتی منابع جدیدی در حال ورود به بورس هستند.

از طرف دیگر ریسک‌های درونی و بیرونی مؤثر بر شاخص‌های بورس در حال کاهش است به‌طور مثال با مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا سایه یکی از مهم‌ترین عوامل اثر‌گذار بر سر بازار سهام کم شد و امیدواری برای کاهش تنش‌های سیاسی افزایش یافت. همچنین با مشخص شدن سقف واقعی نرخ سود بین بانکی مشخص شد بانک مرکزی فعلا برنامه‌ای برای افزایش نرخ سود تا بیش از ۲۰ درصد ندارد و این موضوع می‌تواند به جنجال‌های پیرامون افزایش نرخ بهره در بورس پایان دهد.

همچنین آن طورکه حسن قالیباف اصل رئیس سازمان بورس دیروز خبر داد شورای بورس دوشنبه شب تصمیم‌های تازه‌ای برای ساماندهی معاملات سهام عدالت گرفته تا جلوی اثر منفی این موضوع بر بازار سهام گرفته شد.

رئیس سازمان بورس که تلویحا اثر منفی عرضه سهام عدالت بر شاخص بورس را تأیید کردگفت: شورای بورس با تصمیم‌هایی تازه‌ای تلاش کرده تا جلوی این اثرات منفی را بگیرد. حتی مطابق تصمیم‌های این شورا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت باید ۱۰ درصد از منابع مجازشان را برای سرمایه‌گذاری در سهام صرف خرید سهام عدالت کنند، این موضوع می‌تواند منجر به پایان یک چالش اساسی برای بازار سهام شود چرا که یکی از عواملی که ظرف سه‌ماه گذشته منجر به افت شاخص‌های بورس شده عرضه گسترده سهام عدالت در بورس بوده است.

افزایش اهرم‌های صعودی

جذاب‌تر شدن قیمت‌ها تحت‌تأثیر نزول مدوام، مقاومت دلار در برابر نزول، وعده‌های بانک مرکزی برای کاهش نیافتن نرخ سود بانکی، امیدواری برای گشایش‌های سیاسی تحت‌تأثیر انتخابات آمریکا، کشف واکسن کرونا و افزایش تقاضا در جهان که می‌تواند منجر به افزایش قیمت مواد خام و نفت در جهان شود و همینطور رشد ۱۲۰ درصدی سود شرکت‌های بورس در ۶ ماهه نخست امسال، همگی ازجمله نشانه‌هایی هستند که می‌تواند منجر به رشد دوباره بورس شوند.

همزمان با پایان یافتن اهرم‌های نزولی در بازار سهام وزن اهرم‌های صعودی در حال افزایش است. همین منجر به افزایش ارزش روزانه معاملات در بازار سهام شده است. از یک طرف پیروزی جو بایدن، نامزد دمکرات در انتخابات آمریکا امیدواری‌ها را برای گشایش سیاسی و افزایش تجارت خارجی و در آمد‌های ارزی ایران افزایش داه است که این موضوع می‌تواند به افزایش درآمد شرکت‌های بورس منجر شود. از سوی دیگر از بعد کلان امیدواری برای افزایش قیمت جهانی مواد خام یا پایه با کشف واکسن کرونا در جهان بیشتر شده است. این موضوع می‌تواند زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های صادرات محور را در بورس فراهم کندو خود حتی به یک محرک اثر‌گذار بر بازار سهام تبدیل شود.

صرف‌نظر از عوامل کلان، سیاست‌های نهاد ناظر بازار برای تقویت طرف تقاضا نشان می‌دهد که احتمالا تحت‌تأثیر این سیاست‌ها به‌زودی حجم تقاضا در بازار افزایش خواهد یافت. مضاف بر اینکه ظرف همین یک هفته گذشته تأثیر این سیاست‌ها بربازار نمایان و منجر به افزایش ارزش معاملات شده است. هفته قبل سازمان بورس در یک اقدام عملی مجوز ضریب تعدیل سهام در محاسبه تضمین اعتباری مشتریان را تا ۳۵ درصد افزایش داد. این به‌معنای این است که شرکت‌های کارگزاری می‌توانند تا ۳۵ درصد از سبد سهام هر مشتری به او اعتبار بدهند.

پیش از آغاز نزول بازار سهام در ۲۰ مرداد‌ماه ضریب اعتبارکارگزاران در چند مرحله از ۵۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش یافته بود، اما از یک‌ماه پیش دوباره این ضریب در چند مرحله افزایش یافته و اکنون به ۳۵ درصد رسیده است این مصوبه می‌تواند محرکی برای افزایش طرف تقاضا و رشد نماگر‌های بازار سهام باشد.

همزمان با این رویداد، دوشنبه شب شورای‌عالی بورس طرح تازه و مهمی را تصویب کرد که براساس آن سقف تامین مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری تا ۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. همچنین بانک‌ها هم دوباره می‌توانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری جدید تاسیس کنند. این به‌معنای افزایش حجم منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ظرف روز‌های آینده است. این منابع می‌تواند صرف معاملات اوراق بهادار در بازار سرمایه شود. روند صدور مجوز‌های جدید برای تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری از سوی بانک‌ها از مدت‌ها پیش به‌دلیل سیاست‌های مبهم بانک مرکزی قفل شده و سیاست‌های متضاد این بانک با بازار سرمایه روند توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را متوقف کرده بود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ‌تر می‌شوند

براساس مصوبه دوشنبه شب شورای بورس بانک‌ها بعد از مدت‌ها اجازه پیدا کردند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه تاسیس کنند. از سوی دیگر سقف تامین منابع مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت این مصوبات می‌تواند منجر به افزایش تقاضای سرمایه‌گذاری در بورس شود.

شورای بورس دوشنبه شب طرح‌های مهمی را تصویب کرد که می‌تواند منجر به افزایش حجم سرمایه‌گذاری در بورس و رشد شاخص‌ها شود. مطابق این مصوبه تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط بانک‌ها مجاز اعلام شد و سقف تامین منابع از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم افزایش یافت. این مصوبه بعد از آن صادر شد که از مدت‌ها پیش روند تاسیس و توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌دلیل سیاست‌های غیرعقلانی بانک مرکزی متوقف شده بود. از ۳ سال پیش بانک مرکزی تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری از سوی بانک‌ها را مشروط به دریافت مجوز از سوی این بانک کرده بود، اما عملا به‌دلیل سیاست‌های سخت گیرانه تقریبا هیچ صندوق جدیدی از سوی بانک‌ها تاسیس نشده بود به همین دلیل نسبت منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در مقابل ارزش کل بازارسرمایه به پایین‌ترین حد خود یعنی یک بیستم از کل بازار رسیده بود.

این در حالی است که در بورس‌های پیشرفته دنیا بخش مهمی از گردش مالی بازار‌های مالی توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌شود. حالا گویا بانک مرکزی رضایت داده است صدور مجوز تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای بانک‌ها تسهیل شود و آن‌ها می‌توانند تا سقف ۳۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی جدید جذب کنند.

هم‌اکنون ارزش کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری رقم بالغ بر ۳۳۷ هزار میلیارد تومان است که پیش‌بینی می‌شود با صدور تاسیس مجوز‌های جدید برای تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری این رقم با افزایش قابل‌توجهی مواجه شود.

روز گذشته حسن قالیباف‌اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره مصوبات جدید شورای بورس گفت: بانک‌ها می‌توانند صندوق‌های جدید سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه تاسیس کنند و حجم تامین منابع مالی توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری افزایش یافت. او با بیان اینکه سقف منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری براساس تصمیم شورای بورس تا ۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت گفت: سقف منابع قابل جذب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مربوط به بانک هاتا ۳۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

به‌گفته او این عدد‌ها اعداد بسیار بالایی است و باعث می‌شود منابع بسیار خوبی توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه تجهیز شود. قالیباف اضافه کرد: صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت مجازند تا ۲۰ درصد از منابع‌شان را صرف خرید سهام کنند، اما قرار شد نیمی از این منابع در سهام عدالت سرمایه‌گذاری شود که این خود باعث می‌شود عرضه سهام عدالت توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری جذب شود.

رئیس سازمان بورس تأکید کرد: این تصمیم‌های خیلی مهمی بود که می‌تواند بر گردش منابع مالی در بازار سرمایه اثر بگذارد و طرف تقاضا را تقویت کند. عبد الناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی هم در این‌باره درفضای مجازی نوشت: وجود و گسترش فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار سرمایه فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاران است.

ضمن توصیه به افزایش ظرفیت سرمایه‌گذاری در اینگونه صندوق‌ها، بانک مرکزی نیز برای کمک به تحقق این موضوع درخصوص صندوق‌هایی که بانک‌ها مدیریت صندوق را به‌عهده دارند، افزایش سقف صندوق‌های بادرآمد ثابت را تا مبلغ ۳۰هزار میلیارد تومان بلامانع می‌داند. او با بیان اینکه بانک مرکزی تاسیس صندوق‌های جدید سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت توسط بانک‌ها را بلامانع می‌داند، تأکید کرد: برای شرکت‌های تامین سرمایه متعلق به بانک‌ها که متقاضی افزایش سرمایه هستند، تمهیدات لازم برقرار و از تسهیلات فوق نیز برخوردار خواهند شد.