چه خبر از درآمد‌های مالیاتی؟
- روزنامه خراسان نوشت: در سال‌های اخیر هر وقت بحث مالیات به میان می‌آید، نام پزشکان و وکلا هم که متهمان فرار مالیاتی هستند، مطرح می‌شود؛ اما این بار به این صنوف کاری نداریم و به سراغ مالیات بگیرانی رفته ایم که در اجرای قانون کوتاهی کرده اند.
سال‌ها مشکلات ساختاری اقتصاد و فشار تحریم‌ها با پول نفت جبران می‌شد، اما بعد از تحریم‌های جدید رفته رفته دولت به فکر جایگزینی برای نفت افتاده است تا بتواند کشور را اداره کند به همین دلیل هم بحث مالیات بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت، اما با وجود این که دولت از کسری بودجه رنج می‌برد و برخی آن را متهم به بازی با نرخ ارز برای تامین کسری بودجه می‌کنند، برخی مدعی اند که دولت از طرح‌ریزی و اجرای برخی از مالیات‌ها امتناع می‌کند و به دنبال گرفتن آن‌ها نیست.
امروز به برخی از این مالیات‌ها که می‌توانند به دولت در جهت اداره کشور کمک کنند، اما در پستوی اداره مالیات خاک می‌خورند، اشاره کرده ایم.
مالیات بر خانه‌ها و خودرو‌های لوکس
دریافت مالیات از خانه‌ها و خودرو‌های لوکس در بودجه سال ۹۹ توسط کمیسیون تلفیق مجلس تصویب شد تا سطح درآمد‌های مالیاتی دولت افزایش پیدا کند. براساس این مصوبه، مقرر شد دولت از خودرو‌های با ارزش بیش از یک میلیاردتومان و خانه‌های بیش از ۱۰ میلیارد تومان مالیات دریافت کند.
این مالیات که مالیات بر ثروت محسوب می‌شود و کمترین آثار منفی اقتصادی را دارد، علاوه بر افزایش درآمد دولت، موجب کاهش فاصله طبقاتی و تقویت عدالت در جامعه خواهد شد. با این مصوبه بسیاری از خانه‌های واقع در نیمه شمالی تهران و برخی کلان شهر‌های کشور و همچنین اغلب خودرو‌های خارجی مشمول مالیات می‌شدند، اما بررسی کارنامه درآمد‌های مالیاتی دولت در شش ماهه امسال نشان می‌دهد که دولت هیچ درآمدی از این ناحیه نداشته است.
قانون بودجه سال ۹۹ به سازمان مالیاتی سه ماه فرصت داده بود که برای تعیین دارایی و شمول مالیات خانه‌ها و خودرو‌های لوکس اقدام کند. همچنین دستگاه‌هایی مانند وزارت راه و سازمان ثبت اسناد و املاک و نیروی انتظامی و شهرداری‌ها باید دسترسی برخط سازمان مالیاتی به اطلاعات این بخش را فراهم کنند؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصوبه مذکور بودجه ۹۹ با گذشت بیش از هفت ماه از امسال هنوز هم در انتظار ابلاغ آیین‌نامه از سوی دولت است.
در همین زمینه محمود علیزاده، معاون فنی سازمان مالیاتی چندی پیش گفته بود: «در این زمینه آیین‌نامه‌ای تدوین شده و در فرجه زمانی که برای سازمان مالیاتی پیش‌بینی شده به مودیان اعلام خواهد شد.» وی ادامه می‌دهد: در سامانه مربوط گفته خواهد شد که کدام یک از املاک مشمول هستند. هم اکنون آیین‌نامه به دولت ارسال شده و منتظریم دولت تصویب کند.
مالیات بر خانه‌های خالی
طبق آمار‌های مرکز آمار ایران حدود ۲.۶ میلیون مسکن خالی در کشور وجود دارد که باید مالکان آن‌ها طبق قانون، مالیات پرداخت کنند. قانونی که سال ۹۴ تصویب شد، ولی هنوز اجرایی نشده است. هر چند که بر اساس تبصره ۷ ماده ۱۶۹ قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در مجلس، آغاز گرفتن مالیات از خانه‌های خالی منوط به راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان توسط دولت ظرف مدت شش ماه بود، اما با وجود گذشت حدود ۶۰ ماه هنوز اجرایی نشده است.
با گرفتن مالیات از خانه‌های خالی جدا از درآمدی که دولت خواهد داشت، رفته رفته با ورود این خانه‌ها به بازار مسکن شاهد کاهش قیمت مسکن خواهیم بود که متاسفانه هنوز اجرایی نشده است. البته اصلاحیه این قانون هم که به تازگی توسط مجلس صورت گرفته، هنوز در شورای نگهبان تایید نشده است.
مالیات بر عایدی سرمایه
در بیشتر کشور‌های جهان مالیات بر عایدی سرمایه یا ثروت گرفته می‌شود. به طور مثال در نروژ اگر سرمایه‌های فردی اعم از خانه، ماشین، حساب بانکی و... به بیش از ۱.۵ میلیون کرون یعنی حدود پنج میلیارد تومان برسد، باید برای سرمایه اش مالیات بدهد. البته این قانون در کشور ما هم در قدیم وجود داشته تا این که در شهریور سال ۹۳، در بررسی لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، بند ۱۷ این لایحه حذف شد و نمایندگان مجلس به «مالیات بر عایدی سرمایه» رأی منفی دادند.
دلیل این حذف هم این بود که بخشی از نمایندگان، نبود بانک جامع اطلاعاتی املاک و صاحبان آن را دلیل اصلی اجرایی نبودن این قانون اعلام کردند تا این که در تیرماه امسال دوباره طرحی با عنوان مالیات بر عایدی سرمایه تقدیم هیئت رئیسه شد. این نوع مالیات عمدتاً کارکرد تنظیم‌گری دارد و می‌تواند با تضعیف فعالیت‌های غیرمولد و کاهش انگیزه‌های سوداگرانه نقش موثری در تنظیم بازار‌های مختلف از جمله مسکن، خودرو، طلا و ارز ایفا کند.
بدون شک وجود حجم بالای نقدینگی در کشور و ورود آن به بازار‌هایی از جمله خودرو و مسکن که مورد تقاضای آحاد جامعه است، می‌تواند مشکلات فراوانی در این بازار‌ها ایجاد کند.
مالیات بر مجموع درآمد
از سال ۱۳۴۵ که قانون مالیات‌های مستقیم در مجلس تصویب شد، موضوع مالیات بر مجموع درآمد‌ها از مواردی بوده که وجود داشته، ولی عملیاتی نمی‌شده است. در این نوع مالیات، نه شرکت بلکه هر شخصی باید در انتهای هرسال یک اظهارنامه بدهد و در آن تمام درآمد‌های خود را در یک طرف بیاورید.
بعد بر اساس جداولی که در آن نرخ مالیات به صورت تصاعدی محاسبه می‌شود، مالیات خود را بدهد، ولی نکته این جاست که مالیات برخی از درآمد‌های شما همانند دستمزد و حقوق در طول سال داده شده است. این مالیاتی که قبلاً پرداخت شده به شما برگردانده می‌شود یعنی اگر مجموع مالیات پرداختی شما از آن چیزی که باید بدهید، بیشتر باشد که معمولاً برای افراد کم‌درآمد این‌گونه است، آن گاه اضافه مالیات به شما برگردانده خواهد شد، اما افرادی هستند که درآمدشان از آن چیزی که بابتش مالیات پرداخت کرده اند بیشتر است که باید منشأ پول را مشخص کنند و مالیات آن را بپردازند. با این مالیات جلوی بسیاری از پول شویی‌ها گرفته می‌شود.
فرض کنید درآمد شما در طول یک سال ۱۵ میلیون تومان است، ولی مثلاً یک اتومبیل به قیمت ۵۰ میلیون تومان خریده اید بدون این که از جایی وام بگیرید. آن گاه سازمان مالیاتی از شما خواهد پرسید با این درآمد چطور توانستی اتومبیل بخری.
چکیده گزارش
در کنار مالیات‌هایی که از خانه‌ها و خودرو‌های لوکس، خانه‌های خالی و... گرفته نمی‌شود، نیاز به تعریف پایه‌های جدید مالیاتی مانند مالیات بر سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد هم دیده می‌شود که به نظر می‌رسد مجلس در حال طرح آن هاست.
با این حال در کنار آن چه گفته شد، افرادی هم هستند که از دادن مالیات فرار می‌کنند در حالی که اگر درآمد‌های مالیاتی به درستی گرفته شود، باعث کاهش نیاز دولت به درآمد‌های نفتی خواهد شد. هم اکنون بخشی از درآمد‌های مالیاتی به دلیل معافیت‌های مالیاتی، بخشی به دلیل فرار‌های مالیاتی، بخشی به دلیل رعایت نشدن قانون و بخشی دیگر به دلیل تعریف نشدن پایه‌های مالیاتی جدید از مودیان گرفته نمی‌شود که اگر این اتفاق بیفتد، هم شاهد کاهش فاصله طبقاتی و هم افزایش درآمد دولت خواهیم بود.