کالا‌های ایرانی با نام‌های عجیب!
اگر به کالا‌های موجود در مغازه‌ها توجه کنید خواهید دید که بیشتر کالا‌های ایرانی با نام‌های عجیب نامگذاری شده اند. نکته‌ای که در این میان وجود دارد برخی از این نام‌ها اسامی ضدایرانی هستند و در واقع نه تنها نام غربی شمرده می‌شوند، بلکه یادآور افراد و تولیدات هنری ضدایرانی هستند.
_ فارس نوشت: اگر سری به فروشگاه‌های بزرگ و یا حتی مغازه‌های اطراف منزل بزنید، احتمالا با کودکی برخورد کرده‌اید که برای خرید یک کالا وارد مغازه شده و از فروشنده طلب خوراکی یا کالایی با نامی عجیب را می‌کند و یا حتی اسمی را می‌گوید که به نظر شما عجیب، متفاوت و ناآشناست.
در این گزارش در مورد نام غیرایرانی کالای ایرانی صحبت می‌کنیم؛ کالایی که در داخل کشورمان مسیر تولید را می‌گذراند، اما در نهایت با نامی بیگانه و غیرفارسی عرضه و معرفی و حتی تبلیغ می‌شود.
ممکن است شما هم با این دست کالا‌ها از مواد شوینده تا پوشاک و خوراکی‌های روزمره برخورد کرده باشید؛ اما چرا باید کالایی که در داخل کشورمان تولید می‌شود نامی غیربومی و اصطلاحاً غیرایرانی داشته باشد؟
در گذشته، کارخانه‌های موفقی مثل «روغن قو»، «بیسکوییت مینو»، «روغن جهان» و... از نام ایرانی استفاده کرده‌اند و حالا چرا به نام‌های عجیب و غریب رسیده‌ایم؟ چرا در سال‌های اخیر تاکید و اصرار تولیدکنندگان بر استفاده از نام‌های فرنگی، متفاوت و اغلب غیرفارسی بوده است؟
آیا غیر این است که قانون بکارگیری نام‌های بومی و ایرانی الزام‌آور نیست؟ چرا که در مقابل، عده‌ای با برشمردن سد‌های بسیار در مسیر قانون، به کار بردن واژگان فارسی آن را دلیل عدم استقبال معرفی می‌کنند.
نکته مهم و تأسف‌بار اینکه برخی از این نام‌ها اسامی ضدایرانی هستند و در واقع نه تنها نام غربی شمرده می‌شوند، بلکه یادآور افراد و تولیدات هنری ضدایرانی هستند، اما به راحتی روی کالایی درج و حتی از صداوسیما بار‌ها و بار‌ها تبلیغ می‌شوند!
اولین قوانین استفاده از زبان فارسی در نامگذاری‌ها
اولین مصوبات در زمینه زبان فارسی برای سال ۷۵ است؛ زمانی‌که حجت‌الاسلام ناطق نوری رییس مجلس شورای اسلامی بود، آن را ابلاغ کرد؛ یعنی ۲۸ آذر ۱۳۷۵.
«بر این مبنا به منظور قوت و اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از رکن‌های هویت ملی ایران و زبان دوم جهان اسلام و معارف و فرهنگ اسلامی، دستگاه‌های قانون‌گذارِ اجرایی و قضایی کشور و سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات دولتی و کلیه شرکت‌هایی که شمول قوانین و مقررات عمومی بر آن‌ها مستلزم ذکر نام است و تمام شرکت‌ها، سازمان‌ها، نهاد‌های مذکور در بند «د» تبصره ۲۲ قانون برنامه دوم توسعه موظف هستند از به کار بردن کلمات و واژه‌های بیگانه در گزارش‌ها، مکاتبات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های رسمی خودداری کنند و همچنین استفاده از این واژه‌ها روی کلیه تولیدات داخلی اعم از بخش‌های دولتی و غیردولتی که در داخل کشور تولید می‌شود، ممنوع است.»
این مصوبه سال ۷۵ مجلس است. در مصوبه مجلس هم وظایف هر دستگاه مشخص شده است. مثلاً فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی باید براساس اصول و ضوابط مصوب خود برای واژه‌های مورد نیاز با اولویت واژه‌هایی که کاربرد عمومی دارند، راساً یا با همکاری مراکز علمی واژه‌گزینی یا واژه‌سازی کند. این مصوبه ۲۴ سال پیش مشخص شده است.
آنجا حتی آمده، واژه‌هایی که فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی معادل‌یابی برای آن‌ها را ضروری نمی‌داند و نیز کلماتی که هنوز واژه فارسی معادل آن‌ها به تصویب نرسیده، از شمول این قانون مستثنی هستند. فرهنگستان علوم پزشکی، دستگاه آموزشی و پژوهشی، دانشگاه و سایر سازمان‌های علمی و فرهنگی، چاپخانه‌ها، مراکز نشر، روزنامه‌ها و مطبوعات مکلف به رعایت این قانون هستند و در صورت تخلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است مطابق تبصره ۸ همین قانون با آن‌ها رفتار کند.
سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و کلیه دستگاه‌های مسؤول در مادۀ واحده موظفند واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات اسلامی را بعد از ابلاغ در تمام موارد به کار ببرند. تولید و توزیع‌کنندگان کالا و سایر مراکز کسب و پیشه در صورت تخلف از این قانون به ترتیب به مجازات‌هایی از اخطار کتبی توسط وزارت ارشاد تا تعطیلی موقت محل کار، لغو برنامه‌ها و... محکوم خواهند شد.
در واقع سال ۷۵ مشخص شده فرهنگستان، صداوسیما، وزارت ارشاد و نیروی انتظامی چه کاری باید انجام بدهند. نکته‌ای باقی نگذاشته و صریح و شفاف همه این موارد را بیان کرده است.
در این مقطع نیازمند آئین‌نامه اجرایی بودیم که آن هم دو ماه پس از تصویب به پیشنهاد کمیسیون فرهنگی دولت و به تصویب هیات وزیران رسید. بعد‌ها آئین‌نامه اجرایی در جلسه هیات وزیران در سال ۱۳۸۸ مشخص شد و در سال ۱۳۹۴ آئین‌نامه اجرایی شورای پاسداشت زبان فارسی از دل آن بیرون آمد.
مشاور وزیر ارشاد: اسامی خارجی یا غیرایرانی بدون مجوز فعالند
«محمود شالویی» مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور پاسداشت زبان فارسی درباره این اسامی غیرایرانی می‌گوید: طبق قانون وظیفه هر دستگاه مشخص است. (اما بنا به هر دلیلی، چون دلایل هر کدام از این دستگاه‌ها در جای خودش شنیدنی است) اینکه چطور دستگاهی در ایفای وظایفش کم‌کاری داشته باید آن دستگاه پاسخگو باشد. در همین مسیر، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کار خوبی انجام داد و شورای پاسداشت زبان فارسی را به استناد اصلاح ماده ۱۷ آیین نامه اجرایی هیأت محترم وزیران که در تاریخ ۱۳۹۴/۱۱/۱۴ به تصویب رسید، در وزارتخانه تشکیل داد. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف شده از بکارگیری واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کند. ما به همه دستگاه‌هایی که کالا‌هایی با اسامی غیرایرانی تبلیغ می‌کنند، تذکر می‌دهیم، اما اینکه آن‌ها تا چه اندازه اهمیت دهند، مهم است.
وی درباره اینکه چرا مصوبات بازدارنده نیست، گفت: نمی‌توان اینطور برداشت کرد؛ چرا که مجوز مهم است. گاهی یک شرکت برای تبلیغ روی تابلوی شهری از ادارات کل ارشاد تقاضای مجوز می‌کند. هنگاهی که مجوز صادر شد شهرداری‌ها اجازه نصب تابلو را می‌دهند، اما نکته اینجاست اسامی خارجی که روی تابلو‌های تبلیغاتی شهری می‌بینید مجوز ندارند و بدون هماهنگی نصب شده‌اند.
شالویی در پاسخ به اینکه شهرداری باید وارد میدان شود، افزود: مطمئن باشید هرجا اسامی خارجی یا غیرایرانی وجود دارد، هیچ یک مجوز ندارند.
حالا نوبت فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که در این باره موضع خود را اعلام کند. چرا که فرهنگستان، مرجع تخصصی، علمی، تشخیصی و تطبیقی است و به قولی، مرجع قانونی برای تایید نهایی محسوب می‌شود.
انگیزه ملی برای اجرای قانون ممنوعیت استفاده از لغات بیگانه وجود ندارد
«غلامعلی حداد عادل» رییس فرهنگستان در این زمینه می‌گوید: نامگذاری‌ها با کلمات خارجی و نوشتن تابلو‌ها با حروف خارجی یک مشکل فرهنگی است. یعنی این موضوع ریشه فرهنگی دارد و از مصادیق تهاجم فرهنگی شمرده می‌شود.
وی در بخش دیگری از این گفتگو با تاکید بر اینکه فرهنگستان زبان و ادب فارسی یک دستگاه علمی است و اصولا برای کار‌های اجرایی در سطح کشور و شهر تاسیس نشده، می‌افزاید: فرهنگستان، یک مرکز علمی و پژوهشی است و برای حفظ زبان فارسی ایجاد شده است. اما وظیفه‌ای که قانون ممنوعیت استفاده از لغات بیگانه بر عهده ما نهاده شده این نیست که به فروشگاه‌ها، مغازه‌ها و یا تولیدی‌ها مراجعه کنیم و پیگیر این موضوع باشیم و بگوییم چرا نام خارجی روی فروشگاه یا تولید خود گذاشته‌اید. این وظیفه فرهنگستان نیست.
حداد عادل به متن قانون اشاره می‌کند و می‌گوید: در متن قانون آمده است: در صورتی که درباره فارسی بودن یک نام اختلاف باشد نظر فرهنگستان تعیین‌کننده خواهد بود. در واقع کار فرهنگستان در این حد است.
این مقام مسوول در بنیاد سعدی درباره آشفتگی کنونی در نامگذاری تولیدات داخلی با واژگان و اسامی خارجی تصریح می‌کند: اینکه چرا آشفتگی در نام‌ها دیده می‌شود، چند دلیل دارد؛ در درجه اول اینکه بسیاری از کسانی که نام خارجی برای کالا یا مغازه خود انتخاب می‌کنند از جایی مجوز نمی‌گیرند که آن نهاد به فارسی یا غیر فارسی بودن آن مجوز بدهد یا ندهد. آن‌ها تابلویی را سفارش داده و بر فروشگاه خود نصب می‌کنند! شهرداری و اتحادیه صنفی هم کاری ندارند که چه اسمی بر سر در این مغازه نصب شده است!
حداد عادل می‌افزاید: عده‌ای در شهرستان‌ها و تهران به سازمان ثبت شرکت‌ها مراجعه می‌کنند و قصد دارند به لحاظ حقوقی موسسه خود را ثبت کنند. در این صورت آن شرکت از ما استعلام می‌کند. ما نیز درباره این نام نظر می‌دهیم که آیا فارسی هست یا نه. اما در برخی استان‌ها و شهرستان‌ها فرمانداری‌ها یا استانداری‌ها از وزارت ارشاد استعلام می‌گیرند که این وزارتخانه هم نامه را برای ما ارسال کرده و ما پاسخ می‌دهیم. اما خیلی‌ها مجوز نمی‌گیرند.
وی به یکی از مشکلات اشاره کرده و می‌گوید: یکی از مشکلات، اداره ثبت علائم است. آن‌ها یک استدلال غلط دارند و می‌گویند برمبنای اینکه ما جز کنوانسیون پاریس هستیم بر اساس آن هر علامتی بیاید ما ناچاریم ثبت کرده و مجوز دهیم. آن‌ها می‌گویند ما علائم را ثبت می‌کنیم، اما این به معنای ثبت نام شرکت نیست تا بتواند بعد از ثبت آن را تبلیغ کند. این اختلاف بین ما و این اداره وجود دارد.
حداد عادل ادامه می‌دهد: ما به این اداره تذکر داده‌ایم که شما علایم و عباراتی را که مغایر قانون است، ثبت نکنید، اما آن‌ها بر اساس همان کنوانسیون زیر بار نمی‌روند و می‌گویند: ثبت علامت به معنای مجوز تبلیغ نیست. در حالی که تا علامت ثبت می‌شود، این کالا حتی از طریق صداوسیما هم تبلیغ می‌شود.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره آخرین بررسی‌ها خاطرنشان می‌کند: در صدد هستیم قانون را در مجلس اصلاح کنیم. در این مسیر وزارت ارشاد در حال همکاری است. هرچند اخیرا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مسیر بسیار فعال شده. از این رو ما امیدواریم مشکل حل شود.
وی به دسته دیگری از نام‌های خارجی که توسط تولیدکننده خارجی در بیرون از کشور تولید و به کشور وارد و تبلیغ می‌شود اشاره کرده و می‌گوید: دسته دیگر نام‌های خارجی که برای تبلیغ و تکثیر مجاز هستند، مربوط به آن شرکت‌هایی است که تولیداتی در خارج دارند و این تولیدات را با همان نام وارد کشور کرده و تبلیغ می‌کنند. این موضوع، بلامانع است. در واقع محصولاتی که در خارج تولید می‌شوند واردکننده حق دارد با نام تولیدی خارجی آن را در ایران تبلیغ کند. ما نیز جلوی این تبلیغ را نمی‌گیریم.
وی در بخش دیگر از سخنانش می‌گوید: نیروی انتظامی از نهاد‌های مسوول و برخوردکننده است. وزارت ارشاد هم مسؤولیت‌هایی دارد که با همکاری نیروی انتظامی کار را پیش ببرد. البته تا حدودی هم این همکاری وجود دارد، اما کافی نیست، دلیلش هم آن است که ما تاثیری نمی‌بینیم.
حدادعادل در پایان به اراده و انگیزه ناکافی در مسیر مبارزه و مقابله با نام‌های غیرفارسی تاکید و عنوان می‌کند: در کشور ما انگیزه ملی برای اجرای این قانون وجود ندارد. فرهنگستان زبان و ادب فارسی بسیار از این واقعیت متاسف است و قدرت اجرایی برای مقابله با این نابهنجاری ندارد.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *