کرونا و به حد نصاب نرسیدن فیلم‌های متقاضی؛ چالش‌های پیش‌روی جشنواره سی و نهم

_  فارس نوشت: جشنواره فیلم فجر با ۳۸ دوره برگزاری، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین رویداد سینمایی ایران است. این جشنواره از سال ۱۳۶۱ آغاز شده و اگرچه با فراز و فرود‌هایی همراه بوده، اما شناخته‌شده‌ترین جشنواره ایران در داخل و خارج از کشور است.

 

طی سال‌های اخیر، روال جشنواره فیلم فجر ـ که چند سالی است بخش ملی و جهانی آن جدا شده ـ بدین صورت بوده است که در شهریور یا مهرماه فراخوان جشنواره منتشر می‌شده و مهلت ثبت‌نام فیلم‌های متقاضی تا پایان آبان یا نیمه آذر بوده است. اما امسال با گذشت یک هفته از آبان‌ماه، هنوز فراخوان جشنواره منتشر نشده است!

 

دبیر سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر،  محمدمهدی طباطبایی‌نژاد است. او دو وجه اشتراک با دبیر قبلی ـ ابراهیم داروغه‌زاده ـ دارد؛ معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی را در کارنامه دارد و تهیه‌کننده ارشد تلویزیون است.

 

او در نخستین اظهارنظر پس از دریافت حکم دبیری جشنواره فیلم فجر گفت که الگویش در برپایی جشنواره، فستیوال ونیز است، یعنی استفاده از ۵۰ درصد ظرفیت سالن‌های سینما. البته بیشتر توضیح نداد که آیا این شامل سینما‌های مردمی هم می‌شود یا امسال جشنواره فیلم فجر به سینمای اهالی رسانه محدود خواهد شد؟

 

نکته دیگری که برخی منتقدان سینما مطرح می‌کنند این است که به فرض امکان برپایی جشنواره با تمهیدات بهداشتی، تعداد تولیدات سینمایی نسبت به سال‌های گذشته افت محسوسی داشته است، بنابراین دست هیأت انتخاب برای فیلم‌های سینمایی باکیفیت بسته است.

 

 

دبیر جشنواره فیلم فجر هم به نوعی این دیدگاه را تأیید می‌کند و می‌گوید: «ممکن است تعداد فیلم‌های متقاضی حضور در جشنواره حدود یک‌سوم پارسال باشد، اما دست ما برای برگزاری جشنواره خالی نیست. نکته نگران‌کننده کروناست که از اراده ما خارج است.»

 

او درباره اینکه سالن‌های سینما چهارمین هفته متوالی تعطیلی را پشت سر می‌گذارند، توضیح می‌دهد: «امیدمان این است که شرایط بهتر و تعداد مبتلایان کمتر شود. امیدواریم آمار مرگ‌و‌میر دورقمی شود و پاییز سیاه به زمستان سپید تغییر کند.»

 

اگر تعداد مبتلایان به کرونا و جانباختگان آن کاهش نیابد چه؟ دبیر جشنواره فیلم فجر آب پاکی را روی دستمان می‌ریزد و می‌گوید: ممکن است سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر از بهمن‌ماه امسال به سال آتی موکول شود.

 

 

آیین‌نامه جشنواره فیلم فجر اجازه حضور فیلم‌های قدیمی در جشنواره را نمی‌دهد. طباطبایی‌نژاد تأکید دارد: «این آیین‌نامه تغییر نخواهد داشت، اما برخی دوستان پیشنهاد داده‌اند که به فیلم‌های سال گذشته که نسخه ناقص (راش یا راف‌کات) آن‌ها توسط هیأت انتخاب بازبینی شده، در صورتی که جایی عرضه و اکران نشده‌اند، شانس حضور مجدد داده شود. چون قضاوتی که درباره آن‌ها شده، قضاوت کاملی نبوده است. من هم مدافع این موضوع هستم، اما باید شورا درباره آن تصمیم نهایی را بگیرد.».

 

اما چه تعداد فیلم‌های اینچنین داریم؟ با مرور فهرست فیلم‌های سال گذشته شاید بتوان به فیلم‌هایی مانند «لاله»،  «دست انداز»، «ستاره بازی»، «گورکن»، «سلفی با دموکراسی»، «ستاره‌بازی»، «سگ‌بند» و «قاتل و وحشی» دست یافت.

 

فیلم‌های دیگری هم هستند که تصویربرداری آن‌ها تقریباً به پایان رسیده و مراحل فنی را پشت سر می‌گذارند، مانند: ابلق (نرگس آبیار)، گشت۳ (سعید سهیلی)، پیتوک (مجید صالحی)، طلاخون (ابراهیم شیبانی)، روشن (روح‌الله حجازی)، چپ، راست (حامد محمدی)، راند چهارم (علیرضا امینی)، جوجه‌تیغی (مستانه مهاجر)، شب داخلی دیوار (وحید جلیلوند)، بدون همه چیز (محسن قرایی).

 

 

اکنون پرسشی که پیش می‌آید این است برای برگزاری جشنواره فیلم فجر چه تعداد فیلم نیاز است؟

 

سیمون سیمونیان مدیر دبیرخانه جشنواره فجر در ادوار گذشته پیش‌بینی می‌کند: امسال حداقل ۶۰ فیلم متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر خواهند بود و از میان آن‌ها می‌توان به راحتی ۲۰ فیلم را برای بخش سودای سیمرغ انتخاب کرد.

 

این در حالی است که به گفته سیمونیان، سال‌های گذشته بین ۸۰ تا ۱۲۰ فیلم متقاضی حضور در جشنواره بوده‌اند، البته با طولانی‌شدن پیش‌تولید یا فیلمبرداری، برخی از آن‌ها به مرحله انتخاب نمی‌رسیدند.

 

این مدیر سینمایی می‌گوید: به‌نظرم فیلم‌های خوبی تولید شده و در کنار اسامی فیلمسازان جوان، نام‌های شناخته‌شده هم وجود دارد؛ ضمن اینکه فیلم‌های سال گذشته که در مراحل فنی مانده بودند، اکنون تکمیل شده‌اند. البته باید فیلم‌ها را دید و سپس قضاوت کرد.

 

 

به هر حال فرصت زیادی تا بهمن‌ماه و برگزاری جشنواره فیلم فجر نمانده است. باید دید طی ماه‌های آتی شاهد سیر نزولی شیوع ویروس کرونا هستیم یا این ویروس منحوس همچنان قربانی می‌گیرد؟

 

اگر روال به همین صورت باشد، عملاً امکان برگزاری جشنواره فیلم فجر وجود نخواهد داشت. بحث برگزاری آنلاین هم منتفی است، چون خطر لو رفتن نسخه‌های قاچاق فیلم‌ها بالاست.

 

از سوی دیگر سالن‌های سینما به ورشکستگی رسیده‌اند و قادر به پرداخت سهم تهیه‌کنندگان نیستند. سینمای ایران اکنون به صورت کامل وارد بحران شده است و خروج از آن به این سادگی‌ها میسر نیست. کمک‌های ناچیز سازمان سینمایی هم دردی را دوا نخواهد کرد. بازگشایی سینما‌ها پس از ۴ ماه تعطیلی به واسطه شیوع کرونا هم نشان داد مخاطبان همچنان برای حضور در سالن سینما مردد هستند؛ بنابراین شاید برپایی جشنواره فیلم فجر در سال جاری عوایدی برای سینمای ایران نداشته باشد.

 

 

مصطفی جلالی فخر پزشک متخصص و نویسنده و منتقد سینما معتقد است: ماجرای برگزاری رویداد‌ها با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی بیش از اینکه نفع داشته باشد، گریزگاهی برای گسترش بیماری شده است.

 

او درباره برگزاری جشنواره فیلم فجر می‌گوید: به نظرم بهترین کار این است که جشنواره سی و نهم به تعویق بیفتد تا وقتی که مطمئن باشیم کرونا را کنترل کرده‌ایم؛ یعنی یا در کشور کنترل شود یا واکسن آن بیاید. در شرایط فعلی، نه تنها جشنواره فجر بلکه هر تجمعی به صلاح نیست.

 

دبیر جشنواره فیلم فجر گفته بود یکی از شروط برگزاری جشنواره، کاهش میزان مبتلایان و دو رقمی شدن جان‌باختگان کروناست. اما دکتر جلالی فخر توضیح می‌دهد: الان روزانه بیش از ۴۰۰ تا کشته داریم؛ اگر در بهمن‌ماه این میزان به ۱۰۰ کشته هم برسد، باز برگزاری جشنواره به صلاح نیست. چون اولاً به گسترش بیماری و افزایش تعداد مبتلایان و جانباختگان می‌انجامد. ثانیاً حتی ۱۰۰ کشته هم زیاد است، چون صحبت از جان آدم‌هاست. حتی اگر یک انسان هم به خاطر برگزاری جشنواره یا رویدادی بمیرد، برگزاری آن رویداد موضوعیتی ندارد.