دو معنای «میزان حال فعلی افراد است»

- امام خمینی (ره) در ابتدای برپایی نظام جمهوری اسلامی، جمله‌ای کلیدی در خصوص ارزیابی دیگران مطرح کرده و فرمودند: «میزان حال فعلی افراد است».

این جمله تاریخی دارای دو معناست:

معنای اول اینکه اگر کسی در گذشته خطا‌هایی داشته و مسیر اشتباهی را در زندگی طی کرده، اما اکنون به اشتباه خود پی برده و در صدد جبران گذشته است، نباید وی را با اعمال گذشته اش قضاوت کرد و میزان قضاوت وضع فعلی وی است.

معنای دوم اینکه اگر کسی گذشته درخشانی از اعمال خوب و نیک داشته، اما الان از آن گذشته فاصله گرفته و مسیر خطایی را طی می‌کند، نباید گذشته وی را «تنها» ملاک قضاوت در مورد او قرار داد بلکه وضعیت فعلی وی ملاک اصلی برای قضاوت در مورد چنین شخصی است، هر چند که باید وضعیت قبلی وی را نیز مدنظر قرار داد.

در خصوص هر دو معنا، موارد بسیار زیادی در تاریخ و زندگی روزمره وجود دارد که نشان می‌دهد انسان‌ها در گذر زمان، تغییر می‌کنند و دیدگاه‌ها و سبک زندگی آن‌ها و تعلقات شان متفاوت از گذشته می‌شود.

اما نکته مهمی که در خصوص این نوع قضاوت وجود دارد این است که اگر فردی می‌خواهد در مورد وضعیت فعلی دیگران قضاوت کند باید توانایی، صلاحیت عقلی، ذهنی، اخلاقی، رفتاری و لازم را داشته باشد. اینگونه نیست که هر کسی بتواند در مورد وضعیت فعلی دیگران قضاوت کند. به ویژه در عصر اینترنت و فضای مجازی که ارتباطات نزدیک و شناخت دقیق بسیار کم شده و منبع داده‌ها و اطلاعات به طور اساسی منحصر به فضای مجازی شده که فضایی «بی در و پیکر» بوده و هر کسی می‌تواند هر مطلب راست یا دروغی را منتشر کرده بدون اینکه پاسخگوی چنین کاری باشد.

در چنین شرایطی، شرط تقوی این است که دستور امام حسن عسکری (ع) را نصب العین قرار داد که امر به «توقف عند الشبهات» داده‌اند.

*مسعود اسداللهی

تحلیل‌گر ارشد