تولید سالانه ۳۵ میلیون تن ضایعات غذایی در ایران

_ ایسنا نوشت: دکتر جلال الدین میرزای رزاز _ رییس انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور در یادداشتی که به بهانه روز جهانی غذا در اختیار ایسنا قرار داده است، آورده: "امسال هفتاد و پنجمین سالی است که در این روز در حدود ۱۵۰ کشور جهان،  برنامه‌های خاصی به منظور یادآوری و افزایش آگاهی عمومی و تفهیم گرسنگی و فقر اجرا می‌کنند.

 

بر اساس آخرین آمار حدود ۱ میلیارد انسان از سوء تغذیه و گرسنگی رنج می‌برند که از این میان حدود ۵۰ درصد در آسیا و ۲۵ درصد در آفریقا زندگی می‌کنند. در مقابل این گرسنگان اما، حدود ۲ میلیارد نفر در دنیا دچار اضافه وزن و چاقی هستند. از برنامه‌های مهم سازمان جهانی خواروبار (فایو) و دیگر سازمان‌های بین‌المللی، حذف گرسنگی تا پایان ۲۰۳۰ در دنیا با همراهی و مشارکت اهالی زمین است.

 

اخیرا برنامه جهانی غذا (World Food Programme) که از سوی سازمان ملل متحد ارایه شده بود به خاطر تلاش در مبارزه با گرسنگی و بهبود شرایط صلح در مناطق دچار درگیری، برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۰ میلادی شده است. شاخه کمک غذایی سازمان ملل متحد که بزرگترین نهاد انسانی جهان در زمینه امنیت غذایی و رفع گرسنگی است، اعلام کرده هنوز یک نهم جمعیت جهان غذای کافی ندارند؛ لذا نیاز به همبستگی و همکاری چند جانبه بیش از هر زمانی آشکارتر است.

 

وقتی در رابطه با غذا صحبت می‌کنیم می‌توان آن را از دو بعد امنیت غذایی و ایمنی غذایی مورد کنکاش و بررسی قرار داد که دو مقوله کاملا متفاوت و جدا از هم هستند.

 

 

وی در ادامه آورده است: در بررسی امنیت غذایی بر اساس تعاریف مختلف بین‌المللی پارامتر‌های مختلفی ارایه شده که اهم آن‌ها ۴ پارامتر و شاخص ذیل می‌باشد:

 

فراهم بودن غذا و مواد غذایی در همه ایام، دسترسی به غذا (هم دسترسی فیزیکی و در دسترس بودن غذا و هم فراهم بودن شرایط اقتصادی خانوار برای خرید غذا)، دانش لازم برای بدست آوردن، پردازش و درک اطلاعات اولیه در مورد غذا و به طور خلاصه سواد تغذیه‌ای و درجه ایمنی و مغذی بودن و مفید بودن غذا و به طور خلاصه فراهم بودن غذای سالم.

 

 در حال حاضر در  ایران در مقوله امنیت غذایی با ۳ چالش اساسی و ریشه‌دار کرونا در ابعاد جهانی و ملی،  تحریم‌های شدید و ناجوانمردانه اقتصادی و وضعیت اقتصادی ناپایدار مواجه هستیم.  متاسفانه این سه عامل در صورت ادامه دار شدن در دراز مدت می‌تواند امنیت غذایی را در کشور تحت الشعاع قرار دهد و خسارات و صدمات جبران ناپذیری را به سلامت جامعه وارد کند، لذا ضرورت بررسی، واکاوی موضوع و ارایه راهکار‌های کارشناسی و تخصصی برای برقراری امنیت غذایی کشور بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

 

در دوران شیوع کرونا اما، ایران توانست از معدود کشور‌های دنیا باشد که حتی در مقایسه با کشور‌های توسعه یافته تنوع و کفایت مواد غذایی را در کشور چه به لحاظ فراوانی و چه به لحاظ دسترسی فیزیکی فراهم کند تا جایی که در روز‌هایی که در اروپا فروشگاه‌های عرضه مواد غذایی غارت می‌شد، در ایران گویی اتفاقی نیفتاده و در شرایط کاملا عادی تنوع، ارایه و کفایت محصولات و مواد غذایی کاملا حفظ شده بود. گرچه این فراوانی و تنوع بر اساس تعریف امنیت غذایی یکی از شاخص‌های لازم و مهم می‌باشد، ولی بر اساس پارامتر‌های دیگر تعریف امنیت غذایی کافی نیست.

 

عوامل سه گانه و تهدیدآمیز فوق که به آن‌ها اشاره شد عمدتا مداخله دولتمردان، سیاستمداران و مسوولین اجرایی کشور را می‌طلبد که ضرورت توجه به آن‌ها در وضعیت هشدار و قرمز قرار دارد. اما مردم نیز با ورود به نحوه مصرف و توجه به آموزه‌های اعتقادی، مذهبی، ملی و اخلاقی می‌توانند تا حدود زیادی مانع بروز ناامنی غذایی در کشور باشند که لازم است تک تک هموطنان عزیز با درک شرایط موجود به سهم خود در برقراری امنیت غذایی مشارکت نمایند.

 

 

بر اساس مطالعات و آمار‌های ارایه شده هرسال ۱.۳ میلیارد تن ضایعات مواد غذایی در دنیا وجود دارد که این ضایعات معادل یک سوم کل مواد غذایی تولید شده برای مصرف انسان‌ها است و می‌تواند غذای کافی برای ۲ میلیارد نفر انسان گرسنه را در سال فراهم نماید. در کشور ما نیز بر اساس بررسی‌های به عمل آمده حدود ۳۰ درصد ضایعات غذا از چرخه تولید تا مصرف وجود دارد. چرخه و زنجیره غذا از مزرعه شروع می‌شود و پس از طی چرخه فرآوری و عرضه به سفره‌ها می‌رسد.

 

 

براساس گزارش سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو)، هرروز به‌ازای هر نفر ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران ۱۳۴ کیلوکالری است. سهم ایران از کل غذایی که هرسال در جهان به هدر می‌رود ۲.۷ درصد اعلام شده است. بر همین اساس ضایعات موادغذایی در ایران معادل ٣٥‌میلیون تن است. این درحالی است که در اتحادیه اروپا با ٢٧ کشور عضو، تنها ٩٠‌میلیون تن موادغذایی راهی زباله‌ها می‌شود. یک پژوهش علمی، ارزش مادی ضایعات موادغذایی در ایران را ١٥ میلیارد دلار برآورد کرده که اگر این رقم را با درآمد نفتی در شرایط غیر تحریم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که مردم ما معادل تقریبا ۵۰ درصد درآمد نفتی‌مان را با ضایعات غذا به سطل زباله می‌ریزند.

 

بیشترین ضایعات غذا در ایران مربوط به نان، میوه، برنج و سبزیجات است؛ لذا ساماندهی و ورود اورژانسی کشور جهت جلوگیری از آمار ۳۰ درصدی ضایعات غذا در کشور با آموزش و ارتقاء فرهنگ عمومی جامعه در جهت اصلاح الگو‌های ناصواب مصرف که متاسفانه در بسیاری از خانواده‌های شهری نهادینه شده است، می‌تواند تا حدود زیادی ناامنی غذائی را از ما دور کند و درصورت طولانی بودن یا تداوم وضع موجود آنرا به تاخیر بیندازد. همه ما ایرانیان سربازان برقراری امنیت غذایی هستیم که با برداشتن قدم اساسی جلوگیری از اسراف و ضایعات مواد غذایی می‌توانیم نقش سازنده خود را ایفا نماییم. باشد که سیاستمداران، دولتمردان و مسئولین اجرائی کشور هم بسان فرماندهان امنیت غذایی به وظایفشان عمل کنند. "