چه کسی رییس‌جمهور ایالات‌متحده را انتخاب می‌کند؟

- طبق گزارش خبرگزاری صدا و سیما، تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، د‌ه‌ها نظرسنجی از سوی رسانه‌ها و موسسات مختلف برای سنجش رای مردم انجام می‌شود. تاکنون بیشتر نظرسنجی‌ها حاکی از پیشی گرفتن «جو بایدن» از «حزب دموکرات» از ”ترامپ“ رقیب ”جمهوری خواه“ است.

گرچه بازار نظرسنجی‌ها در رسانه‌ها داغ است، اما در عمل کسی برای آن‌ها اعتباری قائل نیست؛ دلیل این مسئله سیستم حاکم بر انتخابات آمریکاست که رای مردم در آن تعیین کننده نهایی نخواهد بود.

فرض کنید صبح روز سوم نوامبر است؛ مردم آمریکا از طریق «پست» یا از طریق حضور پای «صندوق‌های رای» اسم یکی از دو نامزد تعیین شده از سوی دو حزب جمهوری‌خواه و یا دموکرات را روی برگه رای می‌نویسند؛ اما این، پایان ماجرا نیست و آرای اکثریت رای‌دهندگان رییس جمهور را به کاخ سفید نمی‌فرستد.

بعد از آنکه در هر ۵۰ ایالت آمریکا مشخص شد که اکثریت آرا با کدام نامزد انتخابات است، تازه کار یک «مجمعِ انتخابیِ حزبی» آغاز می‌شود؛ یعنی کار «مجمع برگزیدگان» یا «کالج الکترال»؛ این گروه تعیین می‌کنند که کدام نامزد به کاخ سفید برود.

اعضای کالج الکترال (یا همان الکتورها) از سوی اعضای دو حزب جمهوری خواه و دموکرات در ایالت‎‌های مختلف انتخاب می‌شوند؛ تنها شرط انتخاب هم این است که برگزیدگان از «مقامات دولتی» نباشند. تعدادشان هم بسته به جمعیت هر ایالت است؛ هرچه ایالت پرجمعیت‌تر باشد، اعضای کالج الکترالش هم بیشتر می‌شود. در کل کالج الکترال ۵۳۸ عضو دارد که اگر ۲۷۰ نفر از آن‌ها به یک نامزد رای بدهند، پرونده انتخابات آمریکا با همان تعداد رای بسته می‌شود.

به تعبیر دیگر می‌توان گفت؛ آرای کالج الکترال ۱۱ ایالت پرجمعیت آمریکا برای تعیین سرنوشت انتخابات ایالات متحده کافی است. مثلا اگر نامزدی، اکثریت آرای مردم در ۱۱ ایالت پرجمعیت یعنی کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس، فلوریدا، پنسیلوانیا، ایلی‌نویز، اوهایو، میشیگان، نیوجرسی، کارولینای شمالی و جورجیا را به‌دست بیاورد؛ "احتمالا" رییس ‌جمهور می‌شود، حتی اگر در ۳۹ ایالت کم جمعیت‌تر هیچ رأیی به‌دست نیاورده باشد! چرا که مجموع آرای الکترال آن ۱۱ ایالت به عدد ۲۷۰ می‌رسد و این حد نصابی است که نامزد برنده باید از مجموع ۵۳۸ رأی الکترال به‌دست بیاورد.

به این ترتیب، چون جمعیت ساکنان ۳۹ ایالتی که به نامزد برنده رأی نداده‌اند، از مجموع شهروندان ۱۱ ایالت اصلی بیشتر است، بنابراین نامزد برنده بدون اینکه رأی اکثریت مردم را به‌دست بیاورد با مجموع آرای الکترال ۱۱ ایالت پرجمعیت به کاخ سفید می‌رود.

در آخرین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، با اینکه هیلاری کلینتون حدود سه میلیون رایِ «مردم» را بیشتر از دونالد ترامپ کسب کرده بود، اما به دلیل «سیستم الکترال» نتوانستند اکثریت آرای الکتور‌ها را به دست بیاورد و به این ترتیب ترامپ رهسپار کاخ سفید شد.

جستجو در منابع خبری نشان می‌دهد، تاکنون پنج مرتبه و در سال‌های ۱۸۲۴، ۱۸۷۶، ۱۸۸۸، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۶ برنده بیشترین آرای مردمی با پیروز نهایی انتخابات متفاوت بوده‌است.

در این سیستم حتی ممکن آرای اکثریت مردم در ایالات‌های پرجمعیت هم باز تعیین کننده نباشد! مثلا اگر در ایالتی مثل کالیفرنیا، اکثریت مردم به نامزد «الف» رای بدهند، آیا اعضای کالج الکترال آن ایالت هم لزوما باید به همان نامزد رای بدهند؟ پاسخ خیر است. یعنی هرچند هدف تشکیل کالج الکترال این است که نخبگان یک حزب بر اساس «رای اکثریت مردم یک ایالت»، رییس جمهور را انتخاب کنند، اما قانون اعضا الکتور‌ها را مجبور به انتخاب نامزدِ موردِ قبولِ اکثریت نمی‌کند و آن فرد ممکن است روی «برگ رای نهایی» اسم نامزد «ب» را بنویسد. اسم اش را هم می‌گذارند «بی‌وفایی»؛ هرچند این کار مجازات دارد و باعث می‌شود آن فرد در دوره بعدی به عنوان عضو کالج الکترال انتخاب نشود، اما سرنوشت رییس جمهور منتخب تغییر نمی‌کند و ساکن چهارسال آینده کاخ سفید آن کسی است که اعضای کالج الکترال انتخاب کرده اند.

یعنی لابی‌ها، رشوه‌ها، تهدیدها، فشار‌ها و... می‌تواند یک الکتور را به نحوی تحت تاثیر قرار دهد، که خلاف رای اکثریت مردم یک ایالت انتخاب کند؛ بنابراین مردم آمریکا رای می‌دهند به این امید که شاید اعضای مجمع برگزیدگان (کالج الکترال) گوشه چشمی به رای اکثریت مردم ایالت بیندازند و نام نامزد مورد نظر آن‌ها را روی برگه رای خودشان بنویسند.

برخی کارشناسان معتقدند، این سیستم که ۳۰۰ سال پیش بنیان گذاشته شده است، ایرادات بسیار زیادی دارد و این فرض را تقویت می‌کند که یک سیستم کاملا مخفی در تحلیل نهایی با اراده خودش، رییس جمهور را انتخاب می‌کند.