ایمن‌سازی بزرگترین بازار سرپوشیده جهان
_ روزنامه ایران نوشت: ایمنی در برابر آتش‌سوزی و زلزله پاشنه آشیل بازار‌های سنتی و تاریخی ایران است. بازار سرپوشیده و بزرگ تبریز از این آسیب‌ها مستثنی نیست. آتش‌سوزی بار‌ها به جان تیمچه‌ها و غرفه‌های بازار افتاده و در همه این موارد شلوغی بازار و وجود سد‌های متعدد در معبر خودرو‌های اطفای حریق باعث شده خسارت‌های زیادی به این بازار تاریخی وارد شود.
این بازار با داشتن ده‌ها بازارچه، دالان، تیمچه سرا و کاروانسرا‌های متعدد و به‌دلیل قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جاده ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشور‌های مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، در گذشته بسیار رونق داشت. بازار تبریز در ۲۵ شهریورماه سال ۱۳۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران و در مردادماه سال ۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. هرچند بعد از هر آتش‌سوزی نقاط آسیب دیده مرمت شد، اما در سال‌های اخیر تلاش شده با پایش مستمر بازار و هماهنگی با ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط، این بنای تاریخی در برابر حوادث غیرمترقبه از جمله آتش‌سوزی ایمن‌سازی شود.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز در خصوص ساماندهی بازار تبریز گفت: ساماندهی بنا‌های تاریخی، پروژه‌ای است که همیشه باید به‌صورت مستمر وجود داشته باشد و پایانی برای آن‌ها وجود ندارد، چه برسد به بازار تبریز که در واقع یک شبه شهر و پهنه گسترده تاریخی است که در آن انواع کاربری‌ها را شاهد هستیم پس وقتی درباره یک سازه عظیم که بزرگترین سازه آجری سرپوشیده دنیا و نیز جزو قلب و هسته تاریخی شهر است، صحبت می‌شود، ساماندهی آن باید همیشگی باشد لذا نمی‌توان گفت طرح ساماندهی و مرمت به پایان رسیده و می‌توان این سازه تاریخی را رها کرد.
دکتر حسین اسمعیلی سنگری افزود: همچنین آسیب شناسی پس از مرمت نیز همیشه وجود دارد و پایش مستمر وجود خواهد داشت تا کار‌هایی که در این خصوص انجام می‌شود مورد رصد قرار گیرد تا بموقع جلوی مشکلات احتمالی گرفته شود.
وی در خصوص جزییات طرح ساماندهی بازار تبریز اظهار داشت: طرح فاضلاب بازار تبریز، مهم‌ترین طرح و نقطه عطف بحث تأسیسات زیربنایی بود، چون بازار تبریز از امکانات برق و مخابرات بهره‌مند بود و فقط باید ساماندهی می‌شد، اما فاضلاب شهری نداشتیم و این یکی از بزرگترین مشکلات این بازار بود چرا که نبود فاضلاب موجب شده بود به ناچار از چاه‌های جذبی استفاده شود که این امر نیز می‌توانست مشکلات سازه‌ای از جمله سستی خاک و آسیب به بستر پی‌ها را به‌دنبال داشته باشد.
اسمعیلی سنگری اظهار داشت: پس از طرح آب و فاضلاب، طرح جانمایی شیر‌های هیدرانت آتش‌نشانی نیز در بازار تبریز توسط مشاوران مطرح شد. براساس این طرح، شیر‌های هیدرانت در بیش از ۲۰ نقطه از بازار تبریز جانمایی شد و از آنجا که دیگر مشکل آب هم رفع شده بود، این شیر‌های هیدرانت از طریق سیستم آبیاری به همدیگر وصل شدند.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز، گام بعدی ساماندهی بازار تبریز را نوسازی سیم‌های برق فرسوده عنوان کرد و اظهار داشت: در این رابطه با اداره برق هماهنگ شده و تاکنون ۴۰ درصد سیم‌های برق بازار نوسازی شده است البته برای تکمیل آن نیازمند بودجه بیشتر هستند تا با نوسازی آن شاهد بروز مشکلات نباشیم.
وی تصریح کرد: طرح نوسازی سیم‌های فرسوده به‌طور رسمی و پیوسته از ۵ سال قبل آغاز شده که بخشی از آن به‌صورت مشارکتی توسط بازاری‌ها انجام شده و بخشی دیگر از طرح را هم اداره برق اجرا کرده است. اسمعیلی سنگری گفت: همچنین در خصوص تأسیسات زیربنایی با کمک شهرداری نسبت به کف‌سازی و فرش کردن معابر اقدام کردیم به طوری که هم اکنون ۸۰ درصد کف بازار از سنگ‌های سنتی پوشیده شده است. فرش کردن این بازار با سنگ‌های سنتی علاوه بر مزیت زیباسازی، به‌دلیل تفاوت جنس این سنگ‌ها نسبت به کفپوش‌های قبلی، در صورت وقوع آتش می‌تواند از مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز در خصوص ایمن‌سازی بازار تبریز با توجه به وقوع آتش‌سوزی سال گذشته در این بازار گفت: در اطفای حریق آتش‌سوزی سال گذشته نسبت به آتش‌سوزی ۱۰ سال قبل از آن بسیار موفق عمل کردیم و مهم‌ترین دلیل آن نیز نصب شیر‌های هیدرانت آتش‌نشانی بود.
وی اضافه کرد: با وجود اینکه آتش‌سوزی سال ۸۸ در روز و هنگام فعالیت مردم و بازاری‌ها اتفاق داد و حجم آن کم بود، اما اطفای آن بیش از ۲۴ ساعت طول کشید که علت طولانی شدن آن هم، نبود شیر‌های آتش‌نشانی بود و اینکه خودرو‌های آتش‌نشانی به‌دلیل بزرگی ماشین‌ها نمی‌توانستند وارد بازار تبریز شوند و باید از فاصله دور به اطفای حریق اقدام می‌کردند بنابراین اطفای حریق به سختی انجام شد.
اسمعیلی سنگری ادامه داد: آتش‌سوزی پارسال به‌دلیل وقوع آن در نیمه شب و عدم حضور افراد در بازار، حجم زیادی داشت، اما به هنگام اطلاع از این آتش‌سوزی، اطفای حریق کمتر از ۴ ساعت انجام شد چراکه همزمان چندین شیر هیدرانت آبپاشی می‌کردند.
وی تصریح کرد: در سیستم اطفای حریق با کمک آتش‌نشانی کار‌های خوبی انجام شده به طوری که هم اکنون در معابر اصلی بازار در فواصل معینی کپسول‌های آتش‌نشانی نصب شده البته کار اصولی این است که مغازه داران خودشان اقدامات ایمنی مغازه را انجام دهند، اما چون ممکن بود به خاطر هزینه‌ها استقبال نکنند یا ضروری ندانند، این کپسول‌ها از سوی آتش‌نشانی به‌صورت رایگان نصب شده است که در آتش‌سوزی‌های کوچک می‌تواند سریع عمل کند و بسیار مفید باشد.
اسمعیلی سنگری گفت: در کل این بازار در فواصل ۵۰ تا ۱۰۰ متر یک جفت کپسول آتش‌نشانی روی دیوار نصب شده است. علاوه بر آن‌ها یکسری موتور‌های کوچک آتش‌نشانی طراحی شده که بتوانند در مواقع لزوم در معابر بازار حرکت کنند. وی ادامه داد: البته پس از آتش‌سوزی ۱۰ سال قبل نیز یک ایستگاه آتش‌نشانی فقط مختص بازار تبریز احداث شد و علاوه بر آن گشت شبانه روزی مأموران آتش‌نشانی را نیز در بازار تبریز داریم.
مدیر پایگاه میراث جهانی بازار تبریز همچنین درباره طرح مهم دیگری که هنوز در ابتدای راه است، گفت: هم اکنون نیز طرح بسیار خوبی با عنوان طرح سیستم اعلان حریق هوشمند مدنظر است که برای اجرا و راه‌اندازی آن نیازمند بودجه مناسب و حمایت کلان مسوولان کشور هستیم. در صورت راه‌اندازی این سیستم اگر حریقی در هر ساعت از شبانه روز اتفاق بیفتد بلافاصله مطلع می‌شویم و می‌توانیم در کمترین زمان اقدامات لازم را انجام دهیم و از گستردگی آتش‌سوزی جلوگیری کنیم.
اسمعیلی سنگری تصریح کرد: اگر این سیستم در بازار تبریز راه‌اندازی شود به‌طور حتم نخستین کشور در دنیا خواهیم بود که توانسته‌ایم این سیستم را با این حجم گسترده راه‌اندازی کنیم.