پشت پرده بازداشت و محکومیت دانشجویان تاجیکستانی که در ایران تحصیل کرده‌اند چیست؟
- طبق گزارش پایگاه خبری-تحلیلی «اخبار»، دادگاه جمهوری تاجیکستان تعدادی از شهروندان خود را که به‌تازگی در ایران تحصیل کرده و در دانشگاه‌های ایران فارغ‌التحصیل شده‌اند به بهانه‌های مختلف بازداشت و محاکمه کرده است و از سویی اصلی‌ترین اتهام مطرح‌شده در خصوص این افراد از سوی دادگاه‌های این کشور «خیانت به وطن و نقض قوانین سیستم و شبکه‌های رایانه‌ای (ماده ۳۰۵ و ۳۰۴)» عنوان شده است.
برخی منابع خبری گزارش داده اند که؛ طبق این دو ماده قانونی، سیدمحمد غازی، پسر ۴۴ ساله سید قیام‌الدین غازی (روحانی سرشناس تاجیک که سال گذشته در زندان شهر وحدت توسط نیرو‌های وابسته به داعش به شهادت رسید) به ۲۵ سال حبس، رحیم ابراهیم‌اف و شخص دیگری به نام عبدالواحد به ۲۸ سال زندان محکوم شده‌اند.
از سوی دیگر نیز گفته می‌شود که؛ سیدحسن غازی، پسر ۳۳ ساله سید قیام‌الدین غازی نیز بر اساس ماده ۳۰۷ (افراط‌گرایی) توسط دادگاه مزبور محکوم شده، اما مدت محکومیت آن همچنان مشخص نیست.
در همین راستا یکی دیگر از دانشجویانی که ایران تحصیل کرده و به ۱۲ سال حبس محکوم شده است، نیز به نام عبدالرحمان خالصی در این میان به چشم می‌خورد.
منابع پایگاه «اخبار» نیز مدعی شده اند که؛ یکی دیگر از این دانشجویان نیز به نام روح‌الله قلندر به جرم «خیانت به وطن» محکوم به حبس شده، اما مدت محکومیت او نیز همچنان مشخص نیست.
براین اساس، حداقل پرونده سه دانشجوی دیگر تاجیک که در ایران تحصیل کرده‌اند در دادگاه این جمهوری در دست بررسی است.
این دانشجویان هادی اسکندر میرزامراد، اسماعیل محی‌الدین و فضل‌الدین آدینه هستد. برخی منابع محلی خبر داده‌اند که اسماعیل محی‌الدین و فضل‌الدین آدینه در بازداشتگاه مورد شکنجه و ضرب و شتم قرار گرفته‌اند و محی‌الدین به دلیل پارگی پرده گوش برای جراحی به بیمارستان منتقل شده است.
در چارچوب این پرونده، از جمله ۵ فرزند و یک داماد سید قیام‌الدین غازی نیز ماه گذشته دستگیر شدند. پس از یک هفته بازجویی، دو فرزند سید قیام‌الدین غازی آزاد شدند، اما سه فرزند و داماد او همچنان در بازداشت به سر می‌برند.
گفتنی است، طی ماه‌های اخیر بیش از ۵۰ تن از افرادی که در دانشگاه‌های ایران تحصیل کرده بودند، بازداشت شده و مورد بازجویی قرار گرفته‌اند. مقامات تاجیکستان اتهاماتی از قبیل افراط‌گرایی، تروریسم و جاسوسی برای جمهوری اسلامی ایران را در خصوص این افراد مطرح کرده‌اند. بازداشت این دانشجویان تاجیک مقیم ایران در حالی صورت گرفته است که تاجیکستان، ایران را به پشتیبانی از حزب نهضت اسلامی تاجیکستان متهم می‌کند.
لازم به ذکر است که در کارنامه این دانشجویان هیچ‌گونه فعالیت سیاسی و یا امنیتی دیده نمی‌شود. با این وجود، تحلیل‌گران بر این عقیده‌اند که روابط پرتنش ایران و تاجیکستان از سال ۲۰۱۵ به بعد و نیز تلاش‌های دولت دوشنبه برای گرفتن امتیازاتی در خصوص حزب نهضت اسلامی از جمهوری اسلامی ایران، دست به چنین اقداماتی زده است.
جمهوری تاجیکستان یکی از کشور‌های پارسی‌زبان آسیای مرکزی است که پیوند‌های عمیقی به لحاظ فرهنگی، تاریخی، زبانی و تمدنی با ایران دارد.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که استقلال این جمهوری را به رسمیت شناخت و نیز اولین کشوری بود که سفارتخانه خود را در شهر دوشنبه دائر نمود. پس از آن نیز ایران به همراه روسیه از جمله مبتکرین اصلی طرح صلح تاجیکان بود که به آوارگی نزدیک به یک میلیون نفر و کشته‌شدن ده‌ها هزار نفر پایان داد. با این حال، به رغم پیوند‌های عمیق دو کشور، پس از ۲۵ سال روابط رو به سردی گراییده و هم‌اکنون در حال بازیابی است. در این مدت (از سال ۲۰۱۵ به بعد) تاجیکستان به بستری برای اقدامات مختلف ضدایرانی توسط بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بدل گشته است.
اتهام حمایت ایران از تروریسم به جهت پشتیبانی از حزب نهضت اسلامی (یکی از طرفین توافقنامه صلح تاجیکان) از جمله مهم‌ترین بهانه‌های دولت تاجیکستان برای این اقدامات ضدایرانی بوده است. این در حالی است که هیچ کشور و نهادی در دنیا تاکنون این حزب میانه‌رو و معتدل را تروریستی نشناخته و رهبران آن هم‌اکنون در بسیاری از مجامع بین‌المللی در اقصی‌نقاط جهان حضور فعال دارند.
روحانی معروف تاجیک، سید قیام‌الدین غازی نیز به جرم خیانت به وطن به ۲۵ سال حبس محکوم شده بود که در روز ۱۹ می‌سال ۲۰۱۹ در زندان به طرز فجیعی به شهادت رسید.
تاجیکستان طی سال‌های اخیر رابطه پر تنشی با تهران داشته که از این قبیل می‌توان به انتشار فیلم‌های ضد ایرانی و کاریکاتور‌های شخصیت‌های برجسته ایران در رسانه‌های رسمی این کشور اشاره کرد.