تهران در برابر سوانح طبیعی آسیب پذیرتر شده است

-پیش تر رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در گفتگویی از تدوین سند کاهش خطرپذیری بلایا در سطح محلات شهر تهران خبر داد. بلایای طبیعی را باید یکی از مهمترین خطراتی دانست که در کمین زندگی انسان نشسته است. کشور ما هم که به خاطر موقعیت جغرافیایی ویژه اش بار‌ها و بار‌ها در معرض بلایای طبیعی، مخصوصا زلزله قرار گرفته تاکنون خسارت‌ها و ویرانی‌های فراوانی را به خود دیده است. به همین جهت داشتن برنامه‌های جامع کارشناسی شده می‌تواند کمک موثری برای مدیران شهری جهت مرتفع کردن آسیب‌های ناشی از چنین حوادثی باشد. حالا که رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران خبر تدوین چنین سندی را مطرح کرده آیا می‌توانیم به چشم انداز آینده مدیریت شهری برای مواجهه اصولی و مدبرانه با بحران‌های طبیعی امیدوار باشیم؟

مهدی زارع، زلزله شناس نام آشنا و شناخته شده برای رسانه‌ها و مردم، اما درباره کارآمدی این سند خاص هنوز به جمع بندی روشنی نرسیده چرا که بر این باور است که باید منتظر کلید خوردن فرایند عملیاتی آن باشیم.

البته او کارنامه کارشناسان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران را مثبت و مفید می‌داند و انجام طرح‌هایی مانند برنامه «شهرآماده» یا اجرای طرح کاهش ریسک از طریق مشارکت شورایاری‌ها در محلات را سازنده می‌داند که حتی در سطح بین الملل مورد توجه و تشویق قرار گرفته است.

 

با این حال وی معتقد است که این انگیزه و اراده مدیران و میزان همراهی زیرمجموعه هایشان برای اجرایی شدن چنین اسنادی است که کارآمدی آنرا تعیین می‌کند درغیر این صورت چنین اسنادی تبدیل به مستنداتی می‌شوند که صرفا به عنوان یک وظیفه و تکلیف اداری تدوین شده است.

استاد پژوهشکده زلزله شناسی در گفت و گو با میزان با اینکه نگاه خوشبینانه‌ای به تدوین کنندگان این سند دارد نکته‌ای را مطرح می‌کند که آنرا در پیشبرد و هدایت چنین اسنادی مهم می‌داند: اساسا چقدر مجموعه مدیران شهری، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران را جدی می‌گیرند؟ متخصصان این سازمان که بدنه کارشناسی خوبی هم دارند و فعالیت‌های مفیدی را هم می‌توانند سازمان بدهند و چنین سندی را تدوین می‌کنند چقدر از سوی مدیریت شهری تهران جدی گرفته می‌شوند؟

او با اشاره به اینکه مسایل دیگری برای مدیران شهری در اولویت قرار دارد که باعث شده در عمل تلاش‌های کارشناسان سازمان پیشگیری به نتیجه مطلوب نرسد بر این باور است که: در مجموعه شهرداری تهران و شورای شهر تهران آنچه درباره مدیریت بحران و پیشگیری سوانح تدوین می‌شود را جدی نمی‌گیرند و مسایل دیگری مانند گردش اقتصادی و فروش تراکم برای درآمدزایی را در اولویت قرار داده اند.

مهدی زارع که تاکید دارد روی سخنش با یک دوره مدیریتی خاص نیست و مجموعه‌های مدیریتی گوناگون را مدنظر دارد بر این باور است که ساخت و ساز‌ها و توسعه‌های بی رویه در تهران موجب شده که با وجود نهادی مثل سازمان پیشگیری ریسک آسیب پذیری شهر تهران دربرابر مخاطرات طبیعی در یک بازه زمانی بیست ساله بیشتر و بیشتر شود.

عضو پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اذعان به اینکه بنا به نظر متخصصان مختلف شهر تهران در برابر سوانحی مانند زمین لغزش، سیل، زلزله و فرونشست زمین آسیب پذیرتر شده معتقد است آن عاملی که فعالیت‌های سازمان پیشگیری را صاحب اثر می‌کند این است که آیا مدیران ما حاضرند نظر این مجموعه‌های کارشناسی را به عنوان نظر وتویی بپذیرند؟ من تصور می‌کنم مدیریت شهری باز هم راه خودش را خواهد رفت و هرطور که صلاح بداند شهر را توسعه خواهد داد و این خبر خوبی نیست.

 

وی همچنین دور بودن بعضی از محلات فرسوده تهران از محل گسل را الزاما به معنای مصونیت داشتن این مناطق نمی‌داند: بر اساس برآورد‌های فنی که در این سال‌ها انجام شده تراکم بالای جمعیت همراه با بافت‌های فرسوده باعث می‌شود تا چنین مناطقی چه نزدیک یا دور از گسل در هنگام وقوع زلزله‌های متوسط یا شدید خط مقدم آسیب باشند.

مهدی زارع درعین حال آسیب پذیری شهری تهران را فقط مربوط به بافت‌های فرسوده نمی‌داند: در جا‌هایی از تهران برج‌هایی ساخته شده که طبق استاندارد‌ها به عنوان مناطق مدرن و کمتر آسیب پذیر تلقی می‌شوند. اما درصدی از این برج‌ها هم کیفیت‌های لازم را ندارند مخصوصا که این ساخت و ساز‌ها در محیط‌های ناایمن و پرخطری اتفاق اتفاق افتاده است.

استاد پژوهشکده زلزله شناسی که وجود احتمال مخاطرات طبیعی در شرایط تمرکز ساختار‌های سیاسی و اقتصادی در تهران را مساله‌ای سخت و پیچیده می‌داند بر این باور است که درصورت ادامه این وضعیت براساس برآورد‌ها و پیش بینی‌ها عواقب بد یا بسیار بدی در انتظار جامعه است چرا که آسیب به تهران آسیب به همه کشور خواهد بود.

وی که خود را از طرفداران جدی انتقال پایتخت می‌داند بر این اعتقاد است که باید به تدریج و با یک برنامه ریزی درازمدت پایتخت جدیدی برای کشور ساخته شود و فرایند تمرکز در تهران متوقف شود.