۳ درصد از افراد زیر ۶۵ سال دچار اختلال حافظه می‌شوند
- محمد تقی جغتایی روز سه شنبه در نشست خبری که به صورت ویدیو کنفرانس از وزارت بهداشت به مناسبت فرارسیدن۲۱ سپتامبر (۳۱ شهریور) روز جهانی آلزایمر برگزار شد، افزود: به دلیل سبک زندگی، بیماری‌های مربوط به اختلالات حافظه روز به روز افزایش می‌یابد. بخش زیادی از این موضوع وابسته به سن است. در کشور ما امید به زندگی به دلیل ارائه خدمات مناسب بهداشتی و درمانی افزایش یافته است.
وی ادامه داد: در دنیا بین ۸ تا ۱۰ درصد جمعیت بالای ۶۰ سال به نوعی دچار اختلال حافظه هستند و در ایران نیز حدود ۵۰۰ هزار نفر در جمعیت بالای ۶۰ سال این مشکل را دارند.
مشاور وزیر بهداشت گفت: در وزارت بهداشت برنامه ملی دمانس را طراحی کردیم که مراحل نهایی تدوین را طی می‌کند و قرار است در سطح کشور به صورت آزمایشی غربالگری افراد در معرض این اختلالات هم انجام شود. پس از تشخیص، مداخلات توان بخشی و دارویی و روان شناسی درباره این افراد به تدریج انجام می‌شود و امیدواریم بتوانیم در سال جاری مقدمات این برنامه را آماده کنیم. این اقدام توسط شبکه بهداشت با همکاری سازمان بهزیستی و سایر ارگان‌ها که می‌توانند به پیشگیری از این بیماری‌ها کمک کنند، اجرا می‌شود.
اختلال حافظه به سبک زندگی و افزایش سن بستگی دارد
جغتایی ادامه داد: اختلالات حافظه که منجر به آلزایمر می‌شود به سبک زندگی و افزایش سن بستگی دارد. اختلال حافظه وابستگی شدید و جدی به افزایش سن دارد. در ایران به واسطه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، امید به زندگی تا ۱۰ سال افزایش یافته و در نتیجه جمعیت سالمند شده‌اند. بین ۸ تا ۱۰ درصد افراد جامعه به نوعی دچار اختلال حافظه می‌شوند. از این میزان، سه درصد جمعیت زیر ۶۵ سال هستند. جمعیت بالای ۶۰ سال کشور حدود ۸ میلیون است.
توجه وزیر بهداشت به حوزه توان بخشی
مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در امور توان بخشی در پاسخ به سوالی درباره پوشش بیمه‌ای خدمات توان بخشی اظهار کرد: توجه ویژه‌ای به حوزه توان بخشی در برنامه وزیر بهداشت انجام شده است. یک بحث تعرفه خدمات وجود دارد که در گذشته، تعرفه خدمات برای برخی خدمات توان بخشی نداشتیم و در دو تا سه سال گذشته اغلب خدمات توان بخشی تعرفه پیدا کردند. بحث دیگر پوشش بیمه‌ای است. مهم‌ترین اقدام خدمات توان بخشی، فیزیوتراپی است که ۹۵ درصد خدمات آن تحت پوشش بیمه قرار دارد.
وی ادامه داد: در مورد خدمات کار درمانی و گفتار درمانی تعرفه نداشتند که تعرفه آن‌ها طراحی شده است. در قانون جامع حمایت از معلولان که در سال ۹۷ ابلاغ شده، ماده ۶ از فصل سه وزارت بهداشت را الزام می‌کند که پوشش بیمه‌ای خدمات توان بخشی پزشکی و معلولیت‌ها را انجام بدهد. ماده دیگری در این قانون وجود دارد که منابع مالی برای دستگاه‌های متولی باید پیش بینی شود. پیگیری‌هایی در این زمینه انجام شد و در قانون بودجه ۹۹ رقمی از محل منابع مالی دولت گذاشته شده که بخشی به بیمه خدمات توان بخشی برای خدماتی که پوشش بیمه‌ای ندارند در نظر گرفته شود. مکاتباتی در این زمینه انجام شده و در حال پیگیری در این زمینه هستیم.
جغتایی گفت: از طرفی تهیه بسته‌های خدمتی نیز اهمیت دارد. زیرا خدمات مربوط به افراد ناتوان پیچیده است و برای اکثر این موارد بسته خدمتی تعریف شده است. بسته خدمتی یعنی برای کسانی که دچار پارکینسیون یا آلزایمر می‌شود چه خدماتی و توسط چه کسانی و با چه ابزاری و در چه محلی باید دریافت کند. برای همه این موارد بسته‌ها تعریف شده و در حال نهایی شدن در شورای عالی بیمه سلامت است. امیدواریم با تامین منابع مالی در برخی مراکز، خدمات پوشش بیمه‌ای را گسترش بدهیم. امیدواریم هرچه زودتر منابع مالی اختصاص داده شود تا بتوانیم این خدمات را گسترش بدهیم. وزیر بهداشت نیز بار‌ها توصیه کرده که اگر این بیماران به موقع درمان شوند، مراجعه بعدی آن‌ها به نظام سلامت کاهش پیدا می‌کند.
آلزایمر مرحله نهایی اختلال حافظه است
جغتایی در پاسخ به سوالی درباره تفاوت‌های پارکینسون با آلزایمر و دارو درمانی در زمینه این دو بیماری اظهار کرد: دارو درمانی در زمینه آلزایمر خیلی مطرح نیست و عمده دارو‌ها در زمینه آلزایمر کمکی است. آلزایمر با پارکینسیون تفاوت دارد. بیماری‌های پیش رونده مربوط به سن است. پارکینسیون بیشتر به اختلال حرکتی مرتبط است که منشا آن هم سیستم حرکتی است. آلزایمر مرحله نهایی اختلال حافظه است. اختلال حافظه می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. هرچند ممکن است بیمار پارکینسونی هم اختلالات شناختی داشته باشد. بیماری آلزایمر در مرحله شدید باعث اختلال حرکتی هم می‌شود.
مشاور وزیر بهداشت افزود: بیماری پارکینسیون وابسته به دارو است و مشکل چندانی در تامین دارو در کشور وجود ندارد. پارکینسیون هم درمان قطعی ندارد و در واقع درمان‌ها در این زمینه کمک کننده است.
اهمیت توجه به بیماران مبتلا به اختلالات حافظه در دوران کرونا
محسن شتی رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت نیز در این نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره مهم‌ترین توجه‌ها به بیماران مبتلا به دمانس و آلزایمر در دوران شیوع ویروس کرونا بیان کرد: مطالعاتی در این زمینه در دنیا انجام شده است. با توجه به اینکه افراد مبتلا به دمانس و آلزایمر مشکلات شناختی دارند و شاید وضعیت را درک نکنند، بیماری کووید ۱۹ در آن‌ها دیرتر تشخیص داده می‌شود و در نتیجه این بستری دیرهنگام باعث می‌شود که وضعیت خطرناک‌تری نسبت به بقیه جامعه داشته باشند.
وی افزود: علائم آن‌ها خیلی متفاوت نیست. در نتیجه اهمیت موضوع کرونا در افراد مبتلا به دمانس و آلزایمر این است که مراقبت کنندگان خیلی بیشتر به آن‌ها توجه کرده و در رعایت پروتکل‌ها مثل استفاده از ماسک برای آن‌ها خانواده‌ها توجه بیشتری داشته باشند.
غربالگری تلفنی کرونا برای سالمندان
شتی گفت: سالمندان هم به دلیل سن بالا و هم ابتلا به بیماری‌های مختلف زمینه‌ای همچنان در معرض خطر بیشتری قرار دارند. البته سالمندان بیشتر و بهتر از بقیه رعایت کردند و بیش از ۶۰ درصد سالمندان در چند ماه ابتدایی شیوع کرونا در منزل مانده بودند. بیش از ۹۰ درصد سالمندان فقط برای موارد ضروری از منزل خارج شده‌اند. با وجود در معرض خطر بودن، رعایت بیشتری انجام دادند. بار سومی است که توسط وزارت بهداشت غربالگری فعال تلفنی برای سالمندان انجام می‌شود و برای بیش از ۷ میلیون سالمند غربالگری تلفنی انجام شده است.
وی افزود: مراکز نگهداری سالمندان هم وضعیت قابل قبولی داشتند و نسبت به خیلی از کشور‌های دیگر دنیا، در این مراکز از نظر کرونا وضعیت بهتری داشتیم. حتی در خیلی از کشورها، این مراکز نگهداری خالی شده و کارکنان رفته‌اند و سالمندان در مراکز نگهداری در برخی کشورها تنها مانده‌اند.
رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت اظهار کرد: روزانه آمار مشکوک و ابتلا به کرونا در سالمندان در سامانه ثبت می‌شود. اگر یک مرکز نگهداری در یک نقطه از کشور تعداد موارد آن بالا برود یا مرگ اتفاق بیفتد، تیم‌های مشترک با بهزیستی حاضر شده و اقدامات انجام می‌شود.
شتی ادامه داد: واکسیناسیون آنفلوآنزا هم در کل مراکز نگهداری معلولان و سالمندان به صورت رایگان انجام می‌شود و امیدواریم در این زمینه نگرانی نداشته باشیم.
هر سه ثانیه یک نفر در جهان به دمانس مبتلا می‌شود
معصومه صالحی موسس و مدیرعامل انجمن دمانس و آلزایمر ایران نیز در این نشست خبری بیان کرد: ایران سومین کشوری است که افزایش سن را تجربه می‌کند. افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند با مراقبت می‌توانند زندگی بهتری داشته باشند.
وی ادامه داد: در حال حاضر ۵۰ میلیون نفر در جهان با آلزایمر زندگی می‌کنند و هر سه ثانیه یک نفر به دمانس مبتلا می‌شود. از هر سه نفر، دو نفر باور دارند که درک صحیحی در کشور خودشان نسبت به این بیماری وجود ندارد. برآورد هزینه سالانه انواع دمانس بیش از ۱.۱ تریلیون دلار است. در ایران تخمین زده شده که بیش از ۷۵۰ هزار نفر در ایران مبتلا به انواع دمانس هستند. دمانس علامت است. اختلال حافظه، اختلال حرکت، اختلال رفتاری دمانس‌های قابل برگشت هستند.
بیماری آلزایمر نیازمند تخت بستری نیست
جغتایی درباره تخت بستری در زمینه توان بخشی اظهار کرد: بیماری آلزایمر و دمانس به آن صورت نیازمند تخت توان بخشی نیست. مگر اینکه بیمار آلزایمری بیماری زمینه‌ای دیگری داشته باشد که بستری بخواهد. افرادی که دچار آلزایمر می‌شوند باید در منزل مراقبت شوند. خدمات در این زمینه غیر بستری است.
عوارض بیماران دمانس برای خانواده آن‌ها
شتی رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت نیز در این نشست خبری گفت: بیماری‌ها عوارضی برای خود افراد دارد و از طرفی برخی عوارض برای اطرافیان و مراقبت کنندگان هم شکل می‌گیرد. یک بیمار آلزایمری وقتی به مراحل پیشرفته وارد می‌شود، یک خانواده را از نظر روانی و فیزیکی و مالی درگیر می‌کند. اگر در نظام سلامت متخصصان و نظام رفاهی از این خانواده‌ها حمایت نکنند، فقط بیمار آسیب نمی‌بیند و همه آن خانواده دچار آسیب می‌شوند. بیمار دمانس هرچه پیش می‌رود، بقیه ارگان‌های او هم دچار مشکل می‌شود و در نتیجه بیماری برای همه متخصصان خواهد بود.
مراکز مراقبتی و نگهداری از سالمندان
جغتایی در پاسخ به سوالی درباره مراکز مراقبتی برای سالمندان اظهار کرد: مراقبت و نگهداری در مراکز مراقبتی برای سالمندان و بیماران مبتلا به آلزایمر مربوط به وزارت رفاه و سازمان بهزیستی است. وزارت بهداشت اقداماتی نظیر مراقبت‌های دارویی و تامین واکسن را انجام می‌دهد.
بحث سالمندان چند وجهی است
رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره برنامه ملی سالمندان اظهار کرد: آنچه باید برای سالمندان انجام شود با آنچه انجام می‌شود، بسیار فاصله دارد. این موضوع چند بخشی است. وزارت بهداشت وظیفه سلامت را بر عهده دارد و بخش دیگری بر عهده سازمان بهزیستی است. ولی برنامه ریزی برای سالمندان فقط به این دو بخش محدود نمی‌شود. حتی سالمندان برای ورزش کردن نیازمند دستگاه‌های خاص خود هستند. بخش‌های مختلف کشور باید در کنار هم قرار بگیرند تا فضای مناسبی برای سالمندان اتفاق بیفتد که بسیار با آن نقطه فاصله داریم.
وی ادامه داد: البته سند ملی سالمندان داریم که سال گذشته ابلاغ شد و کار‌هایی در این زمینه انجام شده است. در وزارت بهداشت بر همین اساس برنامه‌های خود را آغاز کردیم.
شتی افزود: دستگاه‌های مختلف باید در کنار هم قرار بگیرند تا مشکلات سالمندان حل شود. سالمند نیازمند کسی است که مراقبش باشد و نیاز به فضایی دارد که در آن حرکت کند.
جغتایی نیز در زمینه سند ملی سالمندان گفت: متولی سلامت این سند، وزارت بهداشت است و متولی نگهداری از سالمندان، وزارت رفاه و سازمان بهزیستی است.
۸ میلیون سالمند داریم
رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت گفت: در حال حاضر حدود هشت میلیون نفر سالمند در کشور داریم که این روند به سرعت ادامه دارد و به نظر می‌رسد در ۲۰ تا ۳۰ سال آینده، ۲۰ تا ۳۰ درصد جامعه ما سالمند خواهند بود. در حال حاضر درصد بالایی از ضریب اشغال تخت بیمارستانی را سالمندان تشکیل می‌دهند و فکر کنید که اگر ۳۰ درصد جامعه سالمند باشند، چه میزان از تخت بیمارستانی توسط سالمندان آن زمان اشغال می‌شود. برای ارتقای سطح آگاهی در جامعه نیز اقداماتی انجام شده است.
وی افزود: باید برنامه‌هایی داشته باشیم که افراد به سلامت به سن سالمندی برسند تا سالمند هرچه دیرتر به مرحله وابستگی به اطرافیان وارد شود. بر اساس سند ملی سالمندان، وظایف درون دستگاهی داریم که بر اساس اهداف و استراتژی‌ها، برنامه‌های مختلفی در زمینه توانمندسازی نیروی انسانی هم در نظر گرفته شده است.