همراه اول و ایرانسل چقدر خسارت می‌دهند؟
- روزنامه خراسان نوشت: به‌نظر می‌رسد ماجرای گران‌فروشی غیرقانونی همراه اول و ایرانسل در تابستان امسال، در حال ماست‌مالی‌شدن است و قرار است با همان بسته‌های هدیه ۲ گیگابایتی هفت‌روزه برای برخی مشترکان خاتمه یابد. البته برآورد‌ها و تخمین‌های ما نشان می‌دهد همراه اول و ایرانسل در همین بسته‌های هدیه هم سازوکاری نمایشی را لحاظ کرده‌اند که حتی گران‌فروشی تخمینی ۶۰۰ میلیاردی آن‌ها را هم جبران نمی‌کند.
ماجرا از اواسط تابستان آغاز شد؛ زمانی که همراه اول و ایرانسل بدون داشتن مجوز، اقدام به افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی و حذف برخی بسته‌های پرطرفدار کردند. البته این گران‌فروشی‌ها در بسته‌ها متفاوت بود و در برخی از آن‌ها با افزایش قیمت و در برخی با اعمال تغییراتی از جمله کاهش حجم اینترنت یا تغییر درصد در حجم اینترنت داخلی و بین‌المللی اعمال شد.
تخمین اولیه، ۶۰۰ میلیارد تومان تخلف
گسترده‌شدن اعتراض مشترکان دو اپراتور به این گران‌فروشی، به واکنش وزیر ارتباطات و پیگیری سازمان تنظیم مقررات منجرشد و نتیجه آن یک جریمه ۲ میلیارد تومانی اولیه و سپس ارجاع پرونده به سازمان تعزیرات بود؛ پرونده‌ای که به گفته مسئولان میزان گران‌فروشی در آن ۶۰۰ میلیارد تومان تخمین زده شده است. درباره دقیق‌بودن همین برآورد حداقلی ۶۰۰ میلیاردی هم شک و تردید وجود دارد، اما چه می‌شود کرد وقتی وزیر ارتباطات هم امکان تخمین دقیق آن را ندارد و ۲۲ مردادماه در حاشیه جلسه دولت در این باره گفت: «از آن‌جا که آماری در این خصوص ارائه نشده است، سازمان تنظیم مقررات حجم گران‌فروشی اپراتورها را ۶۰۰ میلیارد تومان استحصال و به تعزیرات ارسال کرده است».
بازگشت پرطرفدار‌ها همراه با افزایش قیمت ۱۵ درصدی برخی بسته‌ها
نتیجه بعدی پیگیری انتقادها، بازگشت بسته‌های اینترنتی پرطرفدار این دو اپراتور بود؛ اما نکته عجیب این بود که بازگشت این بسته‌ها با افزایش قیمت ۱۵ درصدی برخی از بسته‌های دیگر همراه شد. اتفاقی که احتمال توافق پشت‌پرده با اپراتورها را تقویت کرد تا هم آن‌ها بخشی از افزایش قیمت‌های خود را اعمال کنند و هم بازگشت بسته‌های پرطرفدار به عنوان یک دستاورد در پیگیری حقوق مردم مطرح شود! ازاین‌رو به‌نظر می‌رسد، با توجه به بررسی‌ها و بازخوردی که از سوی مشترکان وجود دارد، وزارت ارتباطات چندان هم نباید این هدیه‌های ۲ گیگابایتی اپراتورها را یک پیروزی تلقی کند.
بسته‌های هدیه ۲ گیگابایتی.
اما اتفاق مهم در این ماجرا، بسته‌هایی بود که این دو اپراتور برای جبران خسارت به مشترکان خود هدیه دادند. ابتدا ایرانسل به مشترکانش یک بسته هفت‌روزه با حجم ۲ گیگابایت هدیه داد و یک‌شنبه شب گذشته نیز همراه اول بسته‌ای مشابه، اما با حجم ۲.۵ گیگابایت را ارائه کرد. در برخی سایت‌ها با حساب و کتاب‌های غیرشفاف، مبالغ این بسته‌های هدیه را چندصد میلیارد تومان تخمین زدند و اقدام دو اپراتور را مثبت ارزیابی کردند، اما آیا این تخمین‌ها درست است؟
۷۰ میلیون نفر، مشترک سیار همراه اول و ایرانسل
به دلیل نبود شفافیت فعالیت این‌گونه مجموعه‌ها، مدعی نیستیم که تخمین‌های ما کاملا دقیق باشد، اما بر اساس آمار‌ها و خبر‌های رسمی، برآورد‌هایی را انجام می‌دهیم که ببینیم آیا همراه اول و ایرانسل واقعا خسارت مشترکان خود را جبران کرده‌اند یا نه. طبق آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، ۱۲۱ میلیون و ۹۲ هزار و ۲۳۲ مشترک تلفن همراه در کشور داریم که حدود ۶۵ میلیون‌نفر آن‌ها (۵۳ درصد) مشترک همراه اول و حدود ۵۲ میلیون‌نفر (۴۲ درصد) مشترک ایرانسل هستند. از طرف دیگر با احتساب همین درصدها، از مجموع ۷۳ میلیون مشترک «اینترنت پهن‌باند سیار» در کشور، ۳۹ میلیون مشترک اینترنت همراه اول و ۳۱ میلیون مشترک اینترنت ایرانسل هستند. با این حساب، ۷۰ میلیون ایرانی مشترک اینترنت این دو اپراتورند که احتمالا درصد قابل توجهی از آن‌ها در مدت ۴۶ روزی که گران‌فروشی صورت گرفته، از این دو اپراتور بسته اینترنتی خریده و مبلغ اضافه پرداخت کرده‌اند.
دریافت هدیه‌ها فقط در صورت شماره‌گیری کد‌ها
حالا باید چرتکه انداخت و ارزش تقریبی بسته‌های هدیه این دو اپراتور را محاسبه کرد. اولین نکته مهم در این حساب و کتاب این که دریافت این بسته‌ها فقط در صورت شماره‌گیری کد‌های ارسالی اعلام‌شده امکان‌پذیر بوده و قطعا بخشی از مشترکان، به هر دلیلی این کار را انجام نداده‌اند؛ بنابراین تعداد مشترکان استفاده‌کننده از این بسته‌ها کمتر از همه مشترکان اینترنت همراه خواهد بود و آمارشان هم فقط و فقط در تاریکخانه خود اپراتورها ثبت می‌شود.
همراه اول و ایرانسل چقدر خسارت می‌دهند؟
اما نکته دوم؛ بسته ۲.۵ گیگابایتی هفت‌روزه همراه اول، ۱۳ هزار تومان قیمت می‌خورد، البته این اپراتور هدیه‌اش را فقط به مشترکانی می‌دهد که در مدت زمان گران‌فروشی، خرید انجام داده باشند؛ بنابراین نمی‌شود به طور قطعی برآورد کرد که همراه اول با دادن این هدیه، چقدر خسارت می‌دهد. اگر این طور تخمین بزنیم که ۳۰ درصد مشترکان اینترنت همراه اول (۳۰ درصد ۳۹ میلیون نفر) مشمول دریافت هدیه می‌شوند، می‌توان گفت این اپراتور فقط ۱۶۹ میلیارد تومان (۱۳ هزار تومان برای ۱۳ میلیون مشترک) خسارت می‌پردازد. درباره ایرانسل هم اعلام شده که بسته ۲ گیگابایتی ۱۳ هزار تومانی را به همه مشترکانش هدیه داده و حدود ۶۵۰ میلیارد تومان خسارت پرداخته، در حالی که طبق تعرفه‌های ایرانسل، بسته ۲ گیگابایتی این شرکت حدود ۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان قیمت می‌خورد، ضمن این‌که مشخص نیست چه تعداد از مشترکانش کد دریافت هدیه را شماره‌گیری کرده‌اند. با این حال اگر هم ادعای مطرح‌شده را قبول کنیم، باید مبلغ ۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان را برای ۳۱ میلیون مشترک اینترنت این اپراتور در نظر گرفت نه ۵۲ میلیون مشترک، که می‌شود ۳۲۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان، نه ۶۵۰ میلیارد تومان؛ بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت، همراه اول و ایرانسل در مجموع فقط حدود ۴۹۱ میلیارد تومان خسارت پرداخت خواهند کرد که از همان ۶۰۰ میلیارد تومان خسارت تخمینی وزارت ارتباطات هم، ۱۱۰ میلیارد تومان کمتر است.
سود‌های چندهزار میلیاردی و فرار از پرداخت خسارت ۶۰۰ میلیاردی باز هم تاکید می‌کنیم که قطعا این چرتکه انداختن ما قطعی نیست، اما در شرایطی که حساب و کتاب‌های اپراتورها برای عموم شفاف نیست، این شیوه محاسبه، تنها راه دفاع از حقوق ۷۰ میلیون مشترک اینترنت همراه اول و ایرانسل است. علاوه بر آن وقتی وزیر ارتباطات به‌صراحت گفته که «شیوع کرونا استفاده مردم از اینترنت را افزایش داده و طبق گزارش‌ها در برخی ماه‌ها درآمد اپراتورها رشد ۴۰درصدی داشته که حاکی از سود‌های چند هزار میلیارد تومانی در سال گذشته است»، چرا باید به همراه اول و ایرانسل اجازه داد این قدر غیرشفاف عمل کنند و راه فرار داشته باشند.
پس این موضع معاون اول رئیس‌جمهور چه می‌شود که ۲۱ مرداد به ۳ وزارتخانه اعلام کرد «اپراتورها در صورت جبران‌نکردن تخلف، روزانه تا سقف یک‌دهم درآمد ناخالص سالانه (روزانه ۱۷ میلیارد تومان برای همراه اول و ۱۲ میلیارد تومان برای ایرانسل) جریمه خواهند شد»، یا این اظهارنظر سخنگوی دولت به کجا رسید که گفته بود «طول دوره پروانه اپراتورها در صورت عدم جبران خسارت کاهش خواهد یافت.»؟ احتمالا این موضع سازمان تنظیم مقررات را هم باید از جمله حرف‌های باد هوا دانست که اعلام کرده بود «برخورد با اپراتورها عبرت آموز خواهد بود»!
منتظر رای بازدارنده تعزیرات
با این اوصاف باید منتظر ماند و دید رای سازمان تعزیرات حکومتی برای پرونده تخلف محرز همراه اول و ایرانسل چه خواهد بود؟ نکته مهم دیگر این‌که رای تعزیرات نباید تنها مبتنی بر خسارت برآوردشده توسط سازمان تنظیم مقررات باشد، بلکه باید بازدارندگی کافی را داشته باشد تا دیگر جرئت نکنند قیمت‌هایشان را به صورت غیرقانونی افزایش دهند.