کارگردان سینمای فانتزی جهان ۶۲ ساله شد

- «تیم برتون» کارگردان مطرح سینمای جهان که همه او را به دلیل فضای متفاوت در آثارش می‌شناسند امروز شمع تولد ۶۲ سالگی خود را خاموش خواهد کرد. تیم در ۲۵ آگوست ۱۹۵۸ در شهر بربنک، ایالت کالیفرنیا متولد شد. پدرش بیل برتون در اداره تفریحات و سرگرمی کار می‌کرد و مادرش جین نیز مالک یک فروشگاه بود.

برتون در دوران کودکی علاقه‌ی زیادی به نقاشی و سینما داشت و فیلم‌های ترسناک و علمی-تخیلی بیشتر وقت او را پر می‌کردند. آثار «ری‌هری‌هازن»، «وینسنت پرایس« و »ادگار آلن پو» همانند «گودزیلا»، «فرانکشتاین» و «جیسون و آرگونات‌ها» تیم را مجذوب خود کرده بودند.

تیم در کودکی به ساخت فیلم‌های کوتاه به روش «استاپ موشن» و فیلم‌های ۸ میلیمتری سیاه و سفید می‌پرداخت. او در درس وضعیت خوبی نداشت و بجای پرداختن به درس، مشغول ساخت فیلم بود. تیم در دبیرستانی در محل تولدش به درس خواندن سرگرم بود اما در تمام آن دوران، بیشتر وقت خود را صرف موضوع مورد علاقه‌اش، یعنی فیلم و سینما می‌کرد.

تیم در نقاشی هم با استعداد بود. در دوران نوجوانی، در یک مسابقه طراحی پوستر با موضوع «ترویج زباله نریختن: شرکت کرد و برنده این مسابقه شد. حتی تا مدت‌ها از طراحی او بر روی کامیون‌های حمل زباله در شهر بربنک استفاده می‌کردند. او از این استعدادش به کسب درآمد هم می‌پرداخت و در ازای طراحی‌های مناسبتی، همانند کریسمس و هالووین بر روی شیشه‌های مردم، از آنها پول می‌گرفت.

تیم برتون در سال ۱۹۷۹ از موسسه هنرهای کالیفرنیا فارغ‌التحصیل شد و به استودیوی دیزنی پیوست. او در آن دوران بر روی انیمیشن‌هایی همانند «روباه و سگ شکاری» و «دیگ سیاه» کار می‌کرد.

در سال ۱۹۸۲ و در همان دورانی که در دیزنی مشغول به کار بود، اولین فیلم کوتاه خود با نام وینسنت را ساخت. این فیلم براساس شعری از خود تیم و به سبک استاپ موشن ساخته شد. فیلمی که زمانش ۶ دقیقه است و به شکل سیاه و سفید ساخته شده. وینسنت داستان پسر جوانی بود که در خیالات‌اش، خود را به جای وینسنت پرایس می‌بیند. وینسنت قهرمان این پسر و درواقع قهرمان خود تیم برتون نیز به حساب می‌آمد.

تیم به ساخت فیلم‌های کوتاه خود ادامه داد که از میان آن‌ها می‌توان هانسل و گرتل با تم ژاپنی از «برادران گریم» و همچنین «فرنکن وینی» را نام برد. هانسل و گرتل برای کانال دیزنی ساخته شد و فقط یک‌بار، آن هم در شب هالووین سال ۱۹۸۳ به ‌نمایش درآمد و بعد از آن کنار گذاشته شد. فرنکن وینی هم الهام گرفته از داستان فرانکشتاین، و درباره‌ی پسری بود که بعد از تصادف سگ‌اش با ماشین و کشته شدنش، دوباره او را زنده می‌کند. این فیلم در سال ۱۹۸۴ اکران شد و بعد از آن وی استودیوی دیزنی را به دلیل تفاوت سلیقه‌ ترک کرد. سبک شخصیتی تیم با استانداردهای دیزنی متفاوت بود و او هم نمی‌خواست در پروژه‌هایی کار کند که متناسب با دیدگاه خاص و ویژه‌ی خودش نیست.

بعد جدایی وی از دیزنی، و در سال ۱۹۸۵، فیلم‌های بلند او با ساخت «ماجراجویی بزرگ پی‌وی» آغاز شد.

‌‌ماجراجویی بزرگ پی‌وی

بازیگری به نام پل روبنس، بعد از تماشای فیلم فرنکن ‌وینی تیم برتون را برای کارگردانی فیلمی سینمایی، براساس شخصیت مورد علاقه‌اش یعنی پی‌وی هرمان انتخاب کرد. برتون که علاقه زیادی به گروه موسیقی اوینگو بوینگو داشت، از آهنگساز این گروه یعنی دنی الفمن خواست تا برای این فیلم آهنگ بسازد.

بیتل جوس

برتون کارگردانی چند قسمت از مجموعه‌ی آلفرد هیچکاک تقدیم می‌کند را برعهده داشت، تا اینکه پروژه‌ی بزرگ بعدی‌اش یعنی بیتل جوس به او پیشنهاد شد. بیتل جوس ژانری کمدی-ترسناک داشت و درباره‌ی زوج جوانی بود که مجبور می‌شوند بعد از مرگ، همچنان در این دنیا بمانند؛ اما خانواده‌ی جدیدی مالک خانه آنها می‌شوند و دختر نوجوان این خانواده، میتواند روح آن زوج را ببیند.

این فیلم با بودجه‌ی ۱۳ میلیون دلاری ساخته شد و فروشی معادل ۸۰ میلیون دلار داشت. نتیجه‌ی این فروش، توانست فیلم “بیتل جوس” را در لیست ده فیلم پرفروش سال ۱۹۸۸، در رتبه‌ی ده‌ام جای دهد. بعد از موفقیت این فیلم، یک مجموعه‌ی انیمیشنی نیز از آن ساخته شد که برتون تنها نقش مدیر اجرایی آن را بر عهده داشت.

بتمن

برتون میتوانست با بودجه‌های کم، فیلم‌های بزرگی بسازد. در نتیجه مدیران استودیوها تحت تاثیر او قرار گرفتند و فیلم بتمن با بودجه‌ای کلان را در اختیار وی گذاشتند. او برای نقش بتمن مایکل کیتون را در نظر گرفت که در اوایل خشم طرفداران را نیز برانگیخت. اما بعد از اکران فیلم، نقدهای خیلی خوبی درباره بازی کیتون و همچنین جک نیکلسون در نقش جوکر منتشر شد.

این فیلم با فروش ۴۰۰ میلیون دلاری در جهان، توانست در میان فیلم‌های پرفروش تاریخ قرار بگیرد و موفقیت‌آمیز عمل کند.

ادوارد دست قیچی

این فیلم دارای همان حس و حال خاصی است که برتون در ساخته‌هایش به نمایش می‌گذارد و توانست موفقیت زیادی به دست بیاورد. ادوارد دست قیچی با بهره‌گیری از بازیگرانی همانند جانی دپ و وینونا رایدر در جهان حدود ۸۶ میلیون دلار فروش داشت و موفق عمل کرد.

قرار داشتن فیلم در حومه شهر و فیلم‌برداری در کالیفرنیا، باعث شد که این فیلم به عنوان زندگی‌نامه خود تیم برتون از دوران کودکی‌اش در شهر بربنک شناخته شود. پرایس در این‌باره گفته: “ادوارد دست قیچی، در واقع تیم برتون است”. جانی دپ هم همین نظر را درباره شخصیت اصلی داستان دارد.

بازگشت بتمن

کمپانی برادران وارنر با دیدن موفقیت قسمت اول بتمن، پیشنهاد ساخت قسمت دیگری را به برتون داد. برتون در پاسخ به استودیو گفته بود: این پیشنهاد را به شرطی قبول می‌کنم که این ادامه برای بتمن، دارای چیز جدید و هیجان‌‌انگیزی باشد. برتون برای بار دیگر فیلمی از شخصیت بتمن ساخت؛ و فروش ۲۶۸ میلیون دلاری آن، موفقیت دیگری برای او به ارمغان آورد. چراکه این فیلم، سومین فیلم پرفروش آن سال در آمریکا، و ششمین فیلم پرفروش جهان شد.

برتون بعد از بازگشت بتمن، فیلم‌ها و انیمیشن‌هایی همانند کابوس قبل از کریسمس، پسر ملوان و اد وود را ساخت و به شهرت و موفقیت خود افزود و توانست ویژگی‌های خاص خود در انیمیشن‌سازی را نیز به نمایش گذاشته و تحسین مخاطبان و منتقدان را برانگیزد.

جانی دپ کسی است که بیشترین همکاری را با تیم برتون داشته است. او در ۸ فیلمِ برتون به ایفای نقش پرداخته است. این دو شخص فراتر از همکار هستند و از دوستان صمیمی یکدیگر به حساب می‌آیند.

او در کتاب برتون به روایت برتون درباره‌ی تیم اینگونه نوشته است: دیگر چه چیزی درباره‌ی او می‌توانم بگویم؟ تیم یک برادر، یک دوست و پدر فرزندخوانده‌هایم است. او بی‌نظیر است و شجاع. کسی است که به خاطرش حاضرم تا آخر دنیا بروم و به خوبی میدانم که او هم حاضر است همین کار را برای من بکند.

تیم برتون نامزد دریافت جوایز زیادی از جمله اسکار، گلدن گلوب و بفتا شده، ولی تا به حال برنده این عناوین نبوده است. او برای دو انیمیشن عروس مرده و فرنکن ‌وینی، نامزد دریافت اسکار در شاخه‌ی بهترین انیمیشن سال شد، همچنین برای فیلم سوئینی تاد در گلدن گلوب نیز، نامزد بهترین کارگردان بوده است؛ ولی هنوز هم نتوانسته این جوایز را در لیست افتخارات خود قرار دهد.