ایران و استقرار صلح با ثبات در افغانستان

- از آنجایی که دولت و ملت ایران قدرتمند به مدت ۴۰ سال و بلکه بیشتر در کنار دولت و ملت افغانستان بوده‌اند، امروزه کسی نمی‌تواند از این کشور که هیچ گاه حمایت های خود را از دولت و ملت کشور همسایه ای که قرابت های فرهنگی زیادی با آن نیز دارد دریغ نکرده است، به عنوان بیگانه با این ملت بزرگ در آسیای مرکزی یاد کند.

از آنجایی که افغانستان سال هاست به دلیل دست اندازی و قشون کشی قدرت های فرامنطقه ای درگیر بحران سیاسی و امنیتی است، اکثر تحلیل گران تنها راه برون رفت ملت این کشور از این بحران و خروج متجاوزان خارجی از این کشور را، وحدت همه نیروهای داخلی آن و نیز همفکری کشورهای همسایه و دلسوز این ملت می دانند.

آنها معتقدند گستاخی نیروهای فرامنطقه ای متجاوز به مرز و بوم افغانستان به جایی رسیده است که آنها برای تداوم استیلای خود بر سرنوشت ملت افغانستان، همچنان سعی می کنند راه حل های غیر ملی و منطقه ای را به دولت و ملت مظلوم افغانستان تحمیل کنند.

امروزه غربی ها و در راس آنها آمریکا بخوبی می دانند باید برای جلوگیری از خسارت های بیشتر به نیروهای خودشان و همچنین از دست رفتن اعتبار جهانی شان باید هرچه سریعتر از منجلابی که خود در این کشور ساخته اند خارج شوند، اما همچنان سعی دارند نسخه خودشان را برای ملت افغانستان و همسایه های دلسوز آن بپیچند.

آنهایی که خودشان به اختلافات در افغانستان دامن زدند، امروزه سعی دارند با نادیده گرفتن نقش اصلی ملت افغانستان برای تعیین سرنوشت خود و همکاری کشورهای دلسوزی چون ایران، با علم به اینکه هرگز نمی توانند نقش سازنده ایران را در این معادله نادیده بگیرند؛ راهکار خودشان را برای روند صلح در این کشور به دولت و ملت افغانستان تحمیل کنند.

به اعتقاد کارشناسان، اینکه ایران با تمام اشتراکات فرهنگی خود با ملت افغانسان نتواند در روند صلح این کشور سهم و نقشی داشته باشد اما قدرت های بزرگ خارجی که هیچ وجه اشتراکی با ملت افغانستان ندارند و از دورترین نقطه جهان به این کشور لشکرکشی کرده اند، سرنوشت جنگ و صلح در آن را رقم بزنند؛ روشی بسیار ناعادلانه در سیاست بین الملل است.

به همین دلیل تحلیلگران تاکید دارند ایران نیز در افغانستان، منافع مشروعی دارد که باید در هرگونه روند صلح این کشور کاملا مورد توجه قرار گیرد و نباید اجازه داد سرنوشت این صلح بدون مشارکت ایران تعیین شود.

آنها تصریح می کنند همانگونه که تحولات داخلی ایران، برای افغانستان مهم است و بی ثباتی و بحران در ایران می‌تواند به سود و یا زیان امنیت ملی افغانستان باشد، ثبات و ناامنی افغانستان نیز برای ایران اهمیت فوق العاده دارد.

شکی نیست که روند صلح، اصولا یک مسئله مربوط به حاکمیت ملی و سرنوشت سیاسی افغانستان است و باید تحت مالکیت و رهبری افغان ها باشد و این اصلی است که ایران نیز همواره بر آن تأکید کرده است.

با توجه به این مسایل، عادلانه نیست که آمریکا، اروپا و کشورهای عربی در روند صلح افغانستان سهم داشته باشند و محورهای اصلی این روند ملی و منطقه ای را در انحصار و کنترل خود بگیرند اما قدرت‌های مهم و مؤثری مانند ایران، روسیه، چین و هند خارج از این فرآیند قرار بگیرند.

برخی آگاهان و کارشناسان مسائل سیاسی و منطقه‌ای افغانستان هم بر این باورند که نقش همسایه‌های این کشور بویژه جمهوری اسلامی ایران در حفظ صلح و ثبات پایدار ضروری و غیرقابل انکار است.

فرامرز تمنا رئیس سابق مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان در این خصوص به ایرنا گفت: روند صلح افغانستان را می توان به چند مرحله تقسیم کرد. یکی مرحله صلح سازی است که مرحله نخست برای ورود به صلح است و مرحله دوم هم مرحله پاسبانی و سوم استقرار صلح یا برداشتن ریشه‌های ساختاری خشونت از جامعه است که دیگر هویت جنگی به کشور باز نگردد.

وی افزود: ما در مرحله نخست که نیازمند صلح سازی است، چندان نیازمند به کشورهای خارجی نیستیم، صلح سازی باید در اجماع درونی بین خود افغان‌ها ایجاد شود و در بین افغان‌ها باید این باور ایجاد شود که ما دیگر نمی جنگیم. با این وجود اما در این مرحله نیز نمی توان نقش کشورهای همسایه افغانستان را بطور کامل نادیده گرفت.

به باور این آگاه سیاسی افغانستان، نقش جدی کشورهای همسایه و منطقه در مرحله دوم که حفظ صلح و ثبات می باشد با اهمیت تر است، چون با توجه به عدم ثبات سیاسی و اجتماعی در افغانستان کشورهای منطقه در این مرحله باید کمک کنند آنچه را که افغان‌ها بدست می آورند به خوبی برای خودشان و منطقه پاسبانی کنند.

تمنا تاکید کرد: در این مرحله ما به همسایگانی چون ایران، چین، پاکستان، هند، روسیه و سایر کشورهای آسیای میانه احتیاج مبرم داریم تا آنها در کنار ما بایستند و از آنچه ما بدست آوردیم حفاظت کنند.

وی همچنین تاکید می کند که ایران باید از ارتباط خود با گروه های داخلی افغانستان استفاده کرده و آنها را قانع کند که در کشورشان نجنگند، آنها باید درک کنند که موضوع افغانستان و ایران از موضع اختلافی که آمریکا با ایران دارد کاملا جدا است و آمریکا نه تنها حق ندارد در امور افغانستان دخالت کند، بلکه حق ندارد در باره مهم ترین همسایه افغانستان نیز در معادلات این کشور تصمیم گیری کند.

به گفته تمنا، هر کشوری که وارد بازی صلح افغانستان می شود با یک سری منافع و خواست‌ها وارد این بازی می شود و طبیعی است برخی از این منافع و خواسته‌ها با منافع و خواسته‌های بازی‌گران دیگر که در صلح دخیل هستند در تناقض قرار می گیرد. به همین دلیل غربی های متجاوز همواره نخواستند و نمی خواهند با ملت افغانستان و کشورهای دلسوز آن همدلی و همراهی کنند، لذا همین موضوع باعث می شود که مشکل صلح در افغانستان نتواند بدون حضور همسایگان دلسوز آن مثل ایران حل شود و یا این روند تا مدت نامعلومی به درازا بکشد.

متاسفانه امروزه به دلیل حضور آمریکا در افغانستان و خصومتی که رییس جمهوری آن با ملت ایران دارد، غربی ها به ویژه آمریکا به ناحق سعی می‌کنند نقش این همسایه غربی افغانستان را در روند صلح این کشور کمرنگ کنند. در واقع این برخوردها و چالش‌ها در روند صلح افغانستان نشان می دهد که فرآیند صلح این کشور، همچنان پروژه‌ای سیاسی و در انحصار قدرت های خارجی است.

/انتهای پیام/

ایرنا