جولان شکارچیان عسل در فضای مجازی+فیلم و عکس

- این روز‌ها بازار تبلیغات برای فروش عسل‌هایی تحت عنوان عسل وحشی یا عسل کوهی در فضای مجازی داغ است. سودجویان در بسیاری از استان‌های کشور از آذربایجان غربی و خراسان جنوبی گرفته تا کردستان و استان‌های جنوبی، این عسل‌ها را از میان صخره‌ها و جنگل‌ها برداشت کرده و با تبلیغات در فضای مجازی هر کیلو را به قیمت بین ۴۰۰ تا ۵۰۰هزار تومان به فروش می‌رسانند. تبلیغاتی که حتی با پرداخت هزینه‌های گزاف، سر از صفحات مجازی سلبریتی‌ها هم در می‌آورد.

این روش کسب درآمد بادآورده به گفته کارشناسان محیط زیست، نسل زنبور‌های عسل را با خطر انقراض مواجه کرده است. اما این هشدار‌ها برای سودجویان اهمیتی ندارد. سودجویانی که طمعشان برای برداشت عسل از طبیعت تا جایی پیش رفته که حتی در صورت لزوم از آتش زدن درختان به منظور فراری دادن زنبور‌ها از کندو هم ابایی ندارند.

غلامحسین طهماسبی رییس بخش تحقیقات زنبورعسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور در این باره به میزان می‌گوید: به افرادی که از طبیعت، عسل برداشت می‌کنند اصطلاحا «شکارچی عسل» (Honey Hunter) گفته می‌شود. برخی از شکارچیان حرفه‌ای عسل، به گونه‌ای عسل را از کندو‌های وحشی برداشت می‌کنند که به کندو و زنبور‌ها آسیبی نرسد تا بتوانند در نوبت‌های بعدی هم از همان کندو عسل برداشت کنند.

وی ادامه می‌دهد: در دنیا ۹ گونه زنبور عسل وجود دارد که ما در ایران دو گونه آن را داریم: یکی زنبور عسل معمولی یا اروپایی که در سراسر کشور از این گونه بهره برداری می‌شود و دیگری زنبور عسل کوچک که روشنی‌دوست بوده و لانه آن‌ها در فضای باز است و لذا در هوای گرم زندگی می‌کنند و به همین دلیل تنها در ۱۰ استان گرم در جنوب کشور مشاهده می‌شوند.

طهماسبی با بیان اینکه جمعیت زنبور عسل کوچک در کشور رو به کاهش است می‌گوید: متاسفانه در ایران در حال از دست دادن زنبور عسل کوچک هستیم. یکی از عوامل مهمی که در کاهش جمعیت زنبور عسل کوچک نقش دارد برداشت بی‌رویه و غیراصولی عسل از این کلنی‌ها ست. متاسفانه در استان‌های جنوبی کشور، شکارچیان عسل، به وسیله دود زنبور‌ها را از کندو فراری داده و کل عسل آن‌ها را برداشت می‌کنند. این شیوه برداشت عسل سبب از بین رفتن کلنی‌های زنبورعسل کوچک می‌شود در حالی که باید روش برداشت عسل از این کلنی‌ها و حفظ آن‌ها به مردم آموزش داده شود.

رییس بخش تحقیقات زنبورعسل موسسه تحقیقات علوم دامی کشور اضافه می‌کند: نکته مهم که درباره هر دو گونه زنبور عسل باید مدنظر قرار گیرد این است که تولید عسل این زنبور‌ها در برابر ارزش گرده‌افشانی آن‌ها بسیار ناچیز است. این حشرات با گرده‌افشانی محصولات مختلف سبب افزایش تولیدات کشاورزی شده و بدین ترتیب در تامین امنیت غذایی کشور و حتی حفظ محیط زیست نقشی به سزا دارند.

وی اضافه می‌کند: در آمریکا کشاورزان و باغ‌داران در ازای اینکه زنبورداران کندوهایشان را در زمین کشاورزی آن‌ها مستقر کرده و به گرده‌افشانی کمک کنند مبالغ قابل توجهی به زنبورداران پرداخت می‌کنند. در ایران هم طی تحقیقاتی که به عمل آوردیم زنبور‌های عسل۹۰ برابر تولیدات عسل در تولید محصولات کشاورزی موثر هستند.

طهماسبی یادآور می‌شود: این زنبور‌ها همچنین با گرده‌افشانی در محیط‌های طبیعی مثل مراتع و جنگل‌ها به بهبود تنوع ژنتیکی گونه‌های گیاهی کمک کرده و در نتیجه در محیط‌های طبیعی تاثیری به مراتب ارزشمندتر از تولید عسل به جا می‌گذارند.

وی با تاکید بر اینکه حذف زنبور‌های عسل از طبیعت هم محیط زیست و هم تولیدات کشاورزی را به خطر می‌اندازد می‌گوید: در مورد برداشت عسل به خصوص از کندو‌های زنبور عسل کوچک، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست باید تذکرات لازم به ویژه از طریق صدا و سیما به گوش مردم رسانده و بر تاثیر ارزشمند زنبور عسل بر زندگی ما تاکید کنند. باید به مردم تذکر داده شود که اگر عسل کندو‌های وحشی هر دو گونه زنبور عسل را در مناطق مختلف کشور برداشت می‌کنند دقت کنند که با برداشت بی‌رویه و نامتعادل کلنی‌ها را از بین نبرند.

سوء استفاده از طبیعت با برداشت بی‌رویه عسل سبب شده فعالان محیط زیست از سازمان حفاظت محیط زیست بخواهند زنبور عسل را به فهرست جانورانی که آسیب به آن‌ها مشمول پرداخت جریمه ضرر و زیان می‌شود اضافه کند.

علیرضا نادری کارشناس حشرات و پروانه‌شناس معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به میزان می‌گوید: جمعیت زنبور‌های بومی و حتی زنبور‌های اهلی که از کندو‌ها فرار کرده و وارد طبیعت می‌شوند آنقدر نیست که برداشت عسل آن‌ها توجیه اقتصادی داشته باشد؛ بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست با برداشت عسل از طبیعت مخالف است.

وی ادامه می‌دهد: زنبور عسل از نظر وزارت کشاورزی، دام محسوب می‌شود و از دید محیط زیست، یک گونه حیات وحش؛ بنابراین تصمیم‌گیری برای مدیریت این مشکل نیازمند همفکری هر دو نهاد است.

نادری در پاسخ به این پرسش که آیا به منظور مهار برداشت بی‌رویه عسل از طبیعت، سازمان حفاظت محیط زیست برنامه‌ای برای افزودن زنبور اصل به فهرست گونه‌های جانوری که آسیب به آن‌ها مشمول پرداخت جریمه می‌شود دارد یا نه می‌گوید: هم در وزارت جهاد و هم در جلسات داخلی سازمان حفاظت محیط زیست این بحث مطرح شده که در نوبت بعد که جرایم صید و شکار جانوران را تعیین می‌کنیم جرایم مرتبط با زنبور عسل وحشی را هم منظور کنیم.