آچمز ترامپ با حضور ایران

- نخست باید به یک نکته مهم درباره نتیجه رأی‌گیری شورای امنیت برای قطعنامه آمریکا علیه ایران اشاره کنیم. اروپا در ماجرای قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران کار بزرگی انجام نداد، بلکه تصمیم قاطع دو کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل یعنی روسیه و چین در رأی منفی آن‌ها به قطعنامه آمریکا با ارزش‌تر است.

حتی اگر کشور‌های عضو تروئیکای اروپا (انگلیس - فرانسه - آلمان) هم با آمریکا همراهی می‌کردند و دیگر کشور‌های عضو غیر دائم شورای امنیت رأی ممتنع می‌دادند، با دو رأی منفی دو عضو دائم، قطعنامه آمریکا علیه ایران وتو می‌شد. اروپا با رأی منفی، خود را مقابل روسیه و چین قرار نداد و البته سعی کرد تا در این میان، گوشه چشمی هم به ایران داشته باشد.

 

این مقدمه را گفتیم تا به موضوع اصلی بپردازیم. چند روز پیش ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه پیشنهاد کرد تا در آینده نزدیک یک نشست آنلاین میان سران کشور‌های شورای امنیت سازمان ملل با حضور ایران و آلمان برای بحث درباره مسئله ایران و جلوگیری از وخیم‌تر شدن اوضاع برگزار شود. در بیانیه منتشر شده در وب سایت رسمی رئیس جمهور روسیه آمده است: هدف، مشخص کردن و تشریح گام‌ها و اقدامات در راستای جلوگیری از تقابل و وخیم شدن اوضاع در شورای امنیت سازمان ملل، حمایت جمعی از اجرای بی وقفه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که پایه حقوقی بین المللی برای تحقق برجام بود، بسیار مهم است.

پوتین تاکید کرد که بحث در مورد مسئله ایران در شورای امنیت سازمان ملل رو به تنش است. اوضاع وخیم‌تر می‌شود. اتهامات بی اساس علیه ایران زده می‌شود. پیش نویس‌های قطعنامه‌ها با هدف از بین بردن تصمیمات پیشین شورای امنیت انجام می‌شود.

 

وزارت خارجه روسیه نیز اعلام کرد پیشنهاد برگزاری نشست شورای امنیت با مشارکت ایران هنوز روی میز است. سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه پیشنهاد داد که با توجه به شرایط حاضر نیاز است که این نشست به تعویق نیفتد.

ترامپ در واکنش به این پیشنهاد گفت که بعید است از ایده ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای برگزاری اجلاس آنلاین درباره وضعیت در خلیج فارس حمایت کند. وی گفت که منتظر خواهد ماند تا انتخابات پایان یابد.

اما پوتین روز جمعه گفت که روسیه کاملاً متعهد به توافق برجام برای حل برنامه هسته‌ای ایران است. در همین زمینه لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز به پمپئو وزیر خارجه آمریکا گفته است روسیه از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت درباره برجام حمایت می‌کند.

در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: وزرای خارجه دو کشور درباره پیشنهاد پوتین رئیس جمهور روسیه برای برگزاری نشست اعضای دائم شورای امنیت با مشارکت ایران و آلمان جهت دستیابی به راه حلی برای تامین امنیت حوزه خلیج فارس با در نظر گرفتن نگرانی تمامی طرف‌های علاقه‌مند، گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.

در ادامه بیانیه آمده است: حمایت کامل روسیه از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که اساس قانونی و بین‌المللی برای اجرای برجام است، از سوی طرف روسیه مورد تاکید قرار گرفت. لاوروف همچنین تاکید کرد که توافق منعقد شده در سال ۲۰۱۵ یک دست آورد سیاسی-دیپلماتیک برجسته جهت تقویت رژیم عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای و برقراری امنیت در خاورمیانه به شمار می‌آید.

از موضع روسیه در قبال ایران می‌توان نتیجه گرفت که این کشور با ارائه این پیشنهاد زیرکانه آمریکا را در آچمز سیاسی قرار داده است. آمریکا، با خروج از برجام، در واقع خود را از این توافق بین‌المللی بیرون انداخت و بر اساس این توافق، هیچ حق قانونی در تصمیم گیری در باره آن ندارد.

شکست رژیم آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل نیز، این کشور را در شرایط بد سیاسی قرار داده است. با توجه به این که ترامپ مدام دم از مذاکره و توافق با ایران می‌زند، پیشنهاد روسیه برای برگزاری نشست برخط سران کشور‌های عضو دائم شورای امنیت به‌علاوه ایران و آلمان، یک پیشنهاد هوشمندانه در قبال سیاست‌های آمریکا علیه ایران و منطقه حساس خلیج فارس و غرب آسیاست.

به نظر می‌رسد که هماهنگی با ایران در این پیشنهاد وجود دارد و روسیه پیش بینی می‌کرد که آمریکا نسبت به این پیشنهاد روی خوش نشان نخواهد داد. البته که چنین شد، چرا که ترامپ با این پیشنهاد مخالفت کرده و آن را به پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا حواله داده است.

اما چرا دونالد ترامپ با پیشنهاد روسیه مخالف است؟ یکی از دلایلی که ترامپ با پیشنهاد پوتین مخالفت کرد، این است که او در صورت برگزاری چنین نشستی، توانایی آن را نخواهد داشت که بتواند بر اساس منطق سخن بگوید، چرا که روسیه و چین حامی اصلی و قاطع برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت هستند و سه کشور اروپایی نیز تلویحاً از برجام حمایت می‌کنند، پس ترامپ در این نشست حرفی برای گفتن نخواهد داشت.

دومین دلیلی که ترامپ تمایلی به حضور در نشست پیشنهادی پوتین ندارد، این است که احتمال می‌دهد در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شکست بخورد و یکی از دلایل شکست ترامپ می‌تواند نتیجه نشستی باشد که روسیه پیشنهاد داده است. ترامپ در پی آن است تا با فشار حداکثری به ایران، جمهوری اسلامی را پای میز مذاکره و توافق دوجانبه بکشاند و این موفقیت را برای خود ثبت کند.

برای ترامپ پذیرفتنی نیست که در این معادله، دیگران حضور داشته باشند، برای همین است که نمی‌تواند به خود بقبولاند که روسیه او را مجبور به تن دادن به نشستی کند که نتیجه آن برای رئیس جمهور آمریکا مطلوب نیست. پیشنهاد روسیه آمریکا را بر سر دوراهی قرار داده است، اگر بپذیرد، باید به شرایط و قواعد بازی تن دهد و اگر نپذیرد، خود را در مظان اتهام بیشتر قرار داده است.

نشست پیشنهادی روسیه هوشمندانه بود، با وجودی که می‌دانست آمریکا زیر بار این پیشنهاد نخواهد رفت. باید این نکته را یادآور شویم که مواضع روسیه و چین در قبال ایران، پاسخی به آن‌هایی است که این دو کشور غیر قابل اعتماد نمی‌دانستند و اصرار بر مذاکره و توافق با آمریکا داشته و دارند.